سال آینده در کدام بازار سرمایه‌گذاری کنیم؟
پویا جبل‌عاملی کارشناس اقتصادی در خصوص نرخ تورم در ایران گفت: «نرخ بالای تورم اکنون تاثیری زیادی بر بازار‌های دارایی دارد. از ابتدای دهه ۹۰ به بعد مهمترین عاملی که روند اقتصادی را در ایران شکل داده است و دولت‌های مختلف علی‌رغم ادعایی که داشتند از پس آن برنیامدند، تحریم است.»
به گزارش منیبان، در سمینار چشم‌انداز بازار‌های مالی ۱۴۰۲ که روز پنجشنبه در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد ۵ کارشناس ارشد حوزه اقتصاد به پیش‌بینی بازار‌ها و ارائه گزینه مناسب برای سرمایه‌گذاری در سال آینده پرداختند.
در این سمینار پنج بازار مالی بورس، طلا، ارز، رمزارز و مسکن بررسی و سرمایه‌گذاری در بازار‌های مالی برای سال ۱۴۰۲ اولویت‌بندی شد.
ولید هلالات در بخش بازار سرمایه، سیامک قاسمی در حوزه دلار و طلا، سهیل نیکزاد در حوزه مسکن، پویا جبل‌عاملی در حوزه اقتصاد کلان و بهروز ملکی در بخش مسکن دیدگاه‌های خود را عنوان کردند و حسین عبده تبریزی به جمع‌بندی مطالب پرداخت.
نوسانات شدید ارزی ادامه دارد
سیامک قاسمی کارشناس بازار‌های مالی در حوزه دلار و طلا تاکید کرد: «با استمرار شرایط رکود تورمی در اقتصاد ایران، امکان نوسانات شدید ارزی ادامه‌دار خواهد بود.»
وی گفت: «افزایش تورم، سیاست‌های پولی نادرست و کاهش قابل توجه نرخ بهره حقیقی، تقاضا برای خرید ارز را افزایش داده است. این در حالی است که تحولات سیاسی و اعتراضات در ۶ ماهه اخیر، تقاضا برای خروج ارز و حفظ دارایی را به شدت بالا برده است.»
این کارشناس بازار‌های مالی به دشواری دسترسی به اسکناس ارز از مجاری کشور‌های همسایه اشاره کرد و افزود: «هم‌اکنون توان دخالت کوتاه‌مدت بانک مرکزی در بازار کاهش یافته است. همچنین ممنوعیت معاملات ارزی و شدت گرفتن تقاضا در بازار سکه به عنوان بازار قانونی جایگزین ارز، سبب افزایش قابل توجه رشد سکه نسبت به دلار شده است.»
قاسمی تاکید کرد: «به دلیل فقیرتر شدن جامعه و کاهش عمومی قدرت خرید و افزایش حجم تقاضا در ربع سکه و نیم سکه، حباب در این کالا‌ها بیشتر از سایر ابزار‌های طلا است.»
رشد همگرایی دلار و بورس در سال آینده
ولید هلالات کارشناس ارشد بازار سرمایه هم در ادامه به متغیر‌های اساسی و تاثیرگذار بر بازار سهام اشاره کرد و گفت: «نرخ بهره بدون ریسک خصوصا اوراق قابل معامله در بازار بورس، انتظارات در خصوص تحولات سیاسی یا نظامی، انتظارات تورمی، نرخ دلار بازار آزاد و نرخ تسعیر رسمی توسط شرکت‌ها، تحولات بازار جهانی و نرخ رشد واقعی در اقتصاد از مهمترین متغیر‌های اساسی و تاثیرگذار بر بازار سهام است.»
وی با اشاره به رشد منفی برخی صنایع در اقتصاد یادآور شد: «در حال حاضر رشد حقیقی در اقتصاد نداریم. ریسک‌های سرمایه‌گذاری در حال بزرگتر شدن است و تحولات لزوما سیاسی است؛ بنابراین اتفاقات به شدت غیرقابل پیش‌بینی است.»
این تحلیلگر بازار سرمایه خاطرنشان کرد: «تحولات سیاسی به سمتی گرایش دارد که تمایل سرمایه‌گذاری در بازار‌هایی که حفظ ارزش می‌کنند به بالاترین حد خود رسیده است.»
هلالات به علت عقب‌ماندگی بازار سهام اشاره کرد و گفت: «دولت‌ها، قیمت دلار در بازار آزاد را به رسمیت نمی‌شناسند؛ دلار نیمایی سرکوب شده و سرمایه شرکت‌ها رشد نمی‌کند. در ماه‌های آینده شاخص سهام با شتاب بیشتری با افزایش ارزش دلار همگرا می‌شود.»
وی افزود: «در حال حاضر شرکت‌های دلاری می‌توانند عقب‌ماندگی که بازده شاخص کل بورس نسبت به دلار آزاد دارد را تا حدی جبران کنند؛ ولی تا وقتی ریسک‌ها اینقدر باز باشد، رسیدن شاخص کل به بازده شاخص دلار با توجه به سیاست‌های دولت، کار آسانی نخواهد بود.»
رمزارزها تجارت را برای ایران آسان می‌کند
سهیل نیکزاد موسس و عضو هیات مدیره انجمن بلاک‌چین نیز با اشاره به اینکه در ۱۰ سال گذشته نیم درصد از پول‌های دنیا را رمزارزها تشکیل داده‌اند، درباره آینده رمزارزها گفت: «چاپ پول بدون پشتوانه توسط دولت‌ها در بحران کووید، تحریم‌ها و جنگ‌های بین‌المللی و تغییر نرخ بهره فدرال‌رزرو، از جمله مواردی است که روی رمزارزها تاثیر می‌گذارد.»
وی به رویداد‌های مهم سال ۱۴۰۱ در حوزه رمزارزها اشاره کرد و گفت: «سقوط قیمت بیت‌کویین، مهاجرت اتریوم از معدن‌کاوی به سرمایه‌داری، ورشکستگی صرافی FTX و فروش ۷۵ درصد از بیت‌کوین‌های تسلا از مهمترین رخداد‌های این بازار نوظهور در سال ۱۴۰۱ بود.»
نیکزاد در این سمینار با اشاره به آمار غیررسمی از ثبت‌نام چهار و نیم میلیون کد ملی ایرانی در پلتفرم‌های اکسچنج ایرانی افزود: «در حال حاضر ۳۳۵ پلتفرم خدمات ارزی با استفاده از خدمات پرداخت‌یاری‌های ایرانی در حضوره رمزارزها فعال هستند و هفت میلیون آدرس رمزارز مستقل واریز و برداشت در پلتفرم‌های داخلی ثبت شده است.»
وی بر توسعه بازار رمزارزها در سال‌های آینده تاکید کرد و گفت: «جابه‌جایی پول، معامله کردن و دادوستد‌های مالی از مزیت‌های رمزارزها در شرایط تحریم برای ایران است.»
تورم کنترل می‌شود؟
پویا جبل‌عاملی کارشناس اقتصادی هم در خصوص نرخ تورم در ایران گفت: «نرخ بالای تورم اکنون تاثیری زیادی بر بازار‌های دارایی دارد. از ابتدای دهه ۹۰ به بعد مهمترین عاملی که روند اقتصادی را در ایران شکل داده است و دولت‌های مختلف علی‌رغم ادعایی که داشتند از پس آن برنیامدند، تحریم است.»
او ادامه داد: «وقتی مساله‌ای ۱۰ تا ۱۲ سال ادامه پیدا می‌کند می‌توان احتمال داد در آینده نیز ادامه‌دار باشد و به احتمال زیاد سیاست‌گذاران نمی‌توانند تبعات آن را کنترل کنند.»
جبل‌عاملی توضیح داد: «در مجموع، تحریم از طریق دو کانال بر اقتصاد ایران تاثیر دارد. کسری بودجه و تورم. البته به نظر من الان در آن سطوح تورمی هستیم که با سیاست‌های انقباضی می‌توان به بخش خصوصی کمک کرد تا کوچکتر نشود.»
او در خصوص تاثیر تحریم بر اقتصاد ایران گفت: «داده‌های اقتصادی سال‌های پیش با تحریم هماهنگ بوده است. سال ۱۳۹۰ آغاز تحریم‌های نفتی علیه ایران بود. بعد از آن در یک توافق موقت در زمان حسن روحانی شرایط کمی بهبود یافت و اسفند ۱۳۹۴ برجام امضا شد. سال ۱۳۹۷ ترامپ از برجام خارج شد تا اینکه در پاییز ۱۳۹۹ دموکرات‌ها در آمریکا بر سر کار آمدند.»
جبل‌عاملی ادامه داد: «در این بازه شرایط ایران کمی بهتر شد، اما از اوایل سال جاری اوضاع معکوس شده است و احتمال اینکه در سال ۱۴۰۲ ایران با تحریم‌های بیشتر و شرایط بحرانی‌تری مواجه شود، وجود دارد.»
سه سناریو برای آینده تورم
این کارشناس حوزه اقتصاد همچنین سه سناریو برای آینده تورم در ایران را برشمرد و گفت: «نخستین سناریو تداوم وضع کنونی و وجود تورمی ۴۰ تا ۵۰ درصدی است که من احتمال وقوع آن را پایین می‌دانم. سناریوی دوم تغییر پله‌ای در تورم است. تورم نقطه به نقطه فراتر از سطح تورم، اما نه در سطح ابرتورم خواهد بود و سناریوی سوم نیز رسیدن به سطح ابرتورم است.»
سال سختی برای مستاجران در پیش است
بهروز ملکی کارشناس ارشد بازار مسکن هم در ادامه این سمینار چند پیش‌بینی از سال آینده بازار مسکن ارائه داد و گفت: «در سال آینده بازسازی واحد‌های مسکونی با تقاضای بیشتری مواجه خواهد شد و در بلندمدت نیز رشد قیمت زمین از املاک مسکونی پیشی خواهد گرفت.»
او ادامه داد: «همچنین در کوتاه‌مدت نیز قیمت اجاره‌بها افزایش خواهد داشت و سال سختی برای مستاجران در پیش است.»
ملکی همچنین بیان کرد: «به دلایل متنوع مسکن دارایی مسلط خانوار‌های ایرانی خواهد ماند و در میان‌مدت نیز همانگونه که تا الان نیز وجود داشته است بازار ارز قطب‌نمای نسبتا کم‌خطایی برای بازار مسکن خواهد بود.»
این کارشناس بازار مسکن همچنین در مورد سناریوی احتمالی کاهش قیمت مسکن نیز بیان کرد: «اگر به هر دلیلی که مهمترین آن رفع تحریم‌هاست، قیمت مسکن کاهش پیدا کرد روند نزولی آن پایین‌تر از قیمت دلار خواهد بود. اما اگر دلار باز هم افزایشی باشد رشد قیمت آن همسو با این ارز است.»
عقبگرد شاخص‌های اقتصادی ایران در ۱۰ سال گذشته
حسین عبده تبریزی کارشناس ارشد اقتصاد نیز در خصوص روند شاخص‌های مهم اقتصاد ایران در سال‌های اخیر بیان کرد: «در ۱۰ سال اخیر تغییرات عمده‌ای در بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله تولید در بخش صنعت اتفاق افتاده است. در این بازه سهم صنعت در اقتصاد ایران از ۵۴ درصد به ۴۰ درصد رسیده و در مقابل سهم خدمات از ۳۹ درصد تا حدود ۵۴ درصد رشد داشته است.»
او ادامه داد: «در سه سال گذشته ایران به اندازه استهلاک خود تولید نداشته و این موضوع نگران‌کننده‌ای محسوب می‌شود.»
این کارشناس در مورد وضعیت تقاضا نیز توضیح داد: «در حال حاضر بحث تقاضا نیز در کشور شرایط خوبی ندارد. جمعیت فعال و تعداد کسانی که در کشور کار می‌کنند حدود ۲۶ میلیون نفر است. همچنین از سوی دیگر همسو با رشد جمعیت، نیروی کار افزایش پیدا نکرده است؛ بنابراین تعداد افرادی که در جامعه می‌توان به آن‌ها محصولی فروخت که قدرت خرید آن را داشته باشند پایین است.»
عبده تبریزی همچنین در مورد وضعیت نقدینگی گفت: «در حال حاضر ترکیب پول و شبه پول به نفع پول تغییر کرده است. یعنی مردم ترجیح می‌دهند پول خود را نقد نگه دارند. در این شرایط سیاست‌گذار باید این نکته را در نظر بگیرد که مردم دیگر سمت کار‌ها و سرمایه‌گذاری بلندمدت نمی‌روند.»
اهمیت روابط خارجی در توسعه اقتصادی کشور
او همچنین روابط خارجی را هم در جایگاه عاملی مهم در اقتصاد بررسی کرد و توضیح داد: «صادرات در تعیین قیمت ارز عامل مهمی به شمار می‌رود. در سال ۲۰۱۸ که ترامپ از برجام خارج شد صادارت نفت تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کرد، اما در سال ۲۰۲۰ مجددا با بهبود وضعیت مواجه بوده‌ایم؛ اما به طور کلی شرایط بهتری فراهم نشده است، زیرا نفت می‌فروشیم، ولی نمی‌توانیم پول آن را تحویل بگیریم!»
این کارشناس ارشد اقتصاد ادامه داد: «به نظر می‌آید رشد دلار در ماه‌های اخیر هم دلایل سیاسی داشته باشد. اگر بتوان ورود ارز به کشور را تسریع کرد ممکن است قیمت ارز کاهش پیدا کند.»
عبده تبریزی افزود: «برجام می‌تواند وضعیت قیمت دلار را بهبود ببخشد، اما در دسترس نیست. اگر برجام امضا شود ممکن است قیمت ارز کاهش پیدا کند، اما باز هم در طولانی‌مدت نوساناتی افزایشی را طی می‌کند، زیرا کشور با تورم روبه‌رو است.»
گفتنی است سمینار چشم‌انداز بازار‌های مالی ۱۴۰۲ روز پنجشنبه با حضور کارشناسان شاخص بازار‌های مالی در محل دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران و به همت روزنامه دنیای اقتصاد برگزار شد.
