ماجرای آتش سوزی های پایتخت چه بود؟

به گزارش منیبان؛ عرض اندام دود به ارتفاع ده ها متر، تصویری بود که نگاه بسیاری از شهروندان پایتخت را در غروب روز سه شنبه به خود خیره کرد. نگاهی که در آن هزاران سوال وجود داشت و دقیقا در سالگرد حادثه پلاسکو نگرانی عجیبی در دل شهروندان ایجاد کرد. ترافیک دهشتناک این روزهای تهران یکی از عواملی بود که نگرانی ها را دوچندان کرده و این اضطراب را ایجاد کرده بود که آیا عوامل امدادی به موقع به منطقه خواهند رسید یا خیر.

یک هماهنگی بسیار خوب

حوالی ساعت 17 بود که جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی شهرداری تهران منشا دود غلیظ مشاهده شده در تهران را خیابان شوش و مربوط به آتش سوزی گسترده در یک باربری اعلام کرد و عنوان کرد که 6 ایستگاه آتش نشانی به محل حادثه اعزام شدند. بلافاصله رئیس اورژانس تهران،  با اشاره به آتش سوزی حوالی خیابان شوش خبر از اعزام چندین دستگاه آمبولانس به محل حادثه داد و در این میان خبر داد که هنوز این حادثه مصدومی نداشته است. سرهنگ ابوالفضل موسوی پور، جانشین پلیس راهور تهران بزرگ هم با اشاره به برخی محدودیت و ممنوعیت های ترافیکی در حوالی خیابان شوش به دلیل وقوع آتش سوزی در این محدوده علت این امر را تسهیل در تردد خودروهای آتش نشانی و امدادی عنوان کرد.

نتیجه یک هماهنگی خوب

اعمال این محدودیت ها در کنار مشاهدات عینی تا حدودی خیال شهروندان را از به موقع رسیدن مامورین امدادی راحت کرد، اتفاقی که در سالیان گذشته کم تر رقم می خورد و کار را برای امدادرسانی سخت تر می کرد. سخنگوی سازمان آتش نشانی در همین راستا خبر از رسیدن دو دقیقه ای مامورین آتش نشانی به محل داد و عنوان کرد که انبار بزرگ باربری به وسعت بیش از 12 هزار متر که اطرافش انبارهای بزرگ و کوچک با ستون های ناایمن و ورق های شیروانی در برابر حرارت ایجاد شده بود، آتش گرفت. زیر این شیروانی ها پر از لاستیک، روغن موتور، موارد قابل اشتعال و کالا بود و حدود 2 هزار متر از این محدوده کاملا شعله ور بود. سقف ها در اثر حرارت و آتش سوزی تخریب شده و حریق کاملا تحت کنترل است و عملیات لکه گیری و اطفا ادامه دارد.

علت آتش سوزی؟

پیراسته، مدیر باربری در گفت و گو با برنا علت آتش سوزی را  بی احتیاطی کارگران عنوان کرد و اعلام کرد که پخت و پز غیراصولی عامل آتش سوزی بوده و عامل گسترش آن را چوبی بودن سقف ها دانست.

سرهنگ مهدی مجیدی، رئیس کلانتری 117 جوادیه با بیان این که سهل انگاری پرسنل باربری علت حادثه بود، عنوان کرد که به دلیل وجود پوشاک در انبار  آتش سوزی پیشرفت کرد و این حادثه خسارت جانی نداشته و ۲۰ انبار دچار حریق شده است.

چرا آتش سوزی باربری تلفات نداشت؟

جلال ملکی با تشریح اتفاقات روز سه شنبه خاطرنشان کرد: کاربری محل وقوع حادثه به گونه ای نبود که کار را سخت کند و ما با یک محوطه مسطح با کاربری انبار مواجه بودیم که به علت عدم طبقاتی بودن و مسقف نبودن خطر به مراتب کم تری نسبت به مواردی همچون پلاسکو داشت. به علت این که اتفاق در بعداز ظهر رقم خورده است و کارگران هوشیار بوده اند و به سرعت توانسته بودند از محل فرار کنند. قطعا اگر کسی در این آتش سوزی گرفتار می شد، جان خود را از دست می داد زیرا شدت آن زیاد بود. جمعیتی که در داخل محوطه این باربری بود بسیار کم بود و همه این موارد کار را راحت تر کرد.

او افزود: برای مثال در ساختمان پلاسکو افراد گرفتار شده باید طبقات زیادی را پایین می آمدند اما در این حادثه با چنین معضلی مواجه نبودیم. صددرصد اگر این آتش سوزی در کوچه های اطراف همان منطقه که به مراتب تنگ تر بودند، رقم می خورد کار امدادرسانی را سخت می کرد. یکی از نیازهای اساسی ما در این حوزه وجود راه های ارتباطی مناسب است. بافت های فرسوده، معابر قدیمی و کوچه های تنگ و باریک از جمله مواردی است که سبب می شود تا همکاران ما با تجهیزات سنگین مسافت زیادی را طی کنند.

این مقام مسئول در آتش نشانی خاطرنشان کرد: وجود مسیرهای مناسب سبب شد که در این آتش سوزی ما تا فاصله 5 متری آتش نیز برویم و به راحتی آن را اطفا کنیم. محدوده آتش سوزی به علت این که محل انبارهای زیادی است در ساعت های بعدازظهر به شدت با ترافیک مواجه می شود و قطعا ما از دسترسی های اختصاصی تا هر جایی که ممکن باشد استقبال خواهیم کرد تا با سرعت بیشتری به محل حادثه برسیم اما باید به معماری شهر نیز توجه داشت که تا چه میزان ایجاد آن ها میسر است.

ملکی ادامه داد: امروز به علت این که جانمایی و چیدمان ایستگاه های آتش نشانی مناسب است در رسیدن به موقع به محل آتش سوزی مشکلی نداشتیم. ما در معاونت پیشگیری پیگیر ساختمان های ناایمن هستیم و بازدیدها از مراکز مختلف به سرعت انجام می شود. این قبیل کارگاه ها نیز معمولا بیشتر مورد بازدید قرار می گیرند و تقریبا می توان گفت دیگر مرکزی در تهران وجود ندارد که مورد بازدید قرار نگرفته باشد. 

سخنگوی سازمان آتش نشانی تهران با اشاره به بهبود شرایط تجهیزات مامورین آتش نشانی اظهار کرد: وضعیت تجهیزات آتش نشانی در تهران به مراتب مطلوب تر از سایر شهرهای کشور است و در وضعیت مطلوبی قرار دارد زیرا وسعت حوادث و آتش سوزی ها در تهران نیز به مراتب شدیدتر از آن چیزی است که در سایر شهرها رخ می دهد. جمعیت، معابر و ترافیک تهران با هیچ کدام از شهرهای دیگر قابل مقایسه نیست و به همین علت نیاز به تجهیزات بیشتری در این عرصه است. امروز کمبودی در تهران وجود ندارد اما نباید در این وضعیت باقی بمانیم و نیاز است تا به صورت مداوم تجهیزات به روز تر شوند. 

ملکی تاکید کرد: همه کار تجهیزات نیست و این صرفا قسمتی از نیاز مقابله با حوادث است. استخدام صرف نیروهای آتش نشانی و ایجاد ایستگاه های جدید و خرید تجهیزات چاره کار نیست و هزینه های زیادی به شهر تحمیل می کند. امروز خرید یک خودروی حرفه ای آتش نشانی 50 میلیارد تومان هزینه می برد و برای تجهیز یک آتش نشان باید نزدیک به 70 میلیون تومان هزینه کرد.

او در پایان گفت: امروز 25 هزار پرسنل آتش نشانی مشغول به کار هستند و هزینه این ها همگی از شهر صرف می شود. جهان به این سمت حرکت می کند که از مشارکت مردم استفاده کند و آموزش دهد و آتش نشانی به عنوان مکمل ورود کند. آتش نشانی نباید یک سازمان عملیاتی مطلق باشد. امروز هیچ کشوری برای اطفای حریق در ارتفاعات بالا امکانات ویژه ای ندارد بلکه ایمن سازی ساختمان را در دستور کار قرار می دهند.

اژدهای هفت سر ساختمان های ناایمن در پایتخت

شریف زاده، مدیرعامل وقت سازمان آتش نشانی در سال 96 گفته بود که مناطق 11 و 12 عمده مناطق تجاری پرخطر و مناطق 4 و 17 مناطق صنعتی پرخطر شهر تهران هستند. این مناطق در محدوده پرتراکم شهر واقع شده‌اند که درصورت بروز خطر ممکن است اماکن مجاور خود را نیز تحت تاثیر قرار دهند. آمارهای منتشر شده در سال‌های اخیر نشان می دهد در بافت تاریخی و مرکزی شهر تهران شامل مناطق ۱۱ و ۱۲ شاهد بیشترین بافت فرسوده و ساختمان‌های ناایمن هستیم. ساختمان‌ها و کارگاه‌های واقع در مرکز شهر تهران از نظر ایمنی وضعیت مناسبی ندارند که هم‌اکنون تعداد بسیاری از این ساختمان‌ها در محدوده خیابان جمهوری و خیابان ۱۵ خرداد قرار دارند. علاوه‌ بر این در برخی مناطق صنعتی نیز میزان ریسک بالاست به‌طوری که در منطقه 4 و 17 تهران محدوده یافت‌آباد و دلاوران ساختمان‌های قدیمی و کوچک به صورت غیرقانونی و بدون مجوز شهرداری تغییر کاربری داده و به کارگاه تولیدی مبلمان تبدیل شده‌اند و همچنین در منطقه پامنار واقع در بازار تهران بسیاری از خانه‌های کوچک به انبار و کارگاه تولیدی پوشاک تبدیل شده است.

گرفتاری سامان دادن ساختمان های ناایمن در هزارتوی بروکراسی

شورای شهر تهران براساس قانون شهرداری‌ها و مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، شهرداری را مکلف کرد لایحه «برنامه عملیاتی ایمن سازی ساختمان های ناایمن بلندمرتبه و پرخطر شهر تهران (اعم از مسکونی و غیرمسکونی) و رفع خطر احتمالی» را به این شورا ارائه کند. طبق مصوبه شورا، شهرداری باید ظرف مدت  6 ماه کلیه ساختمان‌های موضوع این مصوبه را در قالب یک سامانه برخط به تفکیک نوع کاربری، تصرف و مالکیت به شورا ارائه می داد. بررسی های کارشناسی در این باره آغاز شد و نتیجه، شناسایی 22 هزار ساختمان ناایمن در تهران بود اما اعضای شورا به لایحه ارائه شده رای مخالف دادند و آن را به شهرداری برگرداندند و طرح دوباره بازنویسی شد و در اختیار شورا قرار گرفت. کلیات طرح الزام شهرداری تهران به ارائه لایحه برنامه عملیاتی ایمن‌سازی ساختمان‌های مسکونی و غیرمسکونی ناایمن بلندمرتبه و پرخطر شهر تهران با 7 رای موافق و 12 رای مخالف از سوی اعضای شورا رد شد و برای بار دوم هم به شهرداری برگردانده و به همان سرنوشتی دچار شد که نخستین لایحه شهرداری در این خصوص به آن دچار شده بود.

معضلی به نام عدم مدیریت یکپارچه

باوجود اینکه بیش از ده‌ها اخطار به پلاسکو و 4 اخطار به درمانگاه سینا اطهر داده شده بود اما این دو ساختمان که آتش سوزی آن ها فاجعه آفرید، هیچوقت عملیات ایمن سازی را انجام ندادند و دود عدم مدیریت یکپارچه در این زمینه به چشم شهروندان و کسانی که دار و ندارشان در شعله‌های آتش سوخت، رفت. از طرفی شهرداری می‌گوید ضابط قضائی نیست و فقط می‌تواند برای ساختمان‌های ناایمن اخطاری که آن هم ضمانت اجرا ندارد صادر کند و از طرفی مجلس شورای اسلامی نیز می‌گوید قانون هیچ مشکلی ندارد و شهرداری می‌تواند با همراهی ضابط قضائی پرونده ساختمان‌های ناایمن را برای همیشه ببندد اما در این میان این شهر تهران است که بی دفاع زیر تیغ  تیز حوادث مختلف قرار گرفته است و هر از گاهی ساختمانی بر سر آن خراب می شود.