آیا برای بخشیدن مهریه اجازه پدر لازم است؟

به گزارش منیبان؛ بخشیدن مهریه بدون اجازه پدر از آن مطالبی است که افراد باید از آن اطلاع داشته باشند. طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، بلافاصله پس از جاری شدن عقد ازدواج، زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هر تصرّفی در آن داشته باشد؛ یعنی می‌تواند هر زمان که بخواهد تمام یا مقداری از آن را به شوهرش ببخشد. به عبارتی اگر زن در سندی رسمی یا عادی، تمام یا قسمتی از مهر خود را به مرد ببخشد، به آن بذل مهریه یا بخشیدن مهریه می‌گویند.

شرایط بخشیدن مهریه بدون اجازه پدر

هرچند پیش از این اشاره شد که از نظر قانون زن مالک مهریه است و می‌تواند هر تصرفی در آن بکند و نیازی به اجازه پدر ندارد، دفاتر اسناد و ازدواج، با رعایت عُرف، امضای پدر را هم نیاز دارند.

در رابطه با بخشیدن مهریه بدون اجازه پدر باید گفت که گاهی بخشیدن مهریه از روی رضایت و عشق به همسر است اما گاهی زن برای فرار از تنگناهایی که مرد برایش به وجود آورده، مجبور به این کار می‌شود. علاوه بر این ممکن است زن تحت تأثیر احساسات زودگذر این کار را بکند یا شوهر او را اجبار کند. تنها به دلیل همین مسائل است که برخی از دفترخانه‌ها برای بخشیدن مهریه اجازه پدر را شرط می‌دانند.

با این حال همانطور که در ابتدا گفته شد، از لحاظ قانونی نیازی به اجازه پدر نیست و صرفا یک عرف در میان برخی از دفاتر اسناد رسمی، این الزام را ایجاد کرده است. بنابراین اگر دفتر اسناد رسمی رضایت پدر را لازم نداند و یا زوجین با انعقاد یک سند عادی میان خود بخشش مهریه را منعقد کنند، در دادگاه به مشکلی برنخواهند خورد.

شرایط بخشیدن مهریه

بخشیدن مهریه بر اساس نوع مهری که تعیین شده است، به دو صورت امکان دارد:

بخشیدن مهریه با ابراء:

اگر مهریه مال مشخصی باشد که اکنون در ملکیت شوهر نباشد (مثلا تعیین تعدادی سکه که امروز مرسوم است)، نوعی دِین محسوب می‌شود و طبق قانون بخشیدن دِین از راه ابراء امکان دارد. بر اساس ماده ۲۸۹ قانون مدنی، ابراء یعنی شخصی که دِینی بر گردن دیگری دارد، از حق خود صرف‌نظر کند. بنابراین طبق قانون اگر مثلا تعدادی سکه به عنوان مهر تعیین شده است، زن برای بخشیدن آن باید از راه ابراء اقدام کرده و سندی تنظیم کنند. در این حالت زن دیگر حق مطالبه نخواهد داشت.

بخشیدن مهریه با هبه:

گاهی نیز مَهریه به صورت مالی عینی (قابل رؤیت) تعیین می‌شود که قبل از عقد نیز در ملکیت شوهر قرار داشته است؛ مثلا سه دانگ از یک زمین یا فلان خودرو و … که پس از عقد، زن رسما مالک آن محسوب می‌شود. با توجه به این که مهر به صورت مالی در اختیار زن قرار دارد، اگر بخواهد آن را ببخشد باید از طریق هبه عمل کند. هبه یعنی فردی مالی را که متعلق به خودش است، به دیگری هدیه بدهد.

البته هبه نیز به دو صورت انجام می‌شود: معوض و غیرمعوض. غیرمعوض یعنی زن بدون هیچ قید و شرطی مهریه خود را می‌بخشد، امّا هبه معوض یعنی زن بخشیدن مهریه را در قبال دادن چیزی انجام می‌دهد. مثلا شرط کند که در صورت دادن ملکی از سوی شوهر، تمام یا قسمتی از مهر خود را ببخشد.

در مورد هبه معوض باید گفت که زن دیگر نمی‌تواند به آن برگردد و آن را پس از بخشش، مطالبه کند؛ زیرا عوض آن را پیش از این دریافت کرده است. امّا در صورت غیرمعوض بودن، همیشه می‌تواند به مهریه بازگردد.