رصد کل آسمان فقط در یک شب

به گزارش منیبان؛  یک سیستم جدید هشدار سیارات که توسط موسسه نجوم دانشگاه هاوایی (IfA) اداره می‌شود اکنون قادر به اسکن کل آسمان شب هر ۲۴ ساعت یک بار برای یافتن اجرام خطرناکی است که امکان سقوط آنها روی زمین سقوط وجود دارد. آخرین سیستم هشدار برخورد زمینی موسوم به اتلس(ATLAS) که بودجه آن را ناسا فراهم کرده است دامنه خود را تا نیمکره جنوبی با استفاده از دو تلسکوپ هالئاکالا (Haleakalā) و ماونا لوا(Maunaloa) گسترش داده است.

ساخت و سازها اکنون به پایان رسیده و عملیات دو تلسکوپ دیگر در آفریقای جنوبی و شیلی در حال انجام است.

"جان تونری"(John Tonry)، استاد موسسه نجوم دانشگاه هاوایی و محقق اصلی "اتلس" می‌گوید: هر زمانی امکان دارد که از هر جهتی یک سیارک به سمت زمین بیاید و بنابراین اکنون "اتلس" تمام آسمان را در تمام زمان‌ها رصد می‌کند.

تلسکوپ‌های جدید در رصدخانه آفریقای جنوبی و رصدخانه ال‌ساس(El Sauce Observatory) در شیلی قرار دارند.

این مکان‌ها نه تنها به دلیل دسترسی‌شان به بخش جنوبی آسمان انتخاب شدند بلکه تفاوت زمانی‌ آن‌ها با هاوایی مد نظر بوده است و آن‌ها می‌توانند زمانی که در هاوایی روز است آسمان را در شب رصد کنند. سیستم چهار تلسکوپ "اتلس" در حال حاضر اولین سیستم برای بررسی سیارک‌های خطرناک است که می‌تواند هر ۲۴ ساعت یک بار کل آسمان را رصد کند. این تلسکوپ‌ها که اندازه‌ی متوسطی دارند قادر به تصویربرداری از بخشی از آسمان ۱۰۰ برابر بزرگ‌تر از ماه کامل طی یک عکسبرداری هستند.

سیستم "اتلس" می‌تواند یک روز جلوتر هشدار نزدیک شدن یک سیارک با قطر ۲۰ متر که قادر به تخریب در سطح شهری است را فراهم کند.

از آن جا که رصد سیارک‌های بزرگ‌تر را می‌توان از فاصله دورتر شناسایی کرد، "اتلس" می‌تواند سه هفته زودتر هشدار نزدیک شدن یک سیارک ۱۰۰ متری که قادر به تخریب در مقیاس منطقه‌ای است را بدهد. سیارکی به این بزرگی می‌تواند ۱۰ برابر بیشتر از فوران اخیر آتشفشان هونگا تونگا(Hunga Tonga)  آسیب وارد کند.

اولین نور و اولین کشف در نیمکره جنوبی

پس از سال‌ها فعالیت موفقیت آمیز در هاوایی، موسسه نجوم دانشگاه هاوایی از ناسا درخواست بودجه‌ای بیشتر برای ساخت دو تلسکوپ دیگر در نیمکره جنوبی داد.

این موسسه به دنبال شرکایی برای میزبانی از این تلسکوپ‌ها بود و رصدخانه نجومی آفریقای جنوبی (SAAO) و شراکتی چندنهادی در شیلی را برگزید.

حضور "اتلس" قابلیت‌های نجومی را در هر دو کشور به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

به رغم تاخیرهای ایجاد شده ناشی از محدودیت‌های سفر در نتیجه‌ی همه‌گیری کووید-۱۹ و مشکلات تامین زنجیره مواد مورد نیاز، تیم "اتلس" از راه دور بر راه‌اندازی تلسکوپ‌های این سیستم با همراهی همکاران بین‌المللی در آفریقای جنوبی و شیلی نظارت کردند. در آفریقای جنوبی، فعالیت‌های ساخت‌ و ساز توسط رصدخانه نجومی آفریقای جنوبی رهبری می‌شد و در شیلی این تیم متشکل از شرکای متعددی از جمله موسسه هزاره اخترفیزیک (Millennium Institute for Astrophysics) و رصد خانه ال‌ساس بود.

در روز ۲۲ ژانویه، "اتلس" در آفریقای جنوبی اولین شی نزدیک به زمین موسوم به ۲۰۲۲ BK که یک سیارک ۱۰۰ متری است و خطری برای زمین به حساب نمی‌آید را شناسایی کرد. تا به امروز، سیستم "اتلس" بیش از ۷۰۰ سیارک نزدیک به زمین و ۶۶ دنباله‌دار از جمله  "۲۰۱۹ MO" و "۲۰۱۸ LA" را شناسایی کرده است. این دو سیارک کوچک بی‌خطر در واقع به جو زمین برخورد کردند.

این سیستم به طور ویژه برای تشخیص اجرامی طراحی شده که بسیار به زمین نزدیک می‌شوند و در فاصله‌ای نزدیک‌تر از فاصله زمین و ماه یعنی حدود ۳۸۴ هزار کیلومتری زمین قرار می‌گیرند.

تلسکوپ‌های جدید "اتلس" به سایر رصدخانه‌های زمینی موجود می‌پیوندند. به گفته‌ی "لری دنیو"(Larry Denneau) اخترشناس موسسه هاوایی و از محقق‌های "اتلس"، ‌ همه‌ی این سیستم‌ها تخصص‌های متفاوتی دارند و با هم در تلاشند تا ما را از سیارک‌های خطرناکی که ممکن است طی روزها یا دهه‌های آینده به هر نقطه‌ای از زمین برخورد کنند، در امان نگه دارند.