مهریه پشتوانه‌ای برای حقوق از دست رفته زنان/ آیا طرح «حذف زندان بالای 5 سکه» قانونی است؟

به گزارش منیبان؛ عقد ازدواج به عنوان یک قرارداد حق و حقوق و تکالیف بسیاری را متوجه زن و مرد می‌کند. در این میان مهریه یکی از ابزارهایی‌ست که در صورت به هم خوردن زندگی مشترک، می‌تواند دست زن را برای ادامه گذران زندگی بگیرد اما گویا این روزها با قوانین جدیدی که تدوین می‌شود و بخشنامه جدید قوه قضائیه رسیدن به آن بسیار مشکل شده است به نحوی که حتی ممکن است زنان عطایش را به لقایش ببخشند و از خیر مهریه خود بگذرند تا اینکه درگیر راهروهای دادگاه شوند و برای دریافت حق خود به سختی بیفتند.

چندین ماه اخیر بحث سر مهریه بسیار زیاد بود؛ از تجمع مردان در مقابل مجلس شورای اسلامی و درخواست حذف زندان از بدهکاران مهریه گرفته تا اظهارنظرهای متفاوت توسط نمایندگان که هر روز یک حرف جدید می زنند و گمان می‌رود این اظهارنظرها بیشتر به نفع مردان است تا زنان درصورتی که از نظر شرعی و قانونی مهریه حق زن است و وقتی مردی قرارداد آن را امضا می‌کند باید پای آن بایستد و اگر اتفاقی جز این رخ دهد برخلاف قانون و مقررات تدوین شده است.

در این وانفسا که بحث سر حذف زندانیان مهریه بود، خبری از بهارستانی‌ها رسید مبنی براینکه قرار است مهریه بالای 5 سکه زندان نداشته باشد.

طرح جدید مجلس؛ مهریه بالای «۵ سکه» زندان ندارد

حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی چند روز گذشته در گفتگو با یکی از رسانه‌ها گفت: اعضای کمیسیون قضائی معتقد هستند که زندان جای بزهکار است نه بدهکار از این رو بدهکار مهریه اگر توان پرداخت آن را ندارد نباید روانه زندان شود چرا که بدهکاران مهریه به جای زندان باید آزاد باشند تا بتوانند کار کند و مهریه خود را پرداخت کنند.

نوروزی با اشاره به مصوبه مجلس قبل درباره مهریه، گفت: در مجلس گذشته قانونی در رابطه با مهریه مصوب شد که بالای ۱۱۰ سکه مهریه زندان نخواهد داشت اما با توجه به افزایش قیمت سکه کمیسیون قضایی مجلس یازدهم طرحی مدنظر دارد که مهریه بیش از ۵ سکه زندان نداشته باشد.

او تصریح کرد: در چند سال گذشته قیمت سکه متعادل و معقول بود اما اکنون این قیمت به بالای ۱۰ میلیون تومان رسیده است و افراد بدهکار مهریه نمی‌توانند این مبلغ گزاف را پرداخت کنند.

این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه رسیدگی به این طرح در کمیته انجام شده است، بیان کرد: 3 ماده آن در کمیسیون قضایی مجلس تصویب شده است اما یک ماده آن مشکلاتی داشت که به کمیته مورد نظر ارجاع داده شد تا بررسی لازم صورت گیرد و انشالله هفته آینده کلیات طرح در کمیسیون قضایی مجلس بررسی خواهد شد و به زودی این طرح را به صحن علنی ارسال خواهیم کرد.

طرح مجلس خلاف قانون است/اگر زن حق طلاق داشته باشد دلش را به سکه خوش نمی‌کند/قوانین باید رفع تبعیض شوند

فریده غیرت، وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به حذف زندان مهریه بالای 5 سکه گفت: مهریه‌ای که در سند رسمی ازدواج قید می‌شود، یک تعهد قانونی است و طبق قانون اگر کسی نتواند آن را پرداخت کند باید زندان برود در حال حاضر نیز این قانون محکومیت‌های مالی به قوت خود باقیست و کسی نمی‌تواند مهریه را از آن جدا کند بنابراین این طرح مجلس شورای اسلامی خلاف قانون است.

او افزود: اینکه رقم مهریه بالاست و باعث مشکلات عدیده شده بحث جداست و هیچ ربطی به حذف زندان ندارد اتفاقا بنده هم با این رقم‌های نجومی که در سال‌های اخیر متداول شده مخالف هستم اما باید توجه کرد ریشه آن کجاست؟ ریشه تعیین مهریه‌های سنگین عدم امنیتی است که خانم‌ها در ازدواج دارند چرا که اگر آنها حق طلاق داشته باشند و درمورد طلاق گرفتن زن و شوهر یک مقام بی طرف مانند قاضی تصمیم بگیرد جلوی افزایش بی‌رویه مهریه گرفته می‌شود.

غیرت تصریح کرد: پیشنهاد من این است که از این تاریخ تصمیم بگیرند قوانین را رفع تبعیض کنند به گونه‌ای که زن هم دارای اختیاراتی باشد و بتواند از حق فسخ و انحلال ازدواج خود استفاده کند درواقع اگر این اتفاق رخ دهد دیگر زنان دلشان را به ریال، تومان و سکه خوش نمی‌کنند.

این وکیل پایه یک دادگستری در ادامه این گفتگو با انتقاد از حذف زندان بدهکاران مهریه گفت: مهریه تنها حقی است که زنان دارند و اگر جوانی زیر بار مهریه سنگین می‌رود و تعهد به پرداخت می‌کند باید آن را بپردازد چراکه این یک اصل حقوقی و شرعی است که کاملا دقیق و روشن ذکر شده پس اگر جوانانی به پرداخت مهریه‌ای متعهد شود که توانایی پرداخت آن را ندارد باید جلوی آن را گرفت و از طرفی اگر می‌خواهند زندان محکومین مهریه را حذف کنند باید برای سایر بدهکاران هم این کار را انجام دهند یعنی مشخص کنند به طور کلی بدهکاران تا این مبلغ زندان نمی‌روند و می‌توانند با گرفتن مهلت بدهی خود را پرداخت کنند که این کار نشدنی‌ست پس درمورد بدهکاران مهریه نیز نمی‌توان چنین قانونی گذاشت.

مشکل مهریه با این طرح‌ها و قوانین حل نمی‌شود/ زن باید به اندازه آورده مالی از زندگی مشترک با مرد سهم داشته باشد

فرشته ولی مراد، دبیر ائتلاف اسلامی زنان در ایران و فعال حقوق زنان با اشاره به اصلاح قانون مهریه در مجلس شورای اسلامی گفت: حدود سه دهه است که با موضوع مهریه بازی می‌شود و آن را بالا و پایین می‌کنند و متاسفانه هر وقت می‌خواهند اقدامی درمورد آن انجام دهند به فکر این هستند که چگونه مهریه را حذف کنند درحالی که موضوع اصلی این است باید به مسائل جانبی آن یعنی اینکه چرا اصلا مقدار مهریه تا این اندازه افزایش پیدا کرده و چرا زندانیان محکوم مهریه روز به روز درحال افزایش هستند فکری شود.

او افزود: اگر تجملات را کنار بگذاریم، خانواده دختران، روی مهریه به عنوان یک حمایت حقوقی حساب می‌کنند و اعتقاد دارند به حساب مهریه مرد نمی‌تواند بسیاری از کارها را انجام دهد درواقع مهریه ابزار و اهرمی دست زن است تا بتواند مرد را به وسیله آن کنترل کند.

ولی مراد تصریح کرد: حقوق مالی و اعتبار اجتماعی که به دنبال حقوق مالی به دست می‌آید از دیگر اهداف مهریه برای دخترها و خانواده آنهاست بنابراین اگر قرار است مشکل مهریه حل شود باید به این سه ریشه (حمایت حقوقی، حقوق مالی، اعتبار اجتماعی زنان) توجه شود اما این درحالی است که مسئولین حوزه زنان این موضوع‌های مهم را رها کردند و فقط زمانی که اقدامی درمورد مهریه صورت می‌گیرد صدایشان بلند می‌شود.

این فعال حقوق زنان ضمن ارائه پیشنهادی برای قانون مهریه گفت: مجلس دهم درمورد حمایت از زنان سر و صدای بسیاری به پا کرد اما هیچ اقدامی از آنها دیده نشد حتی بنده با دولتی‌ها درمورد راهکارهایی برای برون رفت از این وضعیت مهریه عنوان گفتگو کردیم اما باز هم هیچ اقدامی صورت نگرفت در حالی که بهتر است به جای این اقدامات و این اصلاحات بی فایده و اساس یک قانونی را ایجاد کنند تا زن به اندازه آورده مالی از زندگی مشترک با مرد سهم داشته باشد.

او در توضیح مورد فوق افزود: زنان کار خانه انجام می‌‎دهند، بچه به دنیا می‌آورند و با جان و دل او را بزرگ می‌کنند و از شیره جان خود به او می‌دهند، برخی از زنان شاغل هستند و حتی از حقوق خود در خانه خرج می‌کنند، برخی از زنان روستایی و عشایر در صنعت کشاورزی، دامداری، صنایع دستی و... کار می‌کنند که تمام این موارد مابه ازای بیرونی و اقتصادی دارد و می‌توان آنها را حساب کرد برای مثال می‌توان هزینه یک پرستار کودک و خدمتکار خانه را محاسبه کرد بنابراین باید یک لیستی از این پارامترها تهیه شود تا سهم زن در زندگی مشترک با مرد مشخص شود.

ولی مراد بیان کرد: اگر میزان مهریه زن بالا باشد تمام این سهم‌ها منتفی می‌شود و اگر زن هزینه خارج از نفقه از مرد دریافت کرده باشد مثل هزینه تحصیل باعث می‌شود باز هم این سهم کاهش پیدا کند بنابراین تمام آورده‌های زن در زندگی با مرد مشترک می‌شود و زن صاحب سهم خواهد شد که اگر این اتفاق رخ دهد مثلا مرد نمی‌تواند سرخود خانه را به فروش برساند چون زن هم سهم دارد و باید اجازه دهد.

دبیر ائتلاف اسلامی زنان در ایران گفت: اگر اینگونه که نمایندگان مجلس می‌گویند زندان از مجازات محکومین مهریه حذف شود، دیگر زنان همین اهرم را هم از دست می‌دهند و از این حمایت حقوقی محروم می‌شوند بنابراین راهکار این نیست و باید به زوایای دیگر مهریه توجه شود و مسئولین مشکل مهریه را از ریشه حل کنند اما متاسفانه دنبال دردسر نیستند و کسانی که به اسم حمایت از زنان روی صندلی مدیریت نشستند، به فکر رفع مشکل زنان نیستند و اهداف آنها انجام کارهای سیاسی است.

ولی مراد اظهار کرد: اکنون طرح «گفتگوی ملی خانواده» راه انداختند که برای آن بودجه‌های میلیاردی از وزارتخانه‌ها گرفتند اما محتوای آن اصلا معلوم نیست و این نشان می‌دهد که این پول‌ها در پشت پرده صرف امور دیگری می‌شود.

مهریه تنها پشتوانه زنان هنگام طلاق است/ در قوانین فعلی مرد تسلط کامل بر زن دارد/ زنان خواستار حقوق برابر هستند

امیر محمود حریرچی، جامعه شناس و آسیب شناس با اشاره به اینکه مهریه پشتوانه زنان است، گفت: از جمله دلایل طلب مهریه از سوی زنان وضعیت اشتغال آن‌هاست چون در جامعه ما به زنان این طور القاء می‌شود که اشتغال برای زن غیرضروری است و بر همین اساس زنان فرصت‌های اندکی برای اشتغال دارند به این ترتیب راهی که برای امرار معاش پیش پای زنان گذاشته می شود، این است که ازدواج کنند و به عبارت دقیق تر خرج زندگی شان را یک مرد در نقش شوهر بدهد و مهریه را هم به عنوان پشتوانه آینده بعد از طلاق تعیین کنند.

او افزود: این درحالی زنان خواستار برخورداری از حقوق یکسان با مردان در طلاق، خروج از کشور، حضانت فرزند، ادامه تحصیل و اشتغال هستند چون قانون چنین حقوقی را به طور یک طرفه به مرد داده است و به نوعی مرد را کاملا بر زن مسلط کرده که هر گاه خواست برای زن و آینده او تصمیم گیرد.

حریرچی تصریح کرد: به اعتقاد من هم کاستی‌های حقوقی در زندگی مشترک و هم محرومیت‌های اجتماعی و اقتصادی زنان هر دو موجب اهمیت یافتن مهریه به عنوان یک راه حل برای زنان شده است و اگر زنان مثل مردان حق اشتغال و درآمد داشته باشند، از ارث برابر برخوردار باشند و در قرار داد ازدواج از حقوق مساوی بهره مند باشند، دیگر تعیین مهریه موضوعیت ندارد.

این جامعه شناس ادامه داد: مرد می تواند زن را طلاق دهد، می‌تواند هر گاه اراده کرد همسر دیگری اختیار کند، زن را از زندگی با فرزندانش محروم کند، اجازه ندهد زن از کشور یا حتی از خانه خارج شود، می‌تواند زن را از اشتغال بازدارد و به او اجازه تحصیل ندهد و در مقابل در قرارداد ازدواج موضوع مهریه هم به عنوان یک امکان برای زن مطرح شده است که مرد و زن بر سر آن به توافق می‌رسند و مرد می پذیرد که مهریه را در قالب های گوناگون که یکی از آنها سکه است، به زن بدهد.

حریرچی در بخش دیگر سخنان خود درباره زندانی کردن مردان به جرم مهریه، گفت: اینکه مردان از پس تعهدی که در وهله اول جامعه به آنها تحمیل کرده و خودشان در هنگام ازدواج آن را پذیرفته اند، نمی توانند برآیند و متعاقب آن زندانی می شوند، اساساً خوشایند نیست و تبعاتی دارد از طرف دیگر صرفا با زندانی شدن مرد، گشایشی در زندگی زن حاصل نمی شود بنابراین در رویکرد به مسئله مهریه هم نمی توان از زندانی شدن مرد دفاع کرد و هم چشم بر بی حقوقی زن بست از این رو لازم است به ریشه های این مسئله توجه و مشکل به صورت ریشه ای حل شود یعنی مردان نباید زندان بروند و زنان هم نباید بی هیچ حق و حقوق و منبع مالی به حال خود گذاشته شوند، هر دو سوی قضیه باید دیده شوند.

این آسیب شناس تاکید کرد: مهریه در حال حاضر وضعیت نامطلوبی دارد، چراکه با گسترش گرانی و فقر تعداد مردانی که توانایی پرداخت مهریه را ندارند، افزایش یافته و همین امر آنها را در معرض مجازات زندان قرار می دهد از طرفی در مواردی کل حیات اقتصادی زنان در آستانه طلاق به مهریه بستگی دارد و برخی از آنها نه پول و پشتوانه‌ای دارند نه خانواده‌شان حمایتی می‌کند بنابراین در چنین وضعیتی نیاز به مداخله و چاره اندیشی داریم و بدیهی است مداخله در این خصوص وقتی به نتایج مثبت منتهی می‌شود که هر دو طرف قرارداد ازدواج در پناه قانون قرار گیرند و از آنها حمایت شود.

حداقل به زنان حق طلاق بدهید

وقتی قانون به درستی تشخیص می‌دهد که زندانی کردن مرد برای مهریه درست نیست از آن طرف حتما می‌تواند تشخیص دهد که طلاق بی قید و شرط از طرف مرد نیز تبعات زیادی برای زنان دارد درحالی که در صورت اتفاق افتادن این طلاق بی قید و شرط، مهریه یک حمایت و پشتوانه برای زن محسوب می‌شد حالا راه رسیدن به این مهریه هم سخت و پر از مانع شده است بنابراین اکنون که قرار است بدهکاران مهریه زندان نروند، انتظار می‌رود حق طلاق به زنان داده شود تا حداقل در انحلال ازدواج خود نقش داشته باشند و از طرفی اگر قرار است برای خالی کردن زندان‌ها و تسهیل پرداخت مهریه برای مردان، زندان را حذف کنیم حداقل حق و حقوق زنان را ضایع نکنیم و مهریه که یک حق شرعی، قانونی و دینی بر گردن مرد است را از بین نبریم و همچنان قدرت و ماهیت اصلی قراردادها را حفظ کنیم و باعث نشویم هرکسی هر قراردادی بنویسد و امضا کند اما از تعهد به آن سر باز بزند.