حسن صباح جزء مقدسات نیست؛ چرا ما حق نداریم سریال حشاشین را ببینیم؟

به گزارش منیبان به نقل از فرارو، هومان دوراندیش در عصرایران نوشت: (مهدی سیفی، مدیرکل نظارت و تطبیق ساترا گفته است: سریال «حشاشین» محصول کشور مصر است و روایت آن از تاریخ اسلام متضمن تحریف‌های فراوانی است که به نظر می‌رسد با رویکرد سیاسی مغرضانه تولید شده است.)

خلاصه اینکه از نظر مقامات ساترا (سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی)، مشتی مغرض در مصر نشسته‌اند و سریالی ساخته‌اند برای تحریف تاریخ اسلام و ضدیت با ایران و ایرانی.

دقیقا معلوم نیست تحریف تاریخ اسلام چه معیار‌هایی دارد. دربارۀ سریال مختارنامه نیز برخی از نظر اهل سنت چنین نظری داشتند و البته نحوۀ شخصیت‌پردازی عبدالله بن زبیر (با بازی رضا کیانیان) را مغرضانه می‌دانستند.

طبیعتا در درون هر دینی، بین پیروان مذاهب مختلف، اختلاف نظر‌هایی دربارۀ وقایع و شخصیت‌های تاریخی وجود دارد. خارج از ادیان نیز چنین اختلافاتی طبیعی است. مثلا هر فیلمی که دربارۀ ژاندارک یا لوتر و کالون ساخته شود، احتمالا مناقشاتی را بین مورخان و چه بسا کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها پدید آورد.

اما آیا چنین مناقشاتی دلالت دارد بر اینکه ما حق نداریم سریال حشاشین را ببینیم؟ و اگر این سریال را ببینیم ایمان خودمان را به شخصیت حسن صبّاح از دست می‌دهیم؟ اساسا مگر کسی در جامعۀ ایران شیفتگی خاصی نسبت به حسن صباح دارد که نگران باشیم کسانی در مصر از او چه تصویری ترسیم کرده‌اند؟

حسن صباح که جزو مقدسات نیست. بر فرض که سازندگان سریال حشاشین از او به بدی یاد کرده باشند. می‌توان سریال را دید و نقاط ضعف یا حتی حرف اصلی‌اش را نقد کرد. اینکه عده‌ای برای مردم تصمیم بگیرند حق ندارید این سریال را تماشا کنید، از عجایب است؛ چون این سریال نه پورنوگرافیک است، نه علیه مقدسات شیعی است و نه حتی متعرض شخصیت‌های برجستۀ مذهب تشیع شده است؛ یعنی افرادی نظیر سلمان و ابوذر و مالک اشتر، را که نزد شیعیان ایران از احترام ویژه‌ای برخوردارند.

اگر هم این سریال ضد ایرانی باشد، قاعدتا چنگی به دل مردم ایران نمی‌زند و حتی ممکن است جمعی از آریایی‌های غیور به صفحات مجازی سازندگان سریال هجوم ببرند و آن‌ها را تنبیه کنند!

ولی واقعیت این است که سریال حشاشین، حسن صباح را شخصیتی در دل تاریخ و تمدن اسلامی ترسیم کرده است. علاوه بر این، فارغ از اینکه سازندگان سریال چه نیتی داشته‌اند، حسن صباح عملا شخصیتی جذاب و دلنشین از آب درآمده است.

از این حیث سریال حشاشین تا حدی شبیه سریال امام علی (ع) شده که معاویه و عمرو عاص را جوری ترسیم کرده بود که بیننده از آن‌ها بیزار نمی‌شد. در همان زمانی که سریال امام علی (ع) پخش می‌شد، بسیاری به داوود میرباقری ایراد گرفتند که چرا معاویه و عمرو عاص در سریالت جذاب‌تر از سلمان و ابوذر شده‌اند.

تازه اگر بپذیریم حسن صباح در "حشاشین"، به عنوان یک ایرانی، شخصیتی منفی و منفور است، خواجه نظام‌الملک هم به عنوان یکی از شخصیت‌های اصلی سریال، یک ایرانی است که در برابر او قرار دارد. اگر حسن صباح تروریست ترسیم شده، خواجه نظام‌الملک هم به درستی سیاست‌مداری قلمداد شده که بر ضرورت تدبیر و خرد سیاسی پا می‌فشارد. مبدع ترور هم در تاریخ اسلام، حسن صباح نبوده. در همان قرن اول هجری، افراد گوناگونی در تقابل‌های سیاسی در جهان اسلام ترور شدند.

نکتۀ مهم دیگر اینکه، حسن صباح در اواسط قرن پنجم هجری در خانواده‌ای به دنیا آمد که شیعۀ دوازده‌امامی بودند، ولی بعد‌ها به مذهب اسماعیلی گروید. یعنی او امام موسای کاظم و ائمۀ بعدی شیعیان را به عنوان امام قبول نداشت.

دربارۀ چنین فردی، قاعدتا در ایران نمی‌توان فیلم و سریال مثبتی ساخت. این هم از عجایب است که خودمان حاضر نیستیم یک فیلم یا سریال در تجلیل از حسن صباح بسازیم، ولی به دیگران هم می‌گوییم چیزی در انتقاد از او نسازید!

در آغاز دهۀ ۱۳۹۰ که فیلم آرگو ساخته شد، برخی از مقامات سینمایی کشور گفتند این فیلم ضد ایرانی است. ولی آرگو را بسیاری از مردم دیدند و، چون فیلم مهمی نبود، آب از آب تکان نخورد. یعنی فیلم، دست کم در ایران، تاثیرگذاری چندانی پیدا نکرد و امروز حتی کمتر کسی به خاطر دارد فیلمی به نام آرگو، روزی در این کشور اهمیت سیاسی پیدا کرده بود.

در سریال حشاشین، شخصیتی که حقیقتا نزد ایرانیان محبوب است، حکیم عمر خیام است که تصویری مثبت و دلنشین نیز از او ترسیم شده. همین نکته نیز یکی از دلایل ضد ایرانی نبودن سریال حشاشین است.

این هم از عجایب است که ما در کشور خودمان احتمالا دربارۀ خیام هم نمی‌توانیم فیلم یا سریالی توام با تجلیل و تحسین بسازیم. اگر هم بتوانیم، دست کم مصری‌ها زودتر از ما دست به کار شده‌اند و خیام را در یک اثر هنری، به نیکی و دلنشین ترسیم کرده‌اند.

به هر حال حتی اگر ممنوعیت پخش سریال حشاشین در پلتفرم‌های رسمی قابل توجیه باشد، منتفی شدن امکان دانلود این سریال در فضای مجازی به هیچ وجه قابل توجیه نیست. ساترا تصمیم گرفته "حشاشین" از فیلیمو و پلتفرم‌های مشابه پخش نشود؟ قبول. ولی اینکه کاری کرده‌اند که هیچ کس نتواند این سریال را دانلود و تماشا کند، شگفت‌آور است.

اگر الان یک استاد تاریخ بخواهد این سریال را دانلود و تماشا کند، چه کار باید بکند؟ باید بگوید ساترا صلاح دیده من به عنوان یک ایرانی مسلمان شیعه، این سریال را نبینم تا مبادا گمراه شوم؟ آیا این توهین‌آمیز نیست؟ و مگر حسن صباح مصداق "راه" است که بدبینی احتمالی به او پس از تماشای این سریال، مصداق "بیراهه" و "گمراهی" باشد؟

(اشتباه نشود. این یادداشت در دفاع از تمام محتوای سریال نیست. در دفاع از حق تماشای چنین سریالی است.)