در آفریقا؛
موج جدیدی از کودتا در راه است
"سربازان شورشی، رئیس جمهور را بازداشت می‌کنند، بعد کنترل رسانه دولتی را به دست می‌گیرند تا خبر تصرف کشور را به گوش مردم برسانند و موجی از محکومیت بین‌المللی به سرعت همه جا را در بر می‌گیرد؛ اما حکومت نظامیان همچنان در راس قدرت باقی می‌ماند؛ و این الگویی است که اکنون بار دیگر سراسر غرب آفریقا را در بر گرفته است."
به گزارش مُنیبان، خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی می‌نویسد: موج جدیدی از کودتاها در غرب آفریقا ابتدا در سال ۲۰۲۰ کشور مالی را در برگرفت، سال بعد در گینه و همین ماه گذشته میلادی هم در بورکینافاسو بود. همین یک هفته قبل، مردان مسلح تلاش کردند تا رئیس جمهوری گینه بیسائو را در یک حمله با مسلسل که چندین ساعت هم به طول انجامید اما ناموفق ماند، برکنار کنند.
قدرت‌گیری نظامیان در منطقه غرب آفریقا مساله‌ای جدید نیست؛ از ۱۹۴۶ قریب به ۱۰۰ کودتای نظامی در این منطقه به وقوع پیوسته اما در یک دهه گذشته تعدادشان کاهش داشته است. اکنون نیز یک نهاد منطقه‌ای موسوم به اکوواس با چالشی درباره چگونگی بازگشت به دموکراسی در سه کشور از ۱۵ کشور عضو خود دست به گریبان است که نظامیان در آن در ۱۸ ماه گذشته قدرت را به دست گرفته‌اند.
"اریک هامفری –اسمیت" تحلیلگر مسائل آفریقا در "وریسک ماپلیکرافت" می‌گوید: به نظر می‌رسد سخت باشد که به دنبال رویدادهای سلسله‌وار سال گذشته میلادی در برابر ایده سرایت کودتا - که وقوع کودتا در یک مکان، الهام بخش در مکان دیگر است - استدلال کنیم.
رشد بیش از حد در این قدرت گرفتن نظامیان در کشورهای غرب آفریقا در حالی اتفاق افتاده که منطقه "ساحل"، منطقه‌ای وسیع در جنوب صحراهای آفریقا، با خشونت‌های رو به رشدی از سوی افراط گرایان روبرو شده که این مساله منجر شده تا مردم علیه دولت‌های منتخب خود در بورکینافاسو و مالی قیام کنند. نیجر نیز که درگیر اقدامات شبه نظامیان است در معرض خطر قرار دارد؛ نیروهای امنیتی این کشور سال گذشته میلادی تلاش برای کودتا را متوقف کردند.
"روکمینی سانیال"، محقق واحد اطلاعاتی اکونومیست در امور خاورمیانه و آفریقا می‌گوید: کودتاها در غرب آفریقا به دلایل مختلفی به هم ربط دارند. نوسانات سیاسی منطقه‌ای در حال رشد یافتن هستند و این امر باعث فرسایش آهسته دستاوردهای دموکراتیک می‌شود. همچنین اغلب در داخل کشورها از سرنگونی دولت‌ها به این علت حمایت می‌شود که مردم امید دارند این روند به برگزاری انتخابات جدید منجر شود.
پس از کودتای اخیر در بورکینافاسو، مردم در سراسر این کشور آفریقایی از قدرت‌گیری ارتش حمایت کرده و گفتند که حتی این اتفاق دیر هم افتاده است. در مالی، هزاران تن در حمایت از حکومت نظامیان در خیابان‌ها آمدند و این اتفاق پس از آن رخ داد که بلوک منطقه‌ای غرب آفریقا موسوم به اکوواس تحریم‌هایی را علیه مقام‌های ارتش در مالی بابت تاخیر در برگزاری انتخابات وضع کرد.
حکومت نظامیان در گینه نیز از بابت این حقیقت که رئیس جمهور "آلفا کنده" به شدت بابت دور زدن محدودیت دوره ریاست جمهوری و پیروزی در انتخابات برای بار سوم محبوبیتش را از دست داده بود، نفع برد.
"کورین دوفکا"، مدیر دیده‌بان حقوق بشر در غرب آفریقا می‌گوید: نهادهای حاکمیتی و حاکمیت اجرای قانون در بسیاری از کشورهای منطقه ضعیف هستند و هنگامی که جوامع با ناامنی و وحشیگری عمیق علیه غیرنظامیان در بوته آزمون قرار می‌گیرند، ممکن است برخی از مردم تمایل بیشتری به پذیرش حکومت نظامیان نسبت به حکومت دموکراتیک داشته باشند.
برخی عامل افزایش کودتاها را به این واقعیت پیوند می‌زنند که حکومت نظامیان با چیزی بیش از بیانیه‌های شدیداللحن مواجه نمی‌شود. در مالی، سرهنگ "آسیمی گویتا" از میانجی‌های غرب آفریقا خواست تا یک انتقال ۱۸ ماهه را به جای درخواست برای انتقال یک ساله بپذیرند.
از آن زمان، او دومین کودتا را هم با خلاص شدن از سر رهبران مدنی در دولت انتقالی خود انجام داد و خودش را رئیس جمهوری اعلام کرد. او سپس اعلام کرد که انتخابات چهار سال دیگر برگزار می‌شود. در حالیکه اکوواس تحریم‌های اقتصادی شدیدتری را علیه مالی وضع کرده اما گویتا نشانه‌های کمرنگی را برای ترک قدرت به این زودی‌ها از خود نشان داده است.
"نانا آدو دانکوا آکوفو-آدو"، رئیس جمهوری غنا نیز که ریاست کنونی اکوواس را برعهده دارد روز پنجشنبه از روسای کشورهای عضو خواست تا مشکل مربوط به کودتا را به صورت جامع و قاطع مورد بررسی قرار دهند، پیش از آنکه این وضعیت سراسر منطقه را به نابودی بکشاند.
اگرچه منتقدان می‌گویند که این نهاد منطقه‌ای باید بیش از صدور بیانیه انجام دهد.
"آبلاسه وودرااوگو"، وزیر خارجه سابق بورکینافاسو و رئیس حزب سیاسی "فاسو متفاوت" می‌گوید: اکوواس انعکاسی از کشورها است، بنابراین به این معنی است که تا آنجا که به حاکمیت مربوط می‌شود، آنها باید آن را در هر کشور و در همه سازمان‌های منطقه‌ای یا جهانی بهبود بخشند.
گروه‌های جامعه مدنی نیز می‌گویند که رهبران کشورهای غرب آفریقا در تلاش برای برآورده کردن انتظارات اساسی امنیت و حکمرانی مردم خود هستند و بستری برای کودتا ایجاد می‌کنند و نهادهای منطقه‌ای مانند اکوواس و اتحادیه آفریقا به سرعت اعتبار خود را از دست می‌دهند.
"چریسوگون زوگموره"، رئیس جنبش برای حقوق بشر بورکینافاسو نیز می‌گوید: این نهادها بیش از آنکه بر روی دلایل بحران‌های اجتماعی سیاسی منجر به کودتا تمرکز داشته باشند، بر روی پیامدهای آن متمرکز هستند.
همچنین گروه‌های کمک رسان که به نیازهای فوری بشری در سراسر منطقه رسیدگی می‌کنند، می‌گویند: بیرون آوردن مردم از این بحران زمان بر است و ربطی به این ندارد که چه کسی در راس قدرت است.
"حسن حمدو"، مدیر شورای پناهجویان در بوکینافاسو می‌گوید: آمارهای جدید و ناراحت کننده هر ماه بدتر می‌شود. خشونت باعث کشته شدن ۳۰۰۰ غیرنظامی شده، هزاران مدرسه تعطیل و ۱.۶ میلیون نفر بی خانمان شده‌اند و این نشان دهنده افزایش ۱۸ برابری در سه سال گذشته است. با این تفاسیر، نه راه‌حلی سریع و نه پاسخی در این باره وجود ندارد.
