کلاس های بی معلم و وزیری که فرافکنی می کند

به گزارش منیبان؛ کتاب، کلاس، معلم... یک‌ بار این نیست، یک‌ بار آن دیگری، یک ‌بار دانش‌آموز کلاس درس ندارد، یک‌بار در کلاس از معلم خبری نیست، هرچه هست بی نظمی و نابسامانی به شدت آموزش‌وپرورش را احاطه کرده به طوری که نه معلمان از شرایط راضی هستند نه دانش آموزان و خانواده های آنها. بحث کمبود معلم در مدارس ایران ماجرایی جدید نیست که فقط منحصر به امسال باشد اما امسال با وجود گذشت یک ماه و 10 روز از شروع سال تحصیلی جدید این معضل ادامه دارد. هر روز اخبار عجیبی درباره کمبود معلم در مدارس در رسانه ها منتشر می شود از پیشنهاد مدارس به والدین برای تدریس در مدارس گرفته تا کمبود معلم در همه شهرهای کشور.  در سال های گذشته هر چه به زمان بازگشایی مدارس نزدیک می‌شدیم، مسئولان آموزشی از موضوع کمبود معلم در مدارس می‌گفتند.البته هر سال هم برنامه های برای پر کردن کلاس های درس داشتند، امسال اما کلاس های درس با همان راهکارهای قدیمی پر نشد، یعنی نه معلمان بازنشسته علاقه‌ای به حضور در کلاس های شلوغ را داشتند و نه معلمان اضافه بر ساعت کاریشان در کلاسی حاضر شدند.اعداد و ارقام متفاوتی درباره کمبود معلم از زبان مسئولان مطرح شده و در این بین صحبت از کمبود حداقل ۳۰۰ هزار معلم هم شده است. فاجعه ای که اگر صحت داشته باشد می تواند تاثیر جبران ناپذیری روی آموزش و پرورش نسل آینده بگذارد.

مدیران دست به دامن خانواده ها شدند!

مشکل کمبود معلم در مدارس آنقدر جدی است که حالا برخی از مدیران مدارس برای اینکه کلاس درسی بی معلم نماند، دست به دامن خانواده ها، معلمان بازنشسته و قدیمی شده‌اند تا بلکه بتواند برخی از ساعات کلاس را با آنها پر کنند. مدتی پیش بود که یکی از روزنامه ها مدعی شد برخی از اولیا دانش‌آموزان اعلام کردند که مدیر مدرسه از آنها خواسته تا سرکلاس درس حاضر شوند و درس های سال گذشته را برای دانش‌آموزان مرور کنند. مادر یکی از کودکان دبستانی در شرق تهران می گوید:«دخترم کلاس چهارم است. هفته اول مهر معلم نداشتند اما هفته دوم یک خانم آمد و دو هفته ماند و رفت. هنوز هم معلم ندارند و کلاس های درس با حضور معلم پرورشی و ورزش برگزار می شود.».

مشکل کمبود معلم فقط مربوط به دوره ابتدایی نیست. دانش‌آموزان پایه های مختلف چند هفته‌ای است که در برخی از درس هایشان معلم ندارند. مادر یک دانش آموز کلاس هفتمی هم می گوید مدرسه دولتی دخترش در مرکز تهران برای درس های مهمی مثل ریاضی و شیمی و فیزیک معلم تخصصی ندارد:« واقعا شرایط برای ما نگران کننده است. از هفته اول مهرماه مدرسه همش می گوید قرار است آموزش و پرورش معلم بفرستد اما هنوز خبری نیست. بچه ها در ساعت درس های مهمی مثل ریاضی و فیریک و شیمی معلم ندارند و همین الان هم کلی از درس عقب مانده اند.» خانمی هم که پسرش در هنرستان تحصیل می کند با ابراز نارضایتی از شرایط فعلی می گوید:«پسرم رشته تراشکاری را در هنرستان انتخاب کرده و با هزار امید و آرزو راهی مدرسه شده تا این حرفه را یاد بگیردا اما یک ماه و نیم از شروع مدرسه گذشته و خبری از معلم نیست. ساعاتی که بچه ها باید به کارگاه بروند را به بطالت می گذرانند چون مدرسه هنوز نتوانسته معلم تخصصی این رشته را پیدا کند.»

وعده بی سرانجام وزیر آموزش و پرورش!

در چند سال گذشته هر چه به زمان بازگشایی مدارس نزدیک می‌شدیم، مسئولان آموزشی از موضوع کمبود معلم در مدارس می‌گفتند.البته هر سال هم برنامه های برای پر کردن کلاس های درس داشتند، امسال اما کلاس های درس با همان راهکارهای قدیمی پر نشد، یعنی نه معلمان بازنشسته علاقه‌ای به حضور در کلاس های شلوغ را داشتند و نه معلمان اضافه بر ساعت کاریشان در کلاسی حاضر شدند. همین شد که برخی از مدیران مدارس تصمیم گرفتند از اولیا دانش‌آموزان برای تدریس استفاده کنند. معضل کمبود معلم در مدارس در حالی هنوز به قوت خود پابرجا است که وزیر آموزش‌وپرورش قول داده بود تا نیمه مهرماه، کلاس درسی بدون معلم نماند. واقعیت این است که موضوع کمبود نیروی انسانی به اندازه ای در آموزش و پروش جدی است که قبول شدگان آزمون آموزگاری و استفاده از آنها برای کلاس‌ های خالی ، کفاف کمبود معلم را برای برخی از مناطق نمی‌دهد. ضمن اینکه  طی شدن روند خاصی که برای ورود این پذیرفته ‌شدگان به آموزش ‌و پرورش نیاز است زمان خاصی را می‌طلبد و ممکن است در سال تحصیلی فعلی امکان حضور بخشی از این معلمان در مدارس فراهم نشود. در این میان مسوولان از راه‌حل میان بری نام می‌برند که استفاده از معلمان بازنشسته است، به‌نحوی‌که با درخواست از بازنشسته‌های این وزارتخانه حتی از افرادی که سال‌های زیادی از سن بازنشستگی آن‌ها می‌گذرد درصدد پوشش دهی کمبود نیرو برآمده‌اند .حال‌آنکه بازنشستگان هم به دلیل عدم دریافت پاداش دو سال گذشته‌شان ، استقبالی از تدریس در مدارس نداشته‌اند. جالب اینجاست که چندی پیش رضامراد صحرایی وزیر آموزش و پروش مسئله کمبود معلم را طبیعی عنوان کرده و در واکنش به کلاس‌های درس بدون معلم ، سخن از تأمین معلم تا نیمه مهرماه گفته بود. وعده ای بی سرانجام و پوچ!

آقای وزیر؛ ناامید بودیم، ناامیدتر شدیم

قطعا یکی از وظایف مهم وزیر آموزش و پرورش که بی شک یکی از مهم ترین وزرای هر کابینه ای است، ساماندهی آموزش و پرورش بچه ها است. نسلی که قرار است آینده ایران را بسازند الان باید به خوبی تربیت شوند اما ظاهرا آموزش و پرورش نسل فردای ایران از کم اهمیت ترین مسایل برای آقایان است. طبیعی است که در چنین شرایطی نوک تیز پیکان انتقادات به سمت رضامردا صحرایی وزیر آموزش و پرورش نشانه برود.خبرگزاری خبرآنلاین روز گذشته در انتقاد از عملکرد صحرایی نوشت:« وزیر محترم آموزش و پرورش اخیرا کلیپی را جهت تنویر افکار عمومی در خصوص کمبود معلم و ساماندهی نیروی انسانی ضبط و پخش کرده‌اند که کمبود معلم و کلاس‌های بدون معلم پس از یک ماه از گذشت سال تحصیلی را اول به‌طور کلی به دولت‌های قبل نسبت داده‌اند و ساماندهی نیروی انسانی را در سال جدید تاریخی ‌ترین نامیده‌اند. در این خصوص چند نکته قابل توجه است: اول اینکه به قول خود ایشان افزایش دانش‌آموز و معلم که خلق‌الساعه اتفاق نمی‌افتاد، بنابراین سال گذشته و سالیان گذشته هم با کمبود معلم و افزایش دانش‌آموز مواجه بوده‌ایم ولی پس از یک ماه از سال کلاس بدون معلم نداشته‌ایم به ایشان می‌گوییم راست می‌گویید کمبود معلم و افزایش دانش‌آموز خلق‌الساعه روی نمی‌دهد، اما ضعف و بحران مدیریت چرا. این بحران مدیریت در عدم شناخت درست از تراز نیروی انسانی آموزش و پرورش، عدم پیش‌بینی درست میزان کلاس‌های درسی و عدم شناخت مطلوب میزان بازنشستگی از یک سو و راه‌اندازی کلاس‌های با تراکم ٣۵ نفر و تعطیلی یک‌شبه کلاس‌های دانشجو- معلمانی که دو سال از تحصیل خود را در دوران کرونا گذرانده‌اند و امسال فرصتی بود که جبران کلاس‌های مجازی کنند و فرستادن اولیا و بازنشستگانی که گاه بیش از ده سال از دوران بازنشستگی‌شان گذشته و نیز عدم توزیع مناسب کتب درسی از سوی دیگر نمونه‌هایی از این تاریخی‌ترین ساماندهی است که وزیر محترم از آن سخن به میان آورده‌اند.خوب است از وزیر محترم بپرسیم علاوه بر این نکاتی که از این ساماندهی تاریخی آوردیم، از نوآوری‌های این نوع مدیریت داهیانه هم برای‌مان بگوید تا چراغ راهی برای آیندگان باشد.» درواقع با این اظهارات رضامردا صحرایی مردمی که از آموزش و پرورش فرزندان خود ناامید بودندف ناامیدتر هم شدند.

چرا 40 هزار معلم مشغول به کار نشدند؟

اظهارات وزیر فعلی آموزش و پرورش هم بی جواب نمانده و محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش دولت روحانی درباره اینکه نقش دولت‌های گذشته در کمبود امروز معلمان را چگونه ارزیابی می‌کند؟ گفته است: «تا جایی که دسترسی به اطلاعات میسر شد به استحضار می‌رسانم فقط در دو سال پایانی دولت روحانی و همزمان با دوره مسئولیت من ۲۰۷ هزار نیرو جذب آموزش و پرورش شدند درحالی‌که در دوسال اخیر و همزمان با استقرار دولت جدید ۱۴۰ هزار نفر جذب شدند که طبق اطلاع به‌دست‌آمده ۴۰ هزار نفر از آنها نیز هنوز مشغول کار نشده‌اند.بنابراین در دوسال قبل، دوبرابر دوسال اخیر نیرو جذب شده است. اخلاق پسندیده‌ای نیست هر مشکلی را که در حل آن ناتوان هستیم به دولت قبل منتسب کنیم آن هم پس از دو سال که از استقرار دولت جدید می‌گذرد. اگر مشکل محصول دولت قبل بود چرا در همان زمان این مشکل به این شکل ایجاد نشد؟ چرا در سال تحصیلی گذشته دولت فعلی با مشکل کمبود معلم مواجه نشد؟» وزیرآموزش و پرورش دولت روحانی درباره کاهش انگیزه معلمان هم به نکات مهمی اشاره کرده است:«مشکل امسال ناشی از تاخیر چندماهه در سازماندهی نیروی انسانی، کاهش ضریب همکاری بازنشستگان و عدم تمایل به کار اضافه بر ساعات موظف معلمان موجود است. به عبارت دیگر به دلیل عدم پرداخت پاداش بازنشستگان و عدم پرداخت اضافه‌کار سال گذشته معلمانی که کار اضافه داشتند باعث شده است که انگیزه و تمایل معلمان برای همکاری خارج از ساعات موظف و رغبت بازنشستگان به ادامه خدمت کاهش یابد. لذا ضروری بود که دوستان از پیش چنین وضعیتی را پیش‌بینی و برای حل آن تدبیر لازم را اتخاذ می‌کردند.مهاجرت‌ها، بیماری، قبولی در دانشگاه، زایمان و ازدواج مواردی هستند که دائماً تعادل نیروی انسانی را بر هم می‌زند به همین دلیل نیز هر سال نیازمند سازماندهی جدید هستیم. توصیه می‌کنم دوستان عزیز باور کنند که مسئولیت کار امروز دست آنان است و بایستی بتوانند به‌خوبی تدبیر کنند و برای فرار از مسئولیت تاخیر و ضعف تدبیر، دیگران را مقصر نکنند.»

آموزش و پرورش دچار سیاست زدگی شده است

یک مدیر مدرسه که سابقه فعالیت در مدارس دولتی و غیرانتفاعی را دارد، درباره بحران کمبود معلم به خبرنگار منیبان می گوید:«نتیجه سوءمدیریت، بی توجهی به معلمان و کم ارزش دانستن شغل آنها نتیجه اش می شود همین بلبشویی که الان گرفتار آن شده ایم. طبیعی است که نخبه های مملکت و حتی آنهایی که علاقمند به شغل معلمی هستند اقبالی برای فعالیت در این زمینه ندارند و در نهایت تعداد معلمان مدارس هر سال کاهش پیدا می کند.متاسفانه در سال های اخیر به دلایل مختلف تعداد علاقمندان و عاشقان کار معلمی کاهش پیدا کرده و در نهایت افرادی می آیند معلم می شوند که جذب مشاغل دیگر نشده اند و معلمی انتخاب آخر آنها بوده است که حضور این افراد در سیستم آموزشی به شدت مخرب است. علاوه بر این امکانات برای معلمان بسیار ضعیف است و درآمدهای ناچیز هم کفاف زندگی شان را نمی دهد. پس طبیعی است که به مرور از تعداد دبیران کاسته شود و من این هشدار را هم می دهم که با ادامه این روند در سال های آینده بیشتر از الان با کمبود معلم روبه رو خواهیم شد. متاسفانه آموزش و پرورش کشور به شدت مشکل دارد و نیازمند فریادرس است. تا وقتی هم که سیاست زدگی در همه ارکان کشوروجود داشته باشد و گزینش ها با ملاک و معیارهای سیاسی باشد وضعیت آموزش و پرورش از این بهتر نخواهد شد.»