افشاء اسرار خانوادگی بعد از طلاق چه حکمی دارد؟

به گزارش منیبان؛ «حق‌الناس» مهم‌ترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانی‌ترین آیه قرآن(سوره بقره آیه ۲۸۲) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز می‌فرمایند: «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمه‌ای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.»

بخش‌هایی از کتاب «حق‌الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی» نوشته آیت‌الله مظاهری را برگزیده است که در ادامه مشروح بخش هفتادو سوم با عنوان «برخی از مصادیق حق الناس آبرویی؛ افشای اسرار» را می‌خوانید.

 افشای اسرار

یکی دیگر از مصادیق حق‌الناس آبرویی، افشای اسرار و راز‌های مردم است. از نظر پیامبر اکرم(ص)، افشای اسرار، خیانت است. ایشان در توصیه به جناب ابوذر، ابتدا می‌فرمایند که مجالس امانت است، سپس بر ملاکردن راز‌ها را نوعی خیانت برمی‌شمرند؛ «یا أَبَا ذَرٍ الْمَجَالِس بِالْأَمَانَةِ وَإِفْشَاؤُکَ سِرِّ أَخِیکَ خیانَةٌ». قبلاً بیان شد که هیچ‌کس حق عیب‌جویی و عیب‌یابی از دیگران را ندارد؛ حال اگر به هر دلیلی و به هر واسطه‌ای عیب یا رازی نزد، انسان، آشکار شد، افشای آن و گفتن به دیگران، گناه بزرگی است و حق بزرگی بر عهده افشاکننده می‌گذارد. امام صادق(ع) در روایتی می‌فرمایند: کشف زشتی مؤمن بر مؤمن حرام است. راوی می‌گوید: از ایشان پرسیدم، منظور از زشتی مؤمن چیست که کشف آن حرام است؟ فرمودند: عیب‌ها و اسرارش. پس اگر کسی لغزشی از کسی دید، حق آبروریزی ندارد، بلکه اسلام عزیز راه «امر به معروف و نهی از منکر» را به انسان‌ها آموخته است.

بعد از اطلاع از گناه لغزش یا خطای دیگران اگر شرایط مهیاست، انسان باید با تلطف و مهربانی و از سر خیرخواهی خطاکار را نصیحت کند، وگرنه حق ریختن آبروی او را ندارد. پخش کردن و انتشار اسرار دیگران از نظر اسلام غلط است و بسیار نکوهش شده است. اساساً یکی از گناهان بزرگ که از دزدی بدتر است، این است که انسان راز و سِرّ کسی را فاش کند و با آبروریزی او را از چشم مردم بیندازد.

امام صادق(ع) در حدیثی می‌فرمایند: «مَن رَوَى عَلَى مُؤْمِنٍ رِوَایَةٌ یُرِیدُ بِهَا شَیْنَهُ وَ هَدْمَ مُروءَته لیسقط مِنْ أَعْینِ النَّاسِ أَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنْ وَلَایَتِهِ إِلَى وَلَایَةِ الشَّیْطَانِ فَلَا یَقْبَلُهُ الشَّیْطَان». بر اساس فرمایش امام(ع) هرکس سخنی راجع به یک مؤمن به دیگران بگوید و قصد او آبروریزی باشد و بخواهد او را از چشم مردم بیندازد، خداوند متعال افشاکننده را از ولایت خود به سوی ولایت شیطان اخراج می‌نماید و شیطان هم ولایت چنین کسی را نخواهد پذیرفت.

گاهی افشای راز دیگران با اشاعه فحشا همراه است؛ یعنی اگر کسی گناه یا خطایی مرتکب شده، بر ملاکردن آن علاوه بر خیانت و افزون بر گناه افشای اسرار گناه و سنگینی اشاعه فحشا را نیز خواهد داشت. از نظر قرآن کریم، چنین کسی در دنیا و آخرت عذاب دردناک دارد. «إن الذین یحبون أن تَشِیعَ الْفَاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِى الدُّنْیا وَالآخِرَةِ»، همچنین اگر افشای اسرار مردم منجر به گناهانی مانند قتل و آدم‌کشی شود، گناه آن قتل برای افشاکننده راز هم نوشته خواهد شد.

راوی می‌گوید، از امام باقر(ع) شنیدم، بنده‌ای از بندگان خدا روز قیامت محشور می‌شود؛ به او مقداری خون می‌دهند و می‌گویند: این سهم تو از ریخته شدن خون فلانی است؛ یعنی او را در قتل آن شخص سهیم می‌دانند. سپس امام(ع) می‌فرمایند: آن بنده عرض می‌کند: پروردگارا! تو خود می‌دانی که من هیچ قتلی در دنیا مرتکب نشدم و خون کسی را نریختم. خداوند متعال می‌فرماید: «بَلَى سَمِعْتَ مِن فُلان رِوَایَةَ کَذَا وَکَذَا فَرَوَیْتَهَا عَلَیْهِ فَنُقَلَتْ حَتَّى صَارَتْ إِلَى فُلان الْجَبَّارِ فَقَتَلَهُ عَلَیْهَا وَ هَذَا سَهْمُکَ مِنْ دَمه». آری تو از فلانی سخنی شنیدی و به ضررش بازگو کردی؛ بعد به گوش ظالمی رسید و بر اساس آنچه تو افشا کرده بودی، او را کشت. این سهم و بهره تو از خون اوست.

گاهی افراد نادان و بی‌خرد، اسرار و راز‌های خانوادگی را برای دیگران فاش می‌کنند. مثلاً برخی، عیوب و راز‌های همسر خود را برای خویشان یا دوستان بازگو می‌کنند این کار، خیانت به همسر محسوب می‌شود، کسی حق ندارد حتی نزد مادر خود عیب همسرش را بگوید یا سِرّی از او برملا نماید. این کار زشت، علاوه بر گناه افشای اسرار و علاوه بر حق‌الناس، سبب تزلزل نظام خانواده می‌شود و محبت بین زن و شوهر را از بین می‌برد که جبران آن بسیار مشکل است.

افشای اسرار حکومتی و بازگو کردن اسرار نظامی یا اقتصادی نیز خیانت بزرگی است که متصدیان امر و افراد مطلع باید از آن حذر کنند.