بخشی از کودکان کار در معرض دید نیستند

به گزارش منیبان؛ اولین نشست از سری نشست‌های «چهارشنبه‌های چهارراه‌کودک در کلاب‌هاوس» که با موضوع کودکان کار برگزار می‌شود، «مفهوم کارکودک و حقوق کودکان کار در شهر را مورد بررسی قرار داد. در این نشست که با عنوان «کودکان کار؛ شهروندان درجه چندم؟!» برگزار شد، الهام فخاری،عضو شورای شهر تهران و رییس شورای استان تهران؛ علیرضا مافی، وکیل دادگستری و عضو کمیته حقوقی جمعیت حمایت از حقوق بشر زنان؛ نوید مسائلی، دبیر کارگروه مقابله با کارکودک اصفهان؛ فرشید یزدانی، فعال حوزه کودک و دیگر فعالان اجتماعی و مدنی و خبرنگاران حضور داشتند.

الهام فخاری در ابتدای این نشست مجازی با ابراز امیدواری از اینکه بتوان ره‌یافتی از این نشست در حوزه کودکان کار به دست آورد گفت: شهرداری و مدیریت شهری در رابطه با مسائل کارکودک و کودکان کار دستگاه متولی و دستگاه اصلی به حساب نمی‌آیند با این همه به دلیل پیچیدگی کلان‌شهرها و شرایط زندگی در شهری مانند تهران که مسائلی مانند حاشیه‌نشینی، چالش‌های اقتصادی، تراکم جمعیتی و ... دارد و همچنین همپوشانی برخی از حوزه‌ها در شهر مانند حوزه خدمات شهری با موضوع کودکان کار که عمدتا در مساله زباله‌گردی نمود پیدا کرده است، مدیریت شهری هم نسبت به این مووع حساسیت پیدا کرده و مداخله کرد. دلیل دیگر هم این است که بخش بسیار مهمی از جامعه ما کودکان هستند.این کودکان صاحب حق بوده اما مسئولیت قانونی ندارند، در همین راستا ما موظف هستیم که شرایط زندگی آنان را به طور عادلانه به شرایط به سامانی تبدیل کنیم.

فخاری ادامه داد: بخشی از کودکان این شهر خواسته یا ناخواسته به کار گمارده شدند و این هم یکی از دلایلی است که ما باید نسبت به کار کودک حساسیت داشته باشیم. در این زمینه مدیریت شهری تهران خدمات و زیرساخت‌هایی را فراهم کرده و مراکزی  را ویژه کودکان کار و پشتیبانی آموزشی، مهارت آموزی و پشتیبانی خانواده این کودکان و سرپرستان آنان ایجاد کرده است.

عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران ادامه داد: یک دلیل سوم هم برای ورود به این حوزه وجود داشت و اینکه ما در مورد تهران تعهد به تشکیل الگوی شهر دوستدار کودک را داریم. شهر دوستدار کودک شهریست که زیر ساختارها، روندها و فرآیندهای شهری در آن به طور عادلانه  برای گروه سنی کودک و نوجوان فراهم باشد و زمینه مناسبی را برای بالندگی همه جانبه کودکان فراهم کند ما باید از منظر شهر دوستدار کودک هم نسبت به کار کودک توجه کرده و و برای از میان برداشتن کار کودک اقدام کنیم.

فخاری به حاشیه‌نشینی در تهران نیز اشاره کرد و گفت: بخشی از شهروندان یا افراد مرتبط با شهر تهران حاشیه‌نشین هستند و بخشی از این جمعیت حاشیه‌نشین را هم کودکان تشکیل می‌دهند.

وی درباره آمار کودکان کار در سطح شهر تهران گفت: متاسفانه باید بگویم که ما اساسا آمار رسمی در این زمینه نداریم در واقع آنچه که وجود دارد به صورت پنهان و غیررسمی است.

فخاری به بخشنامه سال گذشته شهردار تهران در مورد زباله‌گردی کودکان نیز اشاره کرد و گفت: شهردار تهران در هشت بند بخشنامه‌ای را در مورد به کارگیری کودکان کار در مراکز پسماند و فعالیت‌های مربوط به زباله صادر کرد. این یک بخشنامه تاکیدی بود.

رییس شورای استان تهران ادامه داد: پیگیری ما با این هدف بود که مجازات پیمانکاران متخلف را به حداکثر ممکن برسانیم. در حوزه زباله‌گردی کارگاه متمرکز یا کار متمرکز وجود ندارد که به جای مشخصی رفته یا با مسئول کارگاه طرف شد. در این حوزه باید به طور گسترده و در گستره شهری با وسعت و جمعیت تهران وارد عمل شد.

 فخاری در ادامه سخنان خود با تاکید بر اینکه نه به عنوان نماینده شهرداری تهران بلکه به عنوان نماینده مردم و در برخی موارد به عنوان منقد عملکرد شهرداری صحبت می‌کنم، گفت: من هم با بسیاری از فعالان حوزه کودک و فعالان مدنی هم‌موضع هستم و به عنوان نماینده مردم در شورا این موارد را پیگیری کردم و همچنان هم پیگیر هستم.

وی درپاسخ به پرسشی پیرامون رویت کودکان زباله‌گرد با لباس پیمانکاران شهرداری گفت:  اگر هر شهروندی کودک کار و زباله‌گرد را با لباس شهرداری در شهر مشاهده کرد حتما باید به سامانه 137 و 1888 اطلاع دهد. این موضوع به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست و با پیمانکاران برخورد خواهد شد. به هیچ عنوان نباید پیمانکاری از کودکان استفاده کند چه برسد به اینکه با خودرو و یونیفرم شهرداری این اتفاق رخ دهد. من البته منکر موضوع نیستم و حتی خودم به عنوان شهروند هم مواردی از آن مشاهده کرده‌ام و در این حوزه ما نظارت جدی داریم و پیمانکار متخلف بابت نقض حقوق کودک باید به دستگاه قضایی معرفی شده و با آنان برخورد شود.

فخاری با تاکید بر اینکه شهرداری باید مسیر را بر پیمانکاران متخلف ببندد، گفت: شهرداری تهران یک گزارش از برخورد با پیمانکاران متخلف ارائه کرد. اما بحث ما همین بود که این پیمانکاران متخلف با نام و شکل دیگری ورود می‌کنند. البته که باید شهرداری کار نظارتی برای این حوزه را دقیق‌تر کند اما بحث مداخله و پیگیری دستگاه قضایی مساله مهمی است. شما ببینید مدیریت شهری نهایتا در محدوده شهر تهران می‌تواند این موضوع را بررسی کند، اما در خارج از محدوده شهر تهران هم ممکن است این موضوعات وجود داشته باشد. از این رو لازم است تمام دستگاه‌های مسئول پای کار بیایند.

 مساله کارکودکان را محدود به شکل آشکار آن نکنیم

فخاری با تاکید بر اینکه تنها جلوه و شکل کار کودک، زباله‌گردی نیست، گفت: نباید مساله کار کودکان را محدود به شکل آشکار کار کودکان یا زباله‌گردی کنیم، این موارد بسیار دردناک و ناراحت کننده است، اما کودکان کار بسیاری در کارگاه‌ها و اشکال دیگری از کار نیز مشغول به کار هستند که ما باید نسبت به آنها نیز حساسیت داشته باشیم. این دسته از کودکان چون دیده نمی‌شوند، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. ما باید نسبت به تمام اشکال کار کودک، ازجمله شیوه‌های نوین آن هم حساس باشیم و چگونگی اجرای قانون در منع کار کودک را دنبال کنیم.

وی تاکید کرد که نباید کار کودک را صرفا در خیابان ها ببینیم، کار کودک بخش‌های پنهان و دور از دید عموم هم دارد که کار در کارگاه‌ها و مزارع و کار در شرایطی که دیده نمی‌شود از جمله آنهاست.  

عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه از منظر حقوق شهروندی و کیفیت زندگی شهروندان هم می‌توان به بحث کودکان کار در حوزه شهری پرداخت گفت: بسیاری از اشکال کار کودک در حوزه خدمات شهری نیست. اما کودکان بخش مهمی از جامعه شهروندی هستند و کیفیت زندگی آنان و شرایط زندگی‌شان مساله‌ای است که چه شورای شهر به عنوان پارلمان محلی و چه شهرداری در کنار دیگر دستگاه‌های مسئول باید نسبت به آن حساس باشند.

فخاری  ادامه داد: همه ما اتفاق نظر داریم که مبارزه با کارکودک و از میان برداشتن آن، کار یک دستگاه نیست و این امر باید در حرکت عمومی به پیش برود. بررسی و شرایط حاضر نشان می‌دهد که نسبت به سال‌های چند دهه قبل، امروز کار کودک بیش از آنکه یک موضوع فرهنگی باشد، ریشه در فقر و نابرابری اجتماعی دارد  گسترش فقر و نابرابری‌ها و کاهش کیفیت زندگی در منطقه منجر به این شده که ما شاهد تنوع کار کودک هستیم.

وی افزود: به عنوان یک روانشناس تربیتی معتقدم که کودکان فارغ از ملیت و مرزها و نام کشورها باید کودکی کنند و حقوق کودک برای همه ما یک محور و اصل اساسی و مشترک است. فقر و نابرابری و جنگ در خاورمیانه باعث شده که کودکان بیشتر در معرض کار کودک قرار بگیرند.

رییس شورای استان تهران با اشاره به اقدامات انجام شده از سوی بهزیستی در سال‌های اخیر گفت: بهزیستی در استان تهران و کل کشور در سال‌های اخیر دستکم از اجرای طرح‌های ضربتی و سلبی کم کرده و کار مطالعاتی انجام داده و با روندهایی که انجام داده‌اند ما برخوردهای ضربتی و خشن را را کمتر دیده‌ایم.

فخاری به شرایط فعلی کشور و جهان نیز اشاره کرد و گفت: متاسفانه در کشورما با توجه به تحریم‌ها  در سراسر جهان نیز با توجه به شیوع کویید 19 شاهد آن هستیم که شرایط کاری کودکان بیشتر شده و بخش زیادی از کودکان کار به دلیل آموزش مجازی از آموزش محروم شدند. در همین راستا ما در شهر تهران مراکز پرتو که مختص کودکان کار  هستند را فعال تر کردیم تا این کودکان از تحصیل محروم نشوند. همچنین  از این مراکز به عنوان هسته هایی برای حمایت و رسیدگی به خانواده های کودکان کار استفاده می‌شود.

شهر دوستدار کودک یک فانتزی رنگی رنگی نیست

وی با تاکید بر اینکه مشکل ما کمبود قانون نیست، گفت: مساله ما ضمانت اجرایی قوانین است و من امیدوارم کسانی که به عنوان شورای شهر ششم فعالیت خواهند کرد شهر دوستدار کودک را نه به عنوان یک فانتزی رنگی رنگی بلکه به عنوان یک اصل برای توسعه زیرساخت‌های عادلانه و دسترسی‌های برابر و بهبود کیفیت زندگی همگانی برای کودکان کار مورد توجه  قرار دهند.

رییس شورای استان تهران با اشاره به جمعیت جمعیت نزدیک به 10 میلیون نفری در تهران، گفت: همین موضوع پیچیدگی بحث نظارت بر کار کودک را بیشتر کرده است،  اگر  ما به هم یاری برسانیم می توانیم ریل گذاری ها را اصلاح کنیم. تغییر ریل مدیریت پسماند تنها بخشی ازمساله را که به زباله‌گردی کودکان مربوط می‌شود حل خواهد کرد درحالی که ریشه اصل کار کودک در فقر و نابرابری است.

وی افزود: همه ما باید مطالبه‌گری کنیم، هم از از کاندیداهای ریاست جمهوری، هم نامزدهای انتخابات میان‌دوره مجلس و هم نامزدهای انتخابات شورای شهر دوره ششم. در  تمام شهرها مساله توجه به حقوق کودکان کار باید به عنوان یک مطالبه عمومی خواسته شود. باید دیدگاه و برنامه این افراد در رابطه با کودکان کار مشخص شده و آنان قبل از انتخاب شدن گروه‌ها و نهادهای پشتیبان و همکارشان را مشخص و چگونگی بهبود کیفیت برنامه برای این کودکان را روشن کنند.