وقتی مسائل کشور به دست زنان نوآور حل می‌شود

به گزارش منیبان؛ دورهمی فعالان حوزه نوآوری اجتماعی با عنوان «نوآوری اجتماعی و نقش بانوان در حل مسائل کشور» ویژه بانوانی بود که در بستر اجتماعی فعالیت‌های چشم‌گیری داشتند. حضورشان در این نشست بهانه‌ای بود که از اهداف و ایده‌های نوآورانه فعالیت‌های اجتماعی‌شان بگویند. این دورهمی باهمت ستاد نوآوری‌های اجتماعی و ستاد پیشرفت جامع منطقه‌ای ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (رضوان‌الله تعالی علیه) برگزار شد.

«محیا ملک محمدی» مجری این دورهمی با اشاره به اهمیت نقش بانوان با استفاده از نوآوری‌های اجتماعی در حل مسائل کشور، گفت: سلسله نشست‌های برنامه‌ریزی‌شده طی سه‌شنبه‌های گذشته برای رسیدن به یک نگاه مشترک بین رویداد نوپیا و فعالان حوزه اجتماعی است.

او در ادامه به نشست‌هایی که تاکنون برگزارشده اشاره و تفسیر موضوع‌های گذشته را این‌طور بیان کرد: اولین دورهمی رویداد ملی نوآوری اجتماعی با حضور اتمی‌ها همراه شد؛ دومین دورهمی با همراهی اندیشکده‌ها و پژوهشکده‌ها و نقش آن‌ها در حل مسائل کشور بود. دورهمی سوم میزبان کارآفرینان اجتماعی بودیم و بررسی نقش آن‌ها در حل مسائل کشور، همچنین در چهارمین دورهمی موضوع نقش جهادگران در حل مسائل کشور را به گفت گو نشستیم. پنجمین دورهمی با موضوع «اهمیت نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در حل مسائل کشور» بود و ششمین نشست با عنوان نوآوری‌های اجتماعی و نقش زنان در حل مسائل کشور برگزار شد.

 ملک محمدی در ادامه این نشست با اشاره به پیشرو بودن زنان درحرکت انقلاب اسلامی گفت: به گفته امام خمینی(ره) زنان پیشروی نهضت انقلاب اسلامی بودند. نهضتی که یک حرکت تداومی و همواره پویا است و حتی تأسی آقایان را هم به همراه داشته است. درروند شکل‌گیری نظام، زنان به موضوعات خاص محصور شدند و از ظرفیت‌های فکری آن‌ها کمتر استفاده شد. به سرفصل‌ها جریان‌ساز حرکت زنان در مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در نوآوری اجتماعی کمتر پرداخته‌شده است. در این مقوله استفاده از این ایده‌ها و تفکرات خلاق در نوآوری اجتماعی می‌تواند تجربه‌های خوبی را برایمان رقم بزند. حالا در خدمت این دوستان در حیطه همین مباحث هستیم. رویداد نوپیا بستری شد تا بتوانیم تجربه‌های نوآوری اجتماعی را با یکدیگر به اشتراک بگذاریم.

«محسن دنیوی» دبیر رویداد ملی نوپیا و مسئول نوآوری ستاد پیشرفت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در این نشست گفت: ایده نوپیا این بود، افرادی که در نوآوری اجتماعی فعالیت دارند یا حتی افرادی که هویت اولیه‌شان نوآوری اجتماعی نیست، اما وقتی با آن‌ها وارد گفت‌و‌گو می‌شویم متوجه می‌شویم که ایده و رفتارشان دربسته‌بندی نوآوران اجتماعی است، دعوت کنیم وارد بحث و گفت‌وگو شوند. افرادی که می‌توانند روایتی از نوآوری اجتماعی داشته باشند تبادل آراء داشته باشند و هرکدام از قصه یکدیگر مطلع شوند. حالا این اتفاق رخ‌داده است.

دنیوی با اشاره به اینکه حجم ناامیدی در کشور کم نیست به پدیده نوآوری اجتماعی به‌عنوان یک فرصت امید افزا اشاره کرد و گفت: نوآوری اجتماعی امکانی برای مشارکت عمومی مردم در حل مسائل پیچیده و گسترده اجتماعی مردم است. اینجا پیچیده به معنای زیادشدن تعداد مؤلفه‌ها و گسترده شدن به معنای زیادشدن حجم مسائل است. وقتی حاکمیت به این پیچیدگی و گستردگی را نگاه می‌کند خودش را ناتوان می‌پندارد و مردم باید حضور داشته باشند.

او در توضیح بیشتر نوآوری اجتماعی و تفاوت آن با فناوری اجتماعی که بیشتر در جامعه از آن استفاده می‌شود تأکید کرد: در مبحث فناوری اجتماعی نسبت به کشورهای دیگر پیشرفت فراوانی داشته‌ایم. طوری که میلیون‌ها کاربر در حوزه فناورانه اجتماعی کار می‌کنند و از آن استفاده می‌کنند، اما فناوری اجتماعی در حوزه متخصصان است و پیگیری آن ریسک‌پذیری و نیاز به سرمایه دارد، اما نوآوری اجتماعی کاملاً برعکس در عرصه عمومی است، افراد با هر میزان توانمندی می‌توانند در آن شرکت کنند و همه افراد دغدغه‌مند می‌توانند در آن حضورداشته باشند.

«حکیمه فریزاده» مدیرعامل مرکز نوآوری «مانا» ضمن معرفی عملکرد این مرکز در حوزه نوآوری اجتماعی گفت: در اسفند سال ۱۳۹۴ با دغدغه مطالعات فناوری اجتماعی کارمان را شروع کردیم چون در آن شرایط نوآوری اجتماعی هنوز آن‌طور که باید شناخته‌شده نبود. دغدغه ما این است که تقریباً ۵۰ درصد جمعیت دانشگاهی کشورمان را خانم‌ها تشکیل داده‌اند، اما وقتی وارد بازار کار می‌شویم این درصد به شکل معناداری کاهش پیدا می‌کند. مهم‌تر اینکه وقتی وارد حوزه‌های فناورانه می‌شویم بازهم این کاهش بسیار چشم‌گیر است. با اعلام معاونت فناوری ریاست جمهوری تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد این جمعیت بانوان هستند. هرچند که این موضوع یک دغدغه جهانی است و در همه کشورهای پیشگام در حوزه فناورانه این مسئله مطرح‌شده است. هر کشوری به‌تناسب و فراخور خودش راه‌حلی را برای حل این مسئله ارائه می‌دهد. مسئله‌ای که حالا برای ما مطرح‌شده همین موضوع است که نقش‌آفرینی کم‌رنگ زنان پاشنه آشیل جمهوری اسلامی و انقلاب است و درواقع اگر راه‌حل مناسب و زمان و فضا و نوع مخاطب ایجاد نشود؛ جزو موارد حساسیت‌زا و در اولویت امنیتی کردن قرار می‌گیرد.

فریزاده در ادامه اظهار داشت: در بدو شکل‌گیری مرکز، فارغ‌التحصیل دانشگاهی بودیم شاهد بودیم که جامعه برای فارغ‌التحصیلان خانم متناسب‌سازی نشده است. تلاش کردیم عرصه برای خانم‌ها مهیا شود. در پیش‌فرض دوست داشتیم فعالیت کنیم. از فناوری اجتماعی شروع کردیم و روزبه‌روز مسئله ما توسعه پیدا کرد. حالا ایجاد شرایط فیزیکی و غیر فیزیکی برای فعالیت اجتماعی مناسب بانوان، مسئله ما شده است. خود این‌یک مبحث مهمی است تا مسئله فعالیت‌های اجتماعی بانوان را شفاف کند.

«نفیسه شاهی نوری» مدیرعامل خانه خلاق سبک زندگی ایلسا در همان ابتدا گفت: خانه خلاق و سبک زندگی ایرانی و اسلامی صرفاً زنانه نیست در شروع کار سه لایه از خلاقیت و نوآوری را ترسیم کردیم. لایه اول را لایه دانش‌بنیان می‌دانم و لایه دوم که مأموریت ایلسا است و یکی از محورهای اصلی ما در سبک زندگی خلاق است، خوشبختانه راهش را پیدا کردیم و ارکانش چیده شده‌اند و به‌موقع شروع کردیم. لایه سوم در کشورمان صندوق‌های دولتی است که هنوز خصوصی نشده‌اند. در این مورد پژوهشگاه‌های خیلی بالغی نداریم و تعداد نوآوران اجتماعی خیلی نیستند. در حوزه سبک زندگی اسلامی با رویکردها و روندهای سبک زندگی مفید، مضر و خنثی در قالب صنایع فرهنگی و نوآوری اجتماعی در قالب فناوری‌های نرم ازجمله استارتاپ‌ها در نوآوری‌های اجتماعی فعالیت می‌کنیم.

«فاطمه پور رجبیان» مدیر مرکز نوآوری و علوم انسانی «هیواد نو» به برپایی این مرکز در سال ۱۳۹۶ اشاره کرد و گفت: بانوان فارغ‌التحصیل در رشته‌های اقتصاد، علوم تربیتی، علوم انسانی می‌توانستند در بحث حل مسائل کشور راه گشا باشند و به مدل نوآوری اجتماعی برسند، اما دغدغه ما اشتغال همین بانوان بود. طبق گزارش‌های منتشرشده در نوآوری‌های اجتماعی در حل مسائل فقط به آسیب‌های اجتماعی اشاره‌شده بود، اما بامطالعه بیشتر متوجه شدیم نوآوری اجتماعی فقط مختص به آسیب نیست بلکه مباحث چندوجهی در نوآوری اجتماعی مطرح می‌شود که حتی برای حل آن‌ها باید سراغ حوزه‌ها فناوری اجتماعی هم برویم.

«مریم خادمی» مدیر مرکز نوآوری «نو بانو» همان ابتدا نیاز عمومی جامعه در حل مسئله را بیان کرد و گفت: همیشه عوامل مختلفی در ایجاد یک مسئله و راه‌حل‌های متعددی برای حل آن دخیل است. نمی‌توان منتظر ماند که دولت‌ها یا ابر ساختارها با یک تک‌نسخه راه‌حلی را برای حل مسئله اعمال کنند. راستش دوران تک‌نسخه‌ای‌ها گذشته است. امروز راه‌حل‌های منطقه‌ای و محله‌ای موضوعیت پیداکرده است. از طرفی مردم‌سالاری را داریم. انقلاب ما بزرگ‌ترین نوآوری اجتماعی بود و یک خیزش انسانی محسوب می‌شد. حتی امام خمینی (ره) این مسیر را در شکل‌گیری بسیج و جهاد سازندگی ادامه دادند و انقلاب ما در پایه این نوآوری اجتماعی شکل‌گرفته است. رهبر معظم انقلاب نیز به نوآوری اجتماعی تاکید دارند. حالا وقت رسیدن به نوآوری اجتماعی به‌روز و همچنین عمق بخشیدن به مدل ایرانی نوآوری اجتماعی است.

 خادمی در ادامه با اشاره به تعداد انبوه بانوانی فارغ‌التحصیل که برای نقش‌آفرینی اجتماعی آن‌ها فکری نشده است اشاره کرد و گفت: دوستانمان بعد از فارغ‌التحصیلی به‌ویژه بعد از مادر شدن خانه‌نشین شده‌اند درحالی‌که در دوران دانشجویی بسیار دغدغه‌مند و فعال و مستعد بودند و امروز در خانه هستند. ما پیش ‌از این ساختارهایی را ایجاد کردیم و به آن‌ها اعتبار دادیم که یک خانم حتماً باید وارد ساختار اشتغال رسمی شود تا اعتبار پیدا کند. خانم‌ها باید بتوانند با یک سری فعالیت‌ها حتی در منازلشان نقش‌آفرینی کنند.

«نرجس نوحه‌سرا» نائب رئیس انجمن تقویت بنیاد خانواده، مهمان مجازی این دورهمی است. وی گفت: مادر سه فرزند و کارشناس ارشد هستم. در تمام این مدت فعال اجتماعی بودم حتی در رسانه‌های کشور نقش مدیریتی را اجرا کردم. سؤال من این است که یک مادر چقدر باید از تجارب انفرادی خودش در فعالیت‌های اجتماعی‌اش کمک بگیرد؟ وقت آن رسیده که یک تجربه کلان اجتماعی برای حضور زنان داشته باشیم. زن که به مفهوم خلاقیت است چرا باید فقط حیطه شخصی خودش را شامل شود؟ این خصوصیت به‌صورت فطری در وجود ما گذاشته‌شده است. تعریف اجتماعی ما با این خصلت زنانه گره‌خورده است می‌توانیم از آن در محیط اجتماعی هم استفاده کنیم. این‌یک نگاه شخصی و فردی نیست و این باید در دیدگاه حاکمیتی باشد. حضور زنان در اجتماع عوض شده است. حالا انقلاب باید یک نوآوری اجتماعی در حوزه زنان ارائه دهد. بخشی از حضور زنان در جامعه غربی‌گرایانه است؛ و این باعث شده است که الگوی کاملی از حضور یک زن در جامعه نداشته باشیم.

 پور رجبیان مدیر مرکز «هیواد نو» حل مسائل کوچک را به‌عنوان یک راهکار برای امید افزایی برشمرد و گفت: در مرکزمان این ایده را عملیاتی کردیم که هر شخصی مسئله‌ای را درک کرده است خودش برای حل آن مسئله راه‌حل هم ارائه دهد. مسئله اجتماعی باید کوچک و خورد شود تابه راه‌حل برسد و برای رسیدن به این هدف کارگاه‌های مشاوره تشکیل‌شده است تا گام‌به‌گام به سمت طرح مسئله‌های کوچک و حل همین مسائل بروند.

مدیرعامل مرکز نوآوری «مانا» معتقد است: اگر نوآوری‌های اجتماعی وارد کسب‌وکار و درآمدزایی نشوند از بین می‌روند و تنها رخدادهای اجتماعی که مردم‌نهاد باشند ماندگار هستند. نوآوری اجتماعی در هر مسئله‌ای باید برنامه مالی مستقل داشته باشد و این رمز ماندگاری است. طوری که بسیار از مراکز خیریه مسیرهای تجاری را یاد گرفته‌اند تا سرمایه کمک به مردم از بین نرود و مرتب کار کند و زایش داشته باشد و این باید عملیاتی شود و حتی نوآوری اجتماعی نیز به ساختار خودگردان نیاز دارد.

 محمد حیدری به‌عنوان دبیر اجرایی نخستین رویداد ملی نوآوری اجتماعی (نوپیا) اعلام کرد که این نشست ششمین دورهمی از قبل از رسیدن به این رویداد بزرگ است که با حمایت ستاد نوآوری‌های اجتماعی ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (رضوان‌الله تعالی علیه) در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار خواهد شد.

این فعال اجتماعی در حاشیه این برنامه، با دعوت از فعالان نوآوری‌های اجتماعی برای شرکت در این رویداد گفت: در این دورهمی‌ها با عنوان دورهمی فعالان حوزه نوآوری اجتماعی؛ شرکت‌کنندگان با یکدیگر به بحث و تبادل‌نظر درباره چگونگی هم‌افزایی در انجام فعالیت‌ها و یافتن راهی برای حل مسائل خواهند پرداخت.