امیرعبداللهیان: آمریکا مصر به مذاکره مستقیم است
وزیر امور خارجه گفت: آمریکا مصر است مذاکره مستقیم اتفاق بیفتد اما ما برای رسیدن به توافق بدون هر مذاکره مستقیم اسناد لازم را در اختیار داریم و طرف مقابل هم این استاد را دارد، از این رو اگر اراده جدی در آمریکایی ها باشد با وضع موجود ما توافق را در دسترس می‌دانیم.
به گزارش منیبان، متن کامل سخنرانی مکتوب وزیر خارجه در این نشست بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
خانم ها و آقایان
پژوهشگران، اندیشمندان، مشارکت کنندگان و میهمانان گرامی
اجازه دهید مراتب خرسندی خود را از استمرار پویش مطالعه پیرامون تاریخ روابط خارجی ایران که با این دوره وارد ششمین سال خود می‌گردد، ابراز نمایم. بدیهی است مطالعه و پژوهش در حوزه مناسبات گذشته ایران با همسایگان و جامعه جهانی، زمینه افزایش سطح دانایی ما را در برابر رویه های رفتاری از سوی سایر کشورها و نیز هنجارهای متفاوت که در قالب هم افزایی نظامات جهانی به کارگزاری سازمانهای بین‌المللی اعمال می‌شود، فزونی می‌دارد. کنفرانس امسال نگاهی به دویستمین سال تاسیس وزارت امورخارجه و دستگاه دیپلماسی دارد. با همین رویکرد، دو سده مذاکرات دیپلماتیک در تاریخ روابط خارجی ایران محل کنکاش این کنفرانس است.
مایه خرسندی است که کشور ما ایران با دیرینه تاریخی قابل اعتنایی از تجارب و آزموده های بسیار بمنظور تنظیم مناسبات خود با دیگران برخوردار است. ابتکارات و رویه های مذاکراتی متنوع همراه با با دقت نظر و جسارت در دفاع از حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و استقلال کشور در لابلای سطور صفحات تاریخ روابط خارجی ایران مشهود و مبرهن است. با این وجود، در مقاطعی تلخ و زمانه ای دشوار و خاص به دلیل ضعف دولت مرکزی و یا عدم همبستگی ملی ایران نتوانسته در چهارچوب روندهای مذاکراتی از منافع ملی خود صیانت نماید. در برخی از آن ادوار و موارد؛ وابستگی یا توهم شناختی نسبت به قدرت های بزرگ و استعمارگر زمینه بروز این گونه پدیده های شوم و خسارت بار را رقم زده است.
در آن کشاکشها بیگانگان نیز با اجرای برنامه‌هایی که امروزه آن را به درستی "جنگ شناختی و ترکیبی" نام نهاده اند، از این غفلت و یا وابستگی سود جستند و سرزمین هایی از پیکره ایران را در "ارّان و قفقاز" و یا "بحرین و شرق و غرب ایران" منتزع ساختند.
در برابر این دست اندازیها در گذشته، نهاد دیپلماسی ایران با همه کم توجهی و بی مهری، دخالتهای پیوسته پیرامونیان سرای قدرت، همچون درباریان اهتمام بر این داشت تا اتکاء به قواعد و حقوق بین المللی مانع اعمال دستبردها به تمامیت ارضی گردد.
در طول تاریخ ایران؛ رجال کم دانش و یا وابسته و عامل به پیشبرد اغراض بیگانه چونان دست پنهان قوای اهریمنی در تلاش بودند از درون انسجام جبهه دیپلماسی را هدف قرار دهند. اگرچه خیانت ورزی و دسیسه بازی این کسان در مقاطعی چون عهد وزارت وزیر خارجه نامدار ایران، میرزا تقی خان امیرکبیر اسباب ناکامی کشور را از اعاده نظم داخلی، متنوع سازی دامنه روابط و اجرای موازنه در تنظیم مناسبات خارجی به کف با کفایت او رقم زد، اما هرگز جهد و تکاپوی دیپلماسی متوقف نشد. حتی در شهریور ۱۳۲۰ که قوای متجاوز متفقین خاک کشور را با نقض بیطرفی اشغال کردند، این کوشش دیپلماسی زمان بود که اعاده تمامیت ارضی و تداوم اعمال حاکمیت ملی را موجب شد.
به واقع این دیپلماسی است که در مقاطعی - حتی با جانفشانی - مانع از آن می‌شود که نگرشهایی برخاسته از تعلقات به اجانب و یا تعصبات بی حاصل موجب خسارت بر منافع ملی ایران و مصالح عموم ایرانیان گردد.
ایران در بستر دو سده تکاپوی دیپلماتیک برای حفظ حقوق و حاکمیت خود تجارب بسیاری آموخته و قواعد و اصول مذاکراتی متنوع را به کار بسته است. اینک ضروری است درباره یکایک این نمونه ها و مصادیق پژوهش هایی همه جانبه و البته منصفانه صورت پذیرد. از این رو نشست حاضر کوششی است با هدف بررسی دستآوردهای دو سده دیپلماسی ایران که میراث آن به عصر کنونی منتقل گشته است. در این بررسی اهتمام باید متوجه شناخت ماهیت عملیات دیپلماسی ایران باشد، امری که کارگزاران نهاد وزارت امور خارجه مسئولیت آن را عهده دار بودند. از سوی دیگر؛ مطالعه روابط درونی اجتماع ایران، رفتار هیئت حاکمه در عهد نظامات گذشته، تبانی قدرتهای بزرگ، بازی قوای منطقه‌ای و از همه مهم تر ژئوپلتیک تاریخی ایران نیز باید به عنوان مولفه هایی مهم برای داوری هر مثال تاریخی ملحوظ نظر اهل تحقیق قرار گیرد. بدون شک با این نگرش است که می توان بر رمز و راز تاریخ پرفراز و نشیب تکاپوهای دیپلماتیک ایران آگاهی یافت.
حضار محترم
تجربه و آگاهی از گذشته اقتضا می‌کند که در مسیر پیش رو و در استمرار مذاکرات دیپلماتیک با آگاهی از اصول و قواعد و با ارزیابی و آسیب شناسی دستاوردهای پیشینیان گام های عملی را برداشت. دنیای امروز بدون تردید برای عبور از بحران های فراگیری که صلح و امنیت جهانی را تهدید می کند به گفتگو و مذاکره نیازمند است. اما در انتخاب این رویکرد باید عنایت تمام داشت که بی توجهی به حقوق ملت ها و نادیده انگاشتن تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورها، سیاست همیشگی نظامات جهانی و قدرتهای سلطه گر بوده است. دیپلماسی به موازات تقویت ساختارهای دفاعی است که می تواند عامل مکمل در مسیر بازدارندگی و تضمین برای استمرار حفظ منافع ملی و مصالح یکایک آحاد ایرانیان باشد. دیپلماسی و میدان بال های همراه و هم افزای پرنده تیز پرواز دیپلماسی ایران هستند.
قدرت دفاعی در تعاریف امروزی برگرفته از دو مولفه قدرت سخت و نرم است و دیپلماسی با کارکردهایی متنوع از جمله در ابعاد "دیپلماسی عمومی و رسانه ای" نقش موثری در تثبیت قدرت دفاعی ج اا دارد. دیپلماسی یک بازوی دفاعی نتیجه‌بخش و البته کم هزینه است که اگر به حرکت درآید می تواند مانع از زیاده خواهی سلطه گران گردد.
در شرایط کنونی، از ابتدای کار دولت سیزدهم کوشش بر آن بود تا در چارچوب نظریه سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند منافع جمهوری اسلامی ایران با جهان بیرونی دنبال گردد. مذاکرات دیپلماتیک با اتکا به اصول سه گانه عزت، حکمت و مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار گرفت. حاصل چنین تکاپوی همه جانبه در یک سال و اندی اخیر، اسناد بسیاری است که نتیجه مذاکرات دیپلماتیک فشرده و اثربخش با سایر کشورها بوده که به فضل الهی مدون و مبادله و اجرایی شدند.در این میان همسایگان محور رویکرد تعاملی جمهوری اسلامی ایران بوده اند.
در مذاکرات دیپلماتیک اصل بر "سرعت و دقت عمل توامان" است که در این زمینه نیز هیچ‌گاه یک وجه از این دو الزام با همه فشارهای سیاسی و رسانه ای از سوی دستگاه دیپلماسی فدا نگردیده است.
همکاران عزیز و پژوهشگران محترم
اجازه می خواهم در پایان سخن توجه شما را به شرایط خطیر کنونی جهان بی‌ثباتی جلب کنم که با بحرانهای برساخته قدرتهای بزرگ و دخالت های فرامنطقه ای زمینه رشد افراط‌گرایی را در تمام جغرافیای جهانی محتمل ساخته است.جمهوری اسلامی ایران معتقد است در شرایط کنونی برای کاهش التهابات پیش رو، بازگشت به "مذاکرات احترام آمیز و به دور از زیاده خواهی" پیش نیاز نیل به توافقات تعهدآور است.
جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی و در قیاس با تاریخ گذشته خود از توانمندی های گسترده و متمایزی برخوردار است. لذا نادیده انگاشتن آن می تواند هزینه های تجاوزگری و دخالت در امور منطقه را به شدت افزایش دهد.جمهوری اسلامی ایران به ماموریت حفظ صلح و تامین امنیت جهانی پایبند است و مسئولانه می کوشد این پیام را ترویج و تبیین نماید.از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران در صیانت از حاکمیت و تمامیت ارضی خود کوچکترین تردیدی ندارد.امیدوارم در پایان این کنفرانس نتایج قابل تاملی از مباحث حاضر تهیه و برای تنویر افکار عمومی انتشار یابد. لازم می دانم از اهتمام همکاران خود در مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امورخارجه قدردانی نمایم.
