ایران تا ۱۰ سال دیگر قابل سکونت است؟
فرونشست قبلا هم وجود داشته اما حالا به وضعیتی رسیده است که زمین در حال بلعیدن ۸۰ درصد ایران است.
به گزارش منیبان، «ساعت ۲ بامداد جمعه ۳۰ مهرماه امسال، ناگهان زمین دهان باز کرد و یک دستگاه خودروی سواری پژو در شهر نایین اصفهان را به داخل خود بلعید». این خبری است که روزهای ابتدایی همین ماه جاری منتشر شد. روایت اتفاقی هولناک که البته نخستین و آخرین باری نیست که به گوشمان می‌خورد.
در اتحادیه اروپا اگر در منطقه‌ای چهار میلی‌متر فرونشست ایجاد شود آن منطقه وارد شرایط بحرانی می‌شود ولی در ایران وقتی از فرونشست حرف می‌زدیم صحبت از سانتی متر است. با این حال هنوز اقدامی جز هشدار دادن در رسانه‌ها از مسئولان نمی‌بینیم. همین حالا بر اساس آمار سازمان زمین شناسی سالانه در پایتخت بیش از ۱۸ تا ۲۵ سانتی متر فرونشست اتفاق می‌افتد. رقمی که بسیار بیشتر از استاندارهای جهانی است.
۲۹ استان در معرض خطر فرونشست هستند
«تهران، مشهد، کرمان، اصفهان و اراک، اردبیل، سمنان و حتی مناطق مرکزی مانند یزد و شهرهای جنوب کشور که نزدیک به دریا هستند از قاعده فرونشست شدید مستثنا نیستند. از ۱۲۵۰ شهر ۱۲۰ شهر متوسط و بزرگ درون فرونشست زمین قرار گرفته‌اند. فرونشست در همه جای ایران وجود دارد» این را مدیر بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی گفته است.
مدیر امور حفاظت از منابع آبی شرکت آب منطقه‌ای تهران نیز فرونشست را خطری جدی برای زیرساخت‌ها خوانده و گفته: «این پدیده زیرساخت‌هایی مانند راه آهن، اتوبان تهران -قم، خطوط انتقال گاز و آب را با مخاطره و خطر تخریب مواجه می‌کند.»
با تمام این اظهارات همانطور که ذکر شد به نظر می‌رسد جز هشدار و اعلام خطر هیچ اقدام عملی از سوی مسئولان دیده نمی‌شود تا آنجا که حتی رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور هم دیگر دهان به اعتراض گشوده و گفته: «۲۹ استان در معرض خطر فرونشست هستند و بی‌توجهی مسئولان سبب شده که این مناطق گسترش یابند و تهران را به بمب ساعتی خاموش تبدیل کنند.»
نمونه این بی‌توجهی و حتی تقلیل بحران را می‌توان در گفته‌های رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران دید که گفته بود: «خطر فرونشست برای سازه‌های معمولی کم است و شهروندان نباید نگران آن باشد.»
زمین در حال بلعیدن ۸۰ درصد ایران است
محمدرضا محبوب‌فر، عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران عنوان می‌کند: فرونشست قبلا هم وجود داشته اما حالا به وضعیتی رسیده است که زمین در حال بلعیدن ۸۰ درصد ایران است. فروچاله‌ها تا زیر شهرها و روستا‌ها رسیده‌اند.حتی ترک‌های بسیار خطرناکی روی میراث فرهنگی ما افتاده است که ناشی از نشست زمین است.
او با نقض گفته رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران مبنی بر مستثنا بودن مناطق مسکونی از فرونشست، می‌گوید: فرونشست مربوط به کل زمین است و مسکونی و غیرمسکونی ندارد. همین حالا محله نیروی هوایی در ملک شهر اصفهان که در زمان پهلوی توسط آمریکایی‌ها ساخته شده است و ساختمان‌هایش استحکام بسیار بالایی دارد، خالی از سکنه شده است. زیرا تمام منازلی که در این منطقه ساخته شده، درون زمین فرو رفته است و درب منازل باز نمی‌شود. در بسیاری از مناطق اصفهان کار به جایی رسیده که کف منازل ترک خورده است.
عضو انجمن مخاطرات محیطی ادامه می‌دهد: به جرات می‌گویم که هیچ دشتی از فرونشست مصون نمانده است. وقتی از دشت حرف می‌زنیم دقیقا از همان مکان‌هایی می‌گوییم که روی آن ساخت‌وساز صورت گرفته است.
این کارشناس تاکید می‌کند: من به عنوان کارشناس مدیریت بحران هیچ زمانی را مثل امروز خطرناک نمی‌بینم. فرونشست می‌تواند تاسیسات شهری از جمله شریان‌های حیاتی مثل آب، برق، گاز و فاضلاب را تحت تاثیر قرار دهد. با آسیب دیدن این بخش‌ها حریق و انفجار هم خواهیم داشت.باید منتظر باشیم که چنین وضعیتی به زودی برای تاسیسات شهری و حیاتی از جمله تصفیه‌خانه‌ها یا تاسیسات برق و گاز رخ دهد.
۲۵ سانتی متر در سال فرونشست داریم
او می‌افزاید: عده‌ای گمان می‌کنند فرونشست مختص تهران، اصفهان و چند شهر دیگر است درحالی که فرونشست به استان‌های شمالی هم رسیده و حتی به چهارمحال و بختیاری و یاسوج هم نزدیک شده است.
این کارشناس هشدار می‌دهد: در تهران تا ۲۵ سانتی متر در سال فرونشست داریم. این یعنی زیرساخت‌های شهری به دلیل مدیریت ضعیف منابع آبی کشور در حال تخریب است. مشکلات محیط زیستی کشور از جمله فرونشست دیگر مشکلات دراز مدت نیستند، مشکلاتی هستند که در همین یکی، دو ماه آینده یعنی پاییز همین امسال دامن ما را می‌گیرند.
محبوب‌فر تاکید می‌کند: آنقدر وضع برداشت آب‌های زیر زمینی طی ۴۰ سال فاجعه‌آمیز بوده که باید در همین پاییز منتظر بی‌ثباتی، مناقشات محلی و آوارگی جمعیت در سطح کشور باشیم.
بودجه را بلعیدند و کاری نکردند
اعضای هیات دولت ایران در اسفند سال ۱۳۹۶ ضمن موافقت با پیشنهاد وزارت نیرو، تشکیل "کارگروه ملی سازگاری با کم آبی" را به تصویب رساندند. از جمله اعضای این کارگروه وزیر نیرو و وزیران جهادکشاورزی، کشور و صنعت، معدن و تجارت و رؤسای سازمان‌های حفاظت محیط زیست، هواشناسی و برنامه و بودجه بودند. یکی از وظایف این کارگروه نیز جلوگیری از پیشرفت بحران فرونشت بود.
اما نتیجه اقدات این کارگروه چه بوده است؟ محبوب‌فر در پاسخ به این سوال می‌گوید: «این دست کارگروه‌ها بودجه‌های کشور را بلعیدند و همان اتفاقی که برای دریاچه ارومیه، زاینده رود یا تالاب هامون رخ داد، تکرار شد. یعنی بودجه را گرفتند و مشخص نشد که سازمان‌ها، تشکل‌ها و نهادها پول را کجا خرج کردند. اگر این کارگروه که احتمالا بودجه گرفته اقداماتی ثمره‌بخش داشت امروز فرونشست به اینجا نمی‌رسید که زمین شهرها را ببلعد.
او تصریح می‌کند: تا توانستند منابع آبی کشور را شخم زدند و حالا بحران آن دامن ما را گرفته است. من باز هم می‌گویم مشکلات محیط زیستی ما مثل همین فرونشست و به دنبال آن آوارگی، ناامنی غذایی و قحطی، مشکلات کوتاه مدت هستند نه مشکلات چندین سال دیگر.
این کارشناس با تاکید بر این که اصفهان، قم، تهران، شیراز، یزد، کرمان فرونشست بالا دارند، ادامه می‌دهد: همین حالا بخشی از جمعیت اصفهان یا یزد وحشت کرده‌اند و درحال حرکت و کوچ اجباری به سمت استان‌هایی مثل گیلان هستند. برخی هم فرار از کشور را به قرار ترجیح می‌دهند.
از ورشکستگی آبی تا ورشکستگی سکونتگاه‌ها
محبوب‌فر معتقد است با این که پدر کویر شناسی ایران چند سال پیش گفته بود ایران تا ۳۰ سال دیگر قابل سکونت است، اگر وضع به همین شکل پیش رود و هر روز یک چاه، سد یا طرح انتقال آب جدید کلید بخورد، کشور نهایتا تا ۱۰ سال آینده قابل سکونت است.
او ادامه می‌دهد: شمال، جنوب، شرق و غرب هم ندارد. ایران از ورشکستگی آبی عبور کرده و به مرحله ورشکستگی سکونتگاه رسیده است. فرونشست فقط یکی از تبعات بی‌آبی است. گرانی یکی دیگر از تبعات آن است تا جایی که مردم بیش از این برای تامین مایحتاجشان درمانده می‌شوند.
منبع: اقتصادآنلاین
