چرا وزیر سعودی در این شرایط بحرانی به سفر رفت؟

به گزارش منیبان، «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان در دیدار با «قیس سعید»، رئیس جمهوری تونس بر موضع کشورش در "حمایت از امنیت و ثبات تونس و هر موضوعی که باعث رفاه و شکوفایی تونسی ها می شود"، تاکید کرد.

دو طرف همچنین درباره اقدامات قیس سعید در تونس بویژه در زمینه بهداشتی و اقتصادی گفت وگو کردند و وزیر خارجه عربستان گفت که به تصمیم های اتخاذ شده توسط رئیس جمهوری تونس و هر  امری که مربوط به وضعیت داخلی این کشور می شود، احترام می ‌گذارد.

در پی اعتراض‌های یکشنبه گذشته تونس، قیس سعید رییس جمهوری این کشور در نشستی اضطراری با فرماندهان نظامی و امنیتی تصمیم به برکناری «هشام المشیشی» نخست وزیر و تصدی اداره قوه مجریه، تعلیق اختیارات پارلمان و لغو مصونیت اعضای آن گرفت و از تلاش برای بازگرداندن آرامش به تونس با کمک نخست وزیر جدید خبر داد.

تعلیق هشام المشیشی نخست وزیر تونس در واکنش به تظاهرات در اعتراض به وضعیت همه گیری «ویروس کرونا» صورت گرفت.

قیس سعید در یک سخنرانی تلویزیونی از تلاش برای بازگرداندن آرامش به تونس با کمک نخست وزیر جدید خبر داد و ابراز عقیده کرد که این تصمیم‌ها را برای بازگرداندن آرامش اجتماعی به تونس و نجات کشور اتخاذ کرده است.

رئیس جمهور تونس همچنین هشدار داد که با استفاده از ارتش با خشونت‌ها مقابله خواهد کرد و گفت ،به هر کسی که به فکر کاربرد اسلحه است و هر کسی که شلیک کند، هشدار می‌دهم که نیروهای مسلح در پاسخ، شلیک خواهند کرد.

از یکشنبه گذشته همه راه‌ها و معابر منتهی به خیابان‌های اصلی پایتخت تونس مسدود و شمار زیادی از نیروهای امنیتی در خیابان‌های اصلی پایتخت مستقر شده اند.

رئیس جمهوری تونس همچنین با صدور حکمی به مدت یک ماه منع رفت و آمد شبانه اعمال کرده است .بر اساس این دستور از ساعت ۲۱ تا ۶ صبح به مدت یک ماه در تونس منع رفت و آمد برقرار خواهد بود.

وی همچنین هرگونه تجمع بیش از سه نفر در معابر عمومی و میدان‌ها را ممنوع کرده است.

به دنبال استقرار ارتش در پایتخت تونس، نیروهای ارتش این کشور مانع از ورود «راشد الغنوشی» رییس پارلمان و رهبر جنبش النهضه به پارلمان شدند. رئیس پارلمان تعلیق شده تونس از مردم خواست به خیابان‌ها بیایند تا امور را به دست گیرند.

«جنبش النهضه» تونس نیز از رئیس جمهوری این کشور خواست تا از تصمیمات فوق‌العاده اخیر خود مبنی بر تعلیق پارلمان و رفع مصونیت اعضای آن و برکناری دولت، صرف نظر کند.

این جنبش روز سه شنبه بعد از نشستی اضطراری در دفتر اجرایی خود در بیانیه‌ای اعلام کرد: جنبش النهضه این اقدامات فوق‌العادهِ اعلام شدهِ «قیس سعید» رئیس جمهوری را غیر قانونی و بیانگر کودتا علیه قانون اساسی و نهادهای کشور بویژه در ارتباط با تعلیق فعالیت نمایندگی و انحصار همه قدرت بدون هرگونه نظارت قانونی می‌داند و خواهان از سرگیری کار مجلس نمایندگان ملت (پارلمان) است.

الغنوشی رئیس پارلمان تونس نیز اظهار داشت: تصمیمات قیس سعید رئیس جمهوری در خدمت دمکراسی و کثرت گرایی حزبی نیست و نشان دهنده تمایل زیاد برای کنترل موسسات و نهادهای دولتی است.

وی افزود: در دفتر جنبش النهضه جلسه‌ای برگزار شد و تصمیم گرفتیم، کودتا را محکوم کنیم و سعید قیس رئیس جمهوری را به لغو این تصمیمات دعوت کردیم.

در سایه این تحولات اساسا این پرسش مطرح می شود که چه چیزی وزیر خارجه عربستان را بر آن داشته است تا یک هفته بعد از آغاز بحران جدی سیاسی در تونس به این کشور سفر کرده و با قیس سعید دیدار کند.

برای پاسخ به این سوال باید جناح بندیهای داخلی تونس و رقابت های منطقه ای عربستان با بن مایه ایدئولوژیک را مدنظر قرار داد که در حال حاضر تونس نیز به یکی از پازل های آن تبدیل شده است.

با توجه به اینکه جنبش النهضه اکثریت پارلمانی را در دست دارد و هشام المشیشی نخست وزیر برکنار شده نیز وابسته به این جنبش است، عملا تصمیمات رئیس جمهور این جنبش را هدف قرار داده است.

حضور وزیر خارجه عربستان در تونس و تاکید او بر احترام به تصمیمات رئیس جمهوری این کشور نشان می دهد که ریاض همانطور که پیش بینی می شد، در بحران داخلی تونس دخالت کرده و در جناح بندیهای این کشور جانب قیس سعید را در قبال جنبش اسلامگرای النهضه  با گرایش های اخوان المسلمین گرفته است.

هرچند جنبش النهضه در بیانیه تاسیس خود ارتباط یا عدم ارتباط خود با گروه اخوان المسلمین را تایید یا رد نکرده است، اما راشد الغنوشی رئیس و بنیانگذار جنبش النهضه عضو دفتر جهانی ارشاد گروه اخوان المسلمین است و برخی این جنبش را به منزله گروه اخوان المسلمین در تونس به شمار می آورند. جنبش النهضه و الغنوشی در سال ۲۰۱۳ میلادی برکنار کردن «محمد مرسی» رئیس جمهور مصر از گروه اخوان المسلمین را به شدت محکوم کرده و این امر را به منزله کودتا دانسته بودند.

الغنوشی در ۲۸ اکتبر سال ۲۰۱۵ میلادی توصیف گروه اخوان المسلمین به تروریسم را رد کرده و به شبکه الجزیره گفته بود که اگر «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهور مصر که از او به عنوان فرمانده کودتا در این کشور یاد کرد، به تونس سفر کند، از او استقبال نخواهد کرد.

«محسن السودانی» نماینده جنبش النهضه و «جلال الورغی» از رهبران این جنبش نیز در ۲۶ ماه مه سال ۲۰۱۶ میلادی تاکید کرده بودند که جنبش النهضه به ارتباط خود با گروه اخوان المسلمین افتخار می کند و روابط فکری و فرهنگی با این گروه دارد.

حمایت وزیر خارجه عربستان از تصمیمات اخیر رئیس جمهوری تونس نشان می دهد که ریاض خواهان تداوم قدرت و بازیگری جنبش النهضه با رویکرد اخوان المسلمین در تونس به خاطر اختلافات ایدئولوژیک و مخالفت خود با اسلام سیاسی در منطقه نیست و بیشتر بدنبال حفظ وضعیت موجود در کشورهای عربی است.

نمونه این رفتار سعودیها در دوره بهار عربی مشهود بود و یکی از بهترین مثال ها در این زمینه خود تونس است. وقوع بهار عربی که اتفاقا از همین تونس شروع شد و به دیگر کشورهای عربی سرایت کرد، نگرانی حکومت ریاض و برخی دیگر از حکومت های موروثی منطقه نظیر امارات را به همراه داشت زیرا آنها از سرایت موج بهار عربی و سرنگونی نظام های خود نگران بودند.

امارات و عربستان که خود را در خطر سرایت بهار عربی می دیدند، تا آخرین لحظات تلاش کردند که از حکومت های مستقر در این کشورها حمایت کنند و در تلاش برای مهار انقلاب های عربی و یا منحرف کردن آنها برآیند.

در همین پیوند بود که عربستان در سایه بهار عربی در تونس همه تلاش خود را برای ادامه بقای «زین العابدین بن علی» رئیس جمهور این کشور کرد اما موج گسترده اعتراضات در نهایت باعث برکناری او و فرارش به عربستان شد.

بهار عربی و تغییر ساختار سیاسی تونس باعث قدرت گیری گسترده جریان اسلامگرا در تونس و حضور سیاسی آن شد که جنبش النهضه نماد آن به شمار می رود.

با استقرار نظام جدید تونس نیز با وجود درخواست های مکرر مقامات این کشور، ریاض از استرداد زین العابدین به علی به تونس برای محاکمه سرباز زد.

اما در مقابل، عربستان و امارات، قطر و ترکیه از جریان های اسلامگرای دارای رویکرد اخوان المسلمین در کشورهای شاهد بهار عربی حمایت کردند و همین امر نیز باعث اختلاف شدید بین آنها و تلاش برای نفوذ هرچه بیشتر در این کشورها شد که این امر با شدت و ضعف همچنان ادامه دارد.

تونس نیز از این قاعده مستثنی نیست و بویژه در سایه تصمیمات اخیر رئیس جمهوری این کشور، عربستان و امارات از این تصمیمات و شخص قیس سعید حمایت و قطر و ترکیه از این تصمیمات انتقاد کرده اند. این جبهه بندی را علاوه بر اظهار نظرهای رسمی، می توان به طور مشخص تر در نوع نگاه مطبوعات این کشورها به بحران سیاسی تونس در یک هفته اخیر شاهد بود.

بر همین اساس، شماری از ناظران سیاسی بر این باورند که سفر وزیر خارجه سعودی به تونس و صرفا دیدارش با قیس سعید بدون ملاقات با نمایندگان دیگر طیف های سیاسی ذیربط در بحران سیاسی و وعده کمک به رئیس جمهور تونس در کنار حمایت رسانه ای سعودیها از وی در طول یک هفته اخیر نشان می دهد که ریاض بدنبال افزایش دخالت های خود در عرصه داخلی تونس و جانبداری از یک طیف خاص در برابر جریان اسلامگرا است که در سطحی وسیعتر در چارچوب اختلاف و رقابت منطقه ای با قطر و ترکیه معنا و مفهوم می یابد و احتمال تشدید بحران داخلی تونس را دوچندان می کند.