استاد پژوهشگاه زلزله شناسی:
گرمی هوا موجب زلزله نمی‌شود/ وقوع سونامی در خزر حاصل زلزله بزرگ تر از 6 ریشتر است/ گسل شمال تهران خطرناک ترین گسل ایران است
مهدی زارع گفت: خطرناک ترین گسل ایران در حال حاضر مجموعه گسل های موجود در شمال تهران است به این علت که بیشترین میزان تجمع جمعیت را در اطراف خود دارد. یک زلزله متوسط در این پهنه بیشترین آسیب را می تواند وارد کند.
به گزارش منیبان؛ بررسی‌ها نشان می دهد یکی از مسائلی که می تواند بر اثر گرم شدن زمین تشدید شود، زلزله است. در 60 سال گذشته دمای ایران 2.5 تا 3 درجه افزایش یافته است، مدل های مختلف هواشناسی پیش بینی می کنند که تا پایان سده 21 ، زمین 2 تا 5 درجه گرم تر می شود که اگر افزایش 5 درجه ای اتفاق بیفتد حیات مورد تهدید قرار خواهد گرفت و حتی منجر به بلایای طبیعی بیشتر شود اما سوالی که در این میان مطرح می شود این است که گرم شدن این روزها که در کوتاه مدت رخ می دهد نیز منجر به زلزله می شود؟
گرم شدن هوا در کوتاه مدت تاثیری بر وقوع زلزله ندارد
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله در این خصوص گفت: گرم شدن هوا در کوتاه مدت و برای چند هفته تاثیری بر وقوع زلزله ندارد. هر گاه تغییرات آب و هوایی در مقیاس بزرگ و وسیع رقم بخورد و برای مثال در مدت 50 سال یک منطقه گرم تر شود، آن گاه می توان گفت که زلزله ها را تشدید خواهد کرد.
او افزود: پدیده هایی همچون بارش باران که به صورت سیل آسا در مناطقی همچون هندوستان و بنگلادش رقم می خورد، در یک بازه زمانی چند هفته ای می تواند منجر به تحریک گسل ها شود و در ادامه زمین لرزه هایی در پی خواهد داشت اما هیچ مطالعه ای نشان نداده است که گرم شدن کوتاه مدت منجر به زلزله می شود.
آب، گسل ها را تحریک می کند
این استاد پژوهشگاه زلزله شناسی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر اگر در یک منطقه کوهستانی که گسل های فعال دارد، یک برف سنگین به وقوع بپیوندد و یا یخچال طبیعی در آن محل وجود دارد و در ادامه ذوب شوند، حجم زیادی از آب به داخل گسل ها می رود و وزن روی سطح از بین برود، می تواند منجر به تحریک گسل ها شود.
این پژوهشگر حوزه زلزله ادامه داد: باید توجه داشت که هیچ یک از این عوامل، علت اصلی زلزله نیست و صرفا منجر به تحریک گسل ها می شوند. ورود حجم زیاد آب به داخل گسل ها به گونه ای آن ها را روغن کاری می کند و آماده زلزله می شوند و به نحوی شرایط را مهیا می کند و غالبا منجر به زلزله های کوچک و متوسط می شود.
چه زمانی سونامی رخ می دهد؟
زارع در خصوص زلزله در بستر دریاهای اطراف ایران گفت: زلزله در بستر دریا همیشه منجر به سونامی نمی شود. سونامی زمانی رخ می دهد که گسل به سطح زمین رسیده و یک حالت پلکانی در عمق دریا ایجاد کند. اختلاف ارتفاع قائم در کف دریاست که منجر به سونامی می شود.
او افزود: برای ایجاد چنین حالتی در دریای خزر باید یک زلزله 6 ریشتری و بزرگ تر رخ دهد تا سونامی شکل گیرد. عامل موثر دیگر عمق زمین لرزه است. اگر این زمین لرزه در عمق 50 کیلومتری رقم بخورد باز هم زلزله رخ نخواهد داد زیرا در آن عمق منجر نمی شود که گسل به کف دریا برسد.
زلزله ها در بخش جنوبی دریای خزر در عمق کم تری رخ می دهد
استاد پژوهشگاه زلزله شناسی تصریح کرد: زلزله هایی که در این روزها در مناطق مرکزی دریای خزر رخ می دهد و حد فاصل باکو تا بندر ترکمن بیشتر رخ می دهد به علت این که عمق زیادی دارند منجر به سونامی نمی شوند. بعضا حتی مشاهده شده است این زلزله ها در عمق 50 کیلومتری رقم می خورند که با این تفاسیر حتی اگر قدرت آن ها به 7 ریشتر نیز برسد باز هم شاهد سونامی نخواهیم بود.
زارع ادامه داد: باید توجه داشت که زلزله ها در بخش جنوبی دریای خزر و در نزدیکی ایران در عمق کم تری رخ می دهد و احتمال رسیدن گسل به کف دریا با یک زلزله 6 ریشتری وجود دارد که منجر به سونامی می شود. اگر یک زلزله منجر به جا به جایی وسیع و زیاد رسوبات در کف دریا شود، باز هم احتمال وقوع سونامی وجود دارد و این دومین علت پس از رسیدن گسل به کف دریا برای ایجاد سونامی است.
این پژوهشگر حوزه زلزله گفت: بنابراین زلزله 6 ریشتری که در عمق بین 10 تا 20 کیلومتری زمین در دریای عمان، خلیج فارس و دریای خزر رقم بخورد، ممکن است منجر به سونامی شود.
خطرناک ترین گسل ایران کدام است؟
او در خصوص گسل های فعال و خطرناک کشور در حال حاضر گفت: فعال ترین گسل، گسلی است که بیشترین زلزله را ایجاد می کند اما خطرناک ترین گسل آن است که بیشترین جمعیت و ساختمان در نزدیکی آن وجود دارد. خطرناک ترین گسل ایران در حال حاضر مجموعه گسل های موجود در شمال تهران است به این علت که بیشترین میزان تجمع جمعیت را در اطراف خود دارد. یک زلزله متوسط در این پهنه بیشترین آسیب را می تواند وارد کند.
