زاکانی: ناسا دروغگوست!

به گزارش مُنیبان به نقل از اعتماد؛ درست یک هفته بعد از اینکه مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری تهران در واکنش به گزارش ناسا که اعلام کرده بود منشأ ابرمتانی 5 کیلومتری بالای تهران، مجتمع آرادکوه است، آن را تکذیب کرد، شهردار تهران نیز دیروز ناسا را دروغگو و این خبر را دروغ خواند. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند تهران در خصوص انتشار خبری مبنی بر تشکیل ابر پنج کیلومتری گاز متان در جنوب تهران که ادعا می‌شود از سوی ناسا منتشر شده، گفت: این موضوع صرفا در حد یک گزارش خبری منتشر شده است و ناسا باید به ما گزارش مکتوب بدهد! وی همچنین افزود: از سویی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران و محیط زیست تهران در پاسخ سوال ما در مورد این ابر اعلام کردند که هنوز به صورت مکتوب از دستگاه‌های بالادستی در این خصوص چیزی منتشر نشده و این مساله تنها در حد یک خبر است و نیاز به بررسی دارد. وی همان زمان مدعی شد که افزود: ما اقدامی که در کهریزک موجب تولید گاز متان شود انجام نداده‌ایم. البته بحث پسماند‌تر در مجموعه آرادکوه وجود دارد که هوادهی برای آن انجام می‌شود؛ اما اقدامی که گاز متان در این مجموعه تولید کند ما نداشته‌ایم. با این حال در کمتر از 48 ساعت پس از انتشار این خبر، سازمان محیط زیست تولید متان توسط آرادکوه را تایید کرد. تاییدیه‌ای که فشار افکار عمومی را بیش از پیش روی مدیران ارشد شهرداری و به خصوص سازمان پسماند شهرداری افزایش داد. آنچنان فشاری که باعث شد تا علیرضا زاکانی شهردار تهران روز گذشته و در جمع خبرنگاران در ارتباط با گزارش ناسا پیرامون انتشار تصویر ۵ کیلومتری گاز متان در آسمان جنوب شهر تهران درحالی که تلاش می‌کرد تا عصبانیت خود را کنترل کند، بگوید: در این ارتباط هیچ گزارشی دریافت نشده. البته همه‌چیز ناسا دروغ است و این موضوع نیز دروغ است!

این ادعای عجیب شهردار تهران در مورد ناسا و دروغگو خواندن آن در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از کارشناسان محیط زیست، نه تنها تولید متان در مجتمع آرادکوه را تایید می‌کنند که آن را غده‌ای برای محیط زیست تهران می‌دانند. دبیر شبکه‌های مردم‌نهاد محیط زیست کشور و متخصص حوزه پسماند یکی از همین کارشناسان است که با اشاره به ردپای اقتصاد سیاه مافیای زباله در توده گاز متان جنوب تهران گفت: نقطه‌ای که شهرداری باید به آن نگاه کند پیش از آنکه آرادکوه باشد، در درون خود شهرداری‌ها است. مشکل درون مراوداتی است که بین بخش‌هایی از این نهاد و مجموعه‌های مدیریت پسماند خارج از شهرداری وجود دارد و باید شناسایی شود. به عبارتی همان گلوگاه‌هایی که از این مسیر ثروت‌اندوزی می‌کنند اجازه نمی‌دهند سیستم اجرایی درست کار کند.

محمد الموتی در گفت‌وگو با ایسنا، در واکنش به گزارش ناسا درباره توده ۵ کیلومتری گاز متان در جنوب شهر تهران اظهار کرد: یکی از مسائل بسیار عجیب درباره این گزارش، تکذیب شهرداری تهران است. شهرداری گفته است که اگر قرار بود چنین پدیده‌ای وجود داشته باشد چرا پیش‌ از این درباره این موضوع صحبت نشده است؟ این در حالی است که پاسخ به این سوال بسیار ساده است. در تمام دنیا اعلام شده که سیستم طیف‌سنج جدیدی که راه‌اندازی و استفاده شده از یک تا دو ماهه گذشته شروع به کار کرده و مربوط به سال ۲۰۲۲ است. این قابلیت طبیعتا حتی سال گذشته وجود نداشته است چه رسد به سال‌های قبل از آن. بدین جهت این ابزار، سیستم و فناوری جدید با تمرکز بر پیدا کردن نقاط داغ متان توانسته چنین کشفی را به جهانیان ارایه دهد.

وی افزود: متاسفانه آن چیزی که بدون این طیف‌سنج و چنین امکانی همواره در این سال‌ها گفته می‌شد، اکنون زمینه و مرجع علمی نیز پیدا کرده است.

دبیر شبکه‌های مردم‌نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور درباره واکنش شهرداری‌ها خاطرنشان کرد: تکذیب این موضوع مساله‌ای کارشناسی و فنی نیست. بهتر است به جای اینکه به‌طور مستقیم بروز این پدیده را تکذیب کنیم، با احتیاط تا زمان بررسی‌ و مشاهده اسناد جدیدتر اظهارنظر کنیم. وی افزود: بخشی از اطلاعات گزارش ناسا انحصارا متعلق به این اداره کل است اما اگر بتوان با مراودات علمی و از طریق مراجع علمی داخلی یا منطقه‌ای درخواست کرد تا این اطلاعات در اختیارمان قرار گیرد به نتایج بهتر با بررسی جزییات بیشتر می‌رسیم. ناسا تنها بخش اندکی را برای مطالعه در اختیار عموم قرار می‌دهد. الموتی خاطرنشان کرد که اصل قضیه را نمی‌توان تکذیب کرد، چه بسا تایید آن اکنون وزن بیشتری خواهد داشت. وی درباره سایت آرادکوه در جنوب شهر تهران اظهارکرد: این سایت ۶۰ تا ۷۰ سال است که کار می‌کند و فناوری جمع‌آوری و سوزاندن این گاز را نیز ندارد. بدین جهت مسلما این گاز خود را به شکل یک ستون ابر متانی به قطر ۵ کیلومتر نشان می‌دهد. به عبارتی این ستون رصد شده کاملا ادعاهای قبلی کارشناسان این حوزه را ثابت می‌کند. این متخصص حوزه پسماند افزود: ضمن اینکه سازمان حفاظت محیط زیست نیز عملا این موضوع را پذیرفته‌ است. دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست برای ما به عنوان مرجع تخصصی این حوزه طبیعتا تایید این موضوع است. این در حالی است که شهرداری‌ها این موضوع را قبول نمی‌کنند.

الموتی ضمن اشاره به اینکه سایت دفع زباله آرادکوه، خود یک مساله اساسی است اما بروز چنین پدیده‌ای را تنها ناشی از آرادکوه ندانست و توضیح داد: سیستم جزیره‌های حرارتی، سیستم خاص گردش هوا در سطح و ارتفاع و تاسیسات موجود در جنوب تهران عمدتا یکی از محصولات جانبی تولید گاز متان هستند. به عبارتی انبوه کشتارگاه‌ها و دامداری‌هایی که در جنوب تهران هستند در یک مساحت بسیار بزرگ‌تر از آنچه ما از آرادکوه مدنظر داریم باعث به وجود آوردن این توده گاز شده‌اند.

مافیای پسماند عامل مدیریت نادرست پسماند

این متخصص حوزه پسماند باتوجه به سیستم مدیریت پسماند در دو دهه اخیر تصریح کرد: این سیستم دارای یک شبکه پیچیده‌ای است. بر گنج نهانی نشسته و از پسماند تولیدی مردم در حال ثروت‌اندوزی است. افراد این شبکه به حفظ این شبکه و فرآیندی که آن را زنده نگه دارد، کمک می‌کنند. به عبارتی از لحظه‌ تولید کارخانه‌ای محصول تا تولید پسماند در خانه‌ها، فروشگاه‌ها، تفکیک از مبدأ، پردازش و انتقال هر کدام را بخواهیم به سمت بهبود ببریم، به اقتصاد سیاه این شبکه فاسد ضربه زده‌ایم.

وی افزود: این شبکه تا مدت زمانی می‌تواند به اقدامات خود ادامه دهد چون طبیعت همواره از ما و هر شبکه‌ فاسدی قوی‌تر است بنابراین طبیعت حضور خود را به این شکل و انباشت توده گاز متانی که بوی نامطبوع کشنده را متصاعد می‌کند، به ما نشان می‌دهد و اینجاست که مسوولان، تصمیم‌سازان و سیاست‌گذاران ناگهان متوجه سیستمی خواهند شد که حداقل در این دو دهه داشته کار می‌کرده اما تازه بوی خود را نشان داده است. متوجه فریاد کارشناسانی می‌شوند که سال‌ها این موضوع را مطرح کرده‌اند. این شبکه به هم پیوسته آن‌چنان از همدیگر پشتیبانی می‌کنند که تصمیمات درست نیز در سلسله مراتب خود دچار شکست و فراموشی می‌شود یا به شکل دیگری اجرا می‌شوند که نتیجه‌ای ناگوار دارد. مسوولان نیز با مشاهده ظاهر تصمیم گرفته‌شده از فکر آن خارج و دوباره دچار سرگردانی می‌شوند.

شهرداری تهران در این حوزه به یک استیصال رسیده اما نقطه‌ای که شهرداری تهران باید به آن نگاه کند پیش از آنکه آرادکوه باشد، در درون خود شهرداری‌ها است. مشکل درون مراوداتی است که بین بخش‌هایی از این نهاد و مجموعه‌های مدیریت پسماند خارج از شهرداری وجود دارد و باید شناسایی شود.

اما این فقط کارشناسان محیط زیست نیستند که به اظهارات شهردار و مدیران شهری در مورد گزارش ناسا و ابرمتانی واکنش نشان می‌دهند. سمیه رفیعی، رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی ایران نیز در گفت‌وگو با «اعتماد» گفت، من هم به شخصه تلاش زیادی کردم تا اطلاعاتی علمی و قابل استناد در مورد ابرمتان و تولید آن به دست بیاورم ولی تاکنون این تلاش بی‌نتیجه بوده است.

وی افزود: به نظر می‌رسد حتی سازمان محیط زیست نیز ابزارهای مورد نیاز برای سنجش برخی از آلاینده‌ها از جمله متان را ندارد و برای همین هم هست که تاکنون نتوانسته گزارش مستدلی در مورد ابر متانی ارایه دهد.

رفیعی در پاسخ به این سوال که چرا سازمان محیط زیست با وجودی که ملزم به پایش انواع آلودگی‌های زیست محیطی است، نتوانسته چنین لکه بزرگ آلوده‌ای را که ماهواره‌های ناسا نیز آن را رصد کرده‌اند، تشخیص دهد، گفت: در اینجا چند نکته وجود دارد. اول اینکه ماهواره‌ها فقط عکس‌های ماهواره‌ای می‌گیرند و نتیجه رصد خود را در قالب تصویر منتشر می‌کنند نه گزارش تحلیلی و آمار. دوم اینکه محیط زیست و سازمان هواشناسی ما فاقد دستگاه‌ها و تجهیزات لازم برای تشخیص و اندازه‌گیری برخی از گازها و آلاینده‌ها هستند که شاید متان نیز جزو آن باشد. ثالثا، اصولا سازمان محیط زیست پایش مستمر ندارد که بخواهد چنین مواردی را تشخیص دهد. دلیل آن هم واضح است؛ متاسفانه در کشور ما اهمیت چندانی به محیط زیست و مخاطرات ناشی از آن داده نمی‌شود. 

رییس فراکسیون محیط زیست مجلس البته تصریح کرد: به نظرم تنها نهادی که می‌تواند در این زمینه گزارش‌های مستدل و معتبری ارایه دهد، سازمان فضایی ایران است که با تجهیزات پیشرفته و بی‌نظیری که دارد، می‌تواند به راحتی در مورد آلودگی هوا و مباحث هواشناسی و.... اطلاعات ارزشمندی را در اختیار نهادهای مرتبط قرار دهد. گرچه این پتانسیل نیز مغفول مانده است و هیچ سازمانی تمایلی برای همکاری با آنها و استفاده از ظرفیت‌های آنها در حوزه محیط زیست و هواشناسی ندارد.

وی با ذکر اینکه در تلاش است تا گزارشی در مورد ابرمتان تهران از سازمان فضایی کشور بگیرد، گفت: با دریافت این اطلاعات می‌توان قضاوت کرد که شهرداری درست می‌گوید یا ناسا !

این نماینده مجلس همچنین در مورد اظهارات دیروز شهردار تهران که گزارش ناسا را دروغ خوانده بود نیز گفت: من هم معتقدم که این ادبیات زیبنده شخصی در جایگاه شهردار تهران نیست.‌ ای کاش ایشان به جای به کار بردن چنین ادبیاتی و متهم کردن یکی از معتبرترین مراکز علمی دنیا، به افکار گزارشی علمی و متقن در مورد مقدار متان موجود در جو و مقایسه آن با بازه مشابه سال گذشته ارایه می‌دادند تا یک‌بار برای همیشه چنین شایعاتی پایان گیرد وگرنه صحبت‌هایی اینچنینی، فقط می‌تواند به حواشی پیش آمده و بی‌اعتمادی شهروندان به سخنان شهردار بیش از پیش دامن بزند. 

حمیدرضا خالدی