بشار اسد چرا به سوریه رفت؟/ اهداف سفر غیر منتظره آقای رئیس‌جمهور چه بود؟

به گزارش منیبان، «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه دوشنبه شب گذشته در سفری اعلام نشده وارد مسکو شد و با «ولادیمیر» پوتین همتای روس خود دیدار و گفت وگو کرد که خبر این دیدار روز سه شنبه رسانه‌ای شد.

این اولین دیدار دوطرف از سال ۲۰۱۵ میلادی در مسکو به شمار می رود که به صورت از پیش اعلام نشده برگزار شد.

رئیس جمهوری سوریه پیش از این در سال ۲۰۱۸ میلادی ملاقاتی با همتای روس خود در تفرجگاه تابستانی اش در منطقه «سوچی» در کنار دریای سیاه داشت.

«دیمیتری پسکوف» سخنگوی ریاست جمهوری روسیه علت  اعلام نشدن سفر اسد به روسیه را به "دلایل امنیتی" دانست و گفت: یک سری تدابیر و دلایل امنیتی معین وجود دارد که باید دنبال می شد و این امر کاملا واضح است و بر این اساس، زمان سفر اعلام نشد و خبر آن بعد از بازگشت اسد به سوریه به رسانه ها اعلام شد.

انجام این سفر از جنبه دیگری نیز حائر اهمیت بود زیرا به طور نمادین همزمان با ششمین سالگرد مشارکت نظامی روسیه در نبرد با تروریسم در کنار محور مقاومت در سوریه و کمک به دولت و ارتش این کشور برای آزادسازی اراضی اشغالی از دست تروریست ها انجام شد.

روسیه از سی ام سپتامبر سال ۲۰۱۵ میلادی مشارکت نظامی مستقیم خود در مبارزه با تروریسم در سوریه را در کنار ارتش این کشور و محور مقاومت آغاز و حضور نظامی دائم خود را بعد از توافق با دولت سوریه از سال ۲۰۱۷ میلادی تقویت کرد.

یاری ایران، حزب الله لبنان و سایر نیروهای محور مقاومت به همراه روسیه به ارتش سوریه باعث شد که معادلات جنگ تغییر کرده و شکست های پیاپی به گروههای تروریستی و حامیان منطقه ای و غربی آنها وارد شده و مساحت گسترده ای از خاک سوریه آزاد شود.

در همین راستا بود که رئیس جمهوری سوریه در جریان دیدار با همتای روس خود در مسکو گفت که ارتش های روسیه و سوریه در حفاظت از جان بی گناهان در جهان در برابر تروریسم سهیم شدند.

تاکید بر تداوم همکاری در مبارزه با تروریسم و حمایت روسیه از فرایند سیاسی سوریه و نتایج انتخابات ریاست جمهوری اخیر این کشور، تاکید بر نامشروع بودن حضور نیروهای بیگانه در خاک سوریه و غیرقانونی بودن تحریم های آمریکا و اروپا علیه دولت و ملت سوریه و موضوعات اقتصادی از جمله محورهای دیدار پوتین و اسد بود.

پوتین در این دیدار حضور نیروهای بیگانه در سوریه بدون اجازه مقامات و دولت این کشور را یکی از مشکلات و مسائل اساسی پیش روی سوریه برشمرد و تاکید کرد: حضور نیروهای مسلح خارجی در سوریه بدون اجازه سازمان ملل و بدون اجازه سوریه، یک مشکل اصلی در سوریه است و این مسئله با قوانین بین الملل در تناقض است.

رئیس جمهوری روسیه در اشاره به حضور نظامی نامشروع و غیرقانونی آمریکا و ترکیه در خاک سوریه گفت حضور نیروهای بیگانه در سوریه مانع به ثمر رسیدن تلاش های این کشور در مسیر تقویت و بازسازی و گسترش کنترل دولت بر سراسر خاک سوریه می شود.

وی خطاب به همتای سوری خود تصریح کرد که تروریست ها تلفات سنگینی متحمل شده اند و دولت سوریه تحت ریاست شما بر ۹۰ درصد خاک این کشور کنترل دارد.

با وجود اینکه بخش اعظمی از خاک سوریه از دست تروریست ها خارج شده است اما برخی گروههای مسلح و تروریست تحت حمایت ارتش آمریکا در برخی مناطق این کشور فعالیت می کنند.

گروه موسوم به «نیروهای سوریه دموکراتیک» در شمال شرقی سوریه زیر چتر حمایت نظامی آمریکا است و نیروهای آمریکایی همچنین منطقه «التنف» در مثلث مرزی شرق سوریه با عراق و اردن را در اشغال خود دارند و تاکنون گزارش های زیادی از حمایت این نیروها از عناصر گروه تروریستی داعش و جابجایی آنها توسط آمریکایی ها در طول مرز سوریه و عراق منتشر شده است.

ارتش ترکیه نیز به طور غیرقانونی و بدون اجازه دولت سوریه بخش هایی از شمال این کشور را در اشغال خود دارد که تاکنون بارها با اعتراض و محکومیت دولت سوریه روبرو شده و دمشق خواهان پایان این اشغالگری و نقض حاکمیت خود شده است.

پوتین در دیدار با رئیس جمهوری سوریه همچنین تاکید کرد که دولت بشار اسد تلاش زیادی برای ایجاد زمینه گفت و گو با مخالفان سیاسی و بازسازی و تقویت سوریه انجام می دهد و امیدوار است که این فرایند تداوم یابد.

رئیس جمهوری روسیه اظهار امیدواری کرد که تلاش مشترک، به مردم سوریه کمک کند تا به معنی واقعی کلمه روی پای خود بایستند و پیش از همه، به احیای این کشور در حوزه های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی کمک کند.

وی با ستایش از پیروزی بشار اسد با بیش از ۹۵ درصد آرا در انتخابات ریاست جمهوری اخیر سوریه گفت که این امر نشان می دهد که به رغم تمام چالش های سال های گذشته در سوریه، مردم این کشور به بشار اسد اعتماد دارند و بهبود و بازگشت زندگی طبیعی را به وی پیوند زده اند.

رئیس جمهوری روسیه بر عزم کشورش برای توسعه همکاریها با سوریه در عرصه های مختلف نیز تاکید کرد.

بشار اسد نیز به نوبه خود به همکاری نظامی با روسیه در مبارزه با تروریسم اشاره کرد و گفت که ارتش های سوریه و روسیه نه فقط دستاوردهای بزرگی در آزادسازی خاک سوریه یا در جریان بازگرداندن آوارگان به روستاها و شهرهای خود بدست آورده اند بلکه از این طریق جان بسیاری از شهروندان بی گناه در جهان را حفظ کرده اند.

بشار اسد تحریم ها علیه سوریه را ضدبشری، ضدحکومتی و غیرقانونی دانست و با بیان اینکه فرآیندهای سیاسی که دولت سوریه اجرا کرد، سه سال است متوقف شده است، اظهار کرد: این مساله دلایل مشخصی دارد. برخی حکومت ها بر فرآیندهای سیاسی در سوریه تاثیر مخرب دارند. عوامل دیگر وجود دارند و ما تلاش می کنیم تمام اقدامات ممکن را برای حل این مسائل انجام دهیم.

وی افزود: فرایند سیاسی با موانعی روبرو است زیرا کشورهایی هستند که از تروریست ها حمایت می کنند و تداوم این فرایند در راستای ثبات سوریه به نفع آنها نیست .

رئیس جمهوری سوریه در بخش دیگر دیدار خود نیز از کمک های انسانی روسیه و تحویل محموله های واکسن اسپوتنیک وی برای واکسیناسیون کرونا قدردانی کرد. 

در همین حال، برخی تحلیلگران سیاسی هدف از این دیدار را فراتر از محورهای اعلام شده و برای هماهنگی مواضع سیاسی مسکو با دمشق دو روز پیش از دیدار مقامات روس با مقامات آمریکایی در ژنو برای بحث درباره چند پرونده از جمله پرونده سوریه دانستند.

روز چهارشنبه و دو روز پس از دیدار اسد با پوتین، «سرگئی ورشینین» معاون وزیر امور خارجه روسیه و «الکساندر لاورنتیف» فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری روسیه در امور سوریه با «برت مک گورک» هماهنگ کننده کاخ سفید در امور خاورمیانه و شمال آفریقا و مسئول خاورمیانه در شورای امنیت ملی آمریکا دیدار کردند تا چند موضوع در ارتباط با سوریه از جمله وضعیت میدانی، کمک های بشردوستانه و هماهنگی نظامی بین ارتش های دو کشور را برای پرهیز از برخورد آنها بررسی کنند.

به نوشته روزنامه «واشنگتن پست»، مذاکرات روسیه و آمریکا درپی وارد عمل شدن «عبدالله دوم» شاه اردن و پیشنهاد به «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا در جریان سفرش به واشنگتن صورت گرفت. شاه اردن در این سفر پیشنهاد پیوستن به یک تیم کاری را داد که برای توافق درخصوص یک نقشه راه برای حل اوضاع در سوریه تلاش می کند.

شاه اردن همچنین ماه گذشته و چند هفته بعد از دیدارش با بایدن، با پوتین در مسکو دیدار کرده بود.

در همین راستا، «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه در پی آغاز مذاکرات با مقامات آمریکایی گفت: ما (با آمریکایی ها) تجربه طولانی تماس در اشکال و سطوح مختلف در فرایند آستانه، ژنو ، نیویورک و سایر نقاط را داریم و دو طرف به منظور جلوگیری از برخورد، هماهنگی نظامی را ادامه می دهند  زیرا نیروهای ما و نیروهای آمریکایی در برخی از نقاط در تماس مستقیم یا بسیار نزدیک هستند.

وی افزود: در سطح سیاسی و دیپلماتیک نیز، تماس ادامه دارد و ما اغلب این امر را اعلام نمی کنیم زیرا موضوع سخت و پیچیده است.

ریابکوف ابراز امیدواری کرد که "همکاران آمریکایی او بیشتر به پیشنهادات منطقی گوش دهند و بر اساس مشروعیت بین المللی کار کنند و نه بر اساس تصورات خود در مورد اینکه چه درست است و چه اشتباه، یا چه کسی دشمن آنها است و چه کسانی متحد ."

ریابکوف تصریح کرد: در سالهای گذشته ما چندین بار تمایل آمریکا به خروج از سوریه را شنیدیم، اما این اتفاق نیفتاد و  چیزی نمی بینم که نشان دهد که واشنگتن قصد کنار گذاشتن سیاست تحمیل رویکردهای خود در امور سوریه از جمله از طریق نیروی نظامی را داشته باشد.

روسیه همچنین درباره "سناریوی آمریکا برای تقسیم سوریه" هشدار داد و ریابکوف تاکید کرد که این رویکرد واشنگتن درقبال برخورد با پرونده سوریه بویژه در زمینه حضور نظامی آمریکا در این کشور تغییر نکرده است.

وی در اشاره به تلاش آمریکایی ها برای تشویق گرایش های جدایی طلبانه در شمال شرقی سوریه تصریح کرد: مهمترین علت بی ثباتی و ادامه درگیری در سوریه حضور غیرقانونی نیروهای اشغالگر و متجاوز آمریکایی است. 

ریابکوف افزود که رهبری روسیه بارها خواستار احترام به وحدت و حاکمیت خاک سوریه شده است و واشنگتن موضع ما را کاملاً می داند اما متأسفانه به مواضع قبلی خود پایبند است و من پیش بینی می کنم که آنها سناریوی روشنی برای تقسیم عملی کشور در صندوقچه خود نداشته باشند.

این مقام روس گفت: مسکو به شدت با این رویکرد مخالف است که با قطعنامه های شورای امنیت و اصول اساسی قانونی که وحدت و استقلال سوریه را تضمین می کند، مغایرت دارد. 

وی تاکید کرد: به مروز زمان، می توانیم با یک راه حل مورد قبول که وحدت و سلامت ارضی سوریه را تضمین می کند، با واشنگتن روبرو شویم.

ریابکوف خاطرنشان کرد که حضور نظامی روسیه در سوریه بر خلاف حضور آمریکا "یک پروژه کامل است زیرا بر اساس دعوت رسمی رئیس جمهور منتخب و قانونی این کشور است".

اهمیت مذاکرات بشار اسد و پوتین از آنجا بیشتر مشخص می شود که در آستانه سفر «گیر پدرسون» فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه به استانبول برگزار شد.

پدرسون پیشتر در یازدهم سپتامبر در سفر به دمشق با «فیصل المقداد» وزیر خارجه سوریه و رئیس هیات دولت سوریه در کمیته قانون اساسی دیدار کرد و سپس سه شنبه هفته گذشته ساعاتی بعد از دیدار پوتین و بشار اسد به استانبول رفته و با اعضای گروه مخالفان خارج نشین سوریه درباره فرایند سیاسی گفت وگو کرد.

بر اساس برخی گزارشها، انتظار می رود که پدرسون سفری نیز به ریاض برای جلب مواضع منطقه ای و بین المللی به منظور پیشبرد فرایند سیاسی سوریه داشته باشد؛ بویژه که ریاض از هیات مذاکره کننده وابسته به مخالفان خارج نشین سوریه حمایت می کند.

این درحالی است که قرار است «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه نیز ماه جاری میلادی برای مذاکره با پوتین درباره سوریه رهسپار مسکو شود.

یک مسئول بلندپایه ترکیه بدون ذکر نام به رسانه ها گفته است که "محور اصلی برنامه کاری اردوغان درباره سوریه و به طور مشخص ادلب خواهد بود و شروط مندرج در توافق ادلب به طور کامل اجرا نشده است".

حال باید به انتظار نشست و دید که آیا نتایج این تماس ها و رایزنی های فشرده منطقه ای و بین المللی باعث از سرگیری دور جدید مذاکرات ژنو درباره سوریه خواهد شد یا آنطور که شماری از تحلیلگران معتقدند از سرگیری این مذاکرات با توجه به مواضع متضاد موجود با دشوراریهای زیادی همراه خواهد بود و اگر هم از سرگرفته شود - برخلاف فرایند آستانه درباره سوریه که تاکنون موفقیت و دستاوردهای زیادی داشته است- موفقیت چندانی نخواهد داشت؛ خصوصا که تجربه پنچ دور مذاکرات شکست خورده قبلی ژنو پیش روی همگان قرار دارد.