چرا در ایران برف نمی‌بارد؟

کارشناس مستقل هواشناسی با اشاره به انتشار نقشه‌های جنجالی هواشناسی که نشان می دهد سامانه های بارشی در داخل مرزهای ایران ضعیف و کم بارش می شوند، احتمال تاثیر هارپ براین شرایط را مطرح کرد.

اخیرا انتشار برخی نقشه های هواشناسی در رسانه ها و فضای مجازی خبرساز شده‌ است. برخی کارشناسان از تغییرات عمدی آب و هوای ایران از سوی دیگر کشورها می‌گویند و برخی دیگر علاوه بر این موضوع، خشکی تالاب ها ،دریاچه ها و از بین رفتن پوشش های گیاهی و عرصه های منابع طبیعی را در ایجاد چنین شرایطی دخیل می دانند.اما واقعا دلیل کم اثر شدن سامانه های جوی در داخل ایران هارپ است؟

محمدرضا جاویدی،کارشناس مستقل هواشناسی درگفت‌وگو با همشهری آنلاین به این موضوع واکنش نشان داد. او عامل اصلی کم اثر شدن سامانه های بارشی در آسمان ایران را کاهش رطوبت در عرصه‌های طبیعی به دنبال برداشت بی رویه ازسفره های زیرزمینی عنوان کرد و از احتمال اثرگذاری «هارپ» و دخالت دیگر کشورها در این زمینه سخن گفت:« حرف و حدیث دراین باره زیاد است. برخی از تاثیراحتمالی هارپ( تغییر عمدی آب و هوایی از سوی کشورهای دیگر) بر شرایط کنونی کشور می‌گویند که به عقیده من می تواند دخالت کشورها در این موضوع تاثیر گذار باشد؛ اما باید در این زمینه تحقیقات بیشتر و تخصصی صورت بگیرد؛تا آن زمان، فقط احتمال تاثیر هارپ بر شرایط اقلیمی و کم بارشی سامانه های جوی در ایران وجود دارد و به طور قطع نمی شود درباره آن اظهار نظر کرد.ضمن اینکه این عامل را هم نمی شود رد کرد.»

این کارشناس مستقل هواشناسی اما به دیگر عوامل کم بارشی سامانه های جوی در آسمان ایران اشاره کرد و افزود:« اگر به سال های قبل مثلا دو سه دهه قبل برگردیم، تقریبا در سراسر کشوردریاچه ها ، تالاب ها و آب های زیرزمینی سطح بسیار بالاتری داشتتند و از وضعیت به مراتب بهتری برخوردار بودند. تاسفانه برداشت های بی رویه از آبخوان ها و سفره های آب زیرزمینی طی این سال‌ها به اندازه ای کاهش یافته که شرایط را دربسیاری از مناطق کشور بحرانی کرده است. آب های زیرزمینی به دلیل عدم مدیریت صحیح و توزیع آب های زیرزمینی و الگوی مصرف به ویژه در حوزه کشاورزی که ۹۰ درصد آب های زیرزمینی در این حوزه مصرف می شود،برمی گردد.اگر این حوزه مدیریت شده بود، امروز شرایط بهتر بود. کاهش سفره های زیرزمینی آب موجب کاهش تغذیه درختان شده است.درواقع رطوبتی از ریشه به درختان نمی رسد که بخواهند این رطوبت را درجو منتشر کنند.»

جاویدی ادامه داد: «بسیاری از دریاچه‌ها و تالاب‌ها به همین دلیل و به سبب افت شدید سفره های زیرزمینی آب در کنار تخصیص نیافتن حقابه خشک شده اند. خشک شدن این منابع مهم رطوبتی کشور،طبیعتا سبب کاهش بارش می‌شود. بررسی الگوهای بارشی و نقشه های هواشناسی حاکی از آن است که مناطق کم بارش کشور مناطقی هستند که رطوبت کمتری دارند.در نقطه مقابل، سامانه ها در مناطق مرطوب رطوبت می گیرند و با نفوذ به مناطق پیرامونی بارش بیشتری را نصیب آن منطقه می کنند. به بیان دیگر،هر سامانه ای که وارد کشور می شود، رطوبتی که باید با سامانه همراه شود، تا یک جایی همراهی می کند.سامانه های کم فشار حالت چرخشی دارند و هرکجا رطوبت باشد نم ناکی را به هسته خودش جذب می کنند. به همن خاطر در مناطقی که رطوبت نباشد سامانه تکه پاره شده و کم اثر می شود.»

این کارشناس هواشناسی با بیان مثالی در این زمینه گفت:« در مرز ایران و ترکیه ، دوکوه در بخش ترکیه و ارومیه ،تفاوت زیادی با هم دارند. کوه ارومیه که قبلا پوشیده از برف بود، به دلیل خشکی دریاچه ارومیه از بارش هایش کاسته شده ، در حالی که در مقابل، کوه مجاور دریاچه وان ترکیه، به دلیل رطوبت بالا همچنان بارش های خوبی دشت می کند.البته خشکی دریاچه یکی از عوامل است و نباید از دیگر عامل ها غافل شد. مثلا در ترکیه باروری ابرها هم انجام می شود و ما در ایران این کار را نمی‌کنیم. ضمن اینکه باید اذعان کرد که ایران در منطقه خشک تری نسبت به ترکیه قرار دارد.»

افسرده شده ایم

جاویدی در ادامه گفت‌وگو با همشهری آنلاین به برخی خطاهای کارشناسان هواشناسی در یکی دو ماه اخیر اشاره کرد و گفت:« شرایط به گونه ای است که امسال ما کارشناسان هواشناسی افسرده شده ایم. هزاران نفر با من و چند صدهزار نفر از مردم با همکارانم در ارتباط هستند و پیش بینی های هواشناسی برایشان اهمیت زیادی دارد.متاسفانه خساراتی به کشاورزان وارد شده است که مستقیما از چشم ما می بینند. هواشناسی علم احتمالات است و ما پیشگو نیستیم. ایران اگرماهواره هواشناسی داشت،طبیعتا ضریب خطای کارشناسان هم خیلی کمتر بود.»

منبع: همشهری