اما و اگرهای سفرهای نوروزی در سایه کرونا

اقتصاد دنیا در دو سال گذشته، متأثر از شیوع کرونا، آسیب شدیدی دید. یکی از بخش‌هایی که بیشترین آسیب‌پذیری از شیوع کرونا را دارد، شرکت‌های حمل‌ونقلی مسافری در جهان است. در ایران نیز بخش‌های مختلف حمل‌ونقل مسافری کاهش تقاضا را در دو سال اخیر تجربه کرده‌اند. با افزایش واکسیناسیون و کاهش تعداد مبتلایان، شرکت‌های حمل‌ونقلی مسافری امیدوار بودند نوروز امسال بتوانند با افزایش بلیت‌فروشی، بخشی از زیان دو سال اخیر را جبران کنند اما با شیوع سویه جدید ویروس کرونا و افزایش آمار مبتلایان، ستاد کرونا پیش‌بینی کرده است که نیمه دوم اسفند اوج همه‌گیری کرونا در پیک ششم در کشور رخ دهد. با وجود این، پیش‌بینی فروش بلیت مسافری برای نوروز آغاز شده است.

فروش بلیت فقط با کارت واکسن

شرط اصلی که ستاد کرونا برای فروش بلیت‌های نوروزی برای شرکت‌های حمل‌ونقل مسافری تعیین کرده است، فروش بلیت فقط با ارائه کارت تزریق دو دوز واکسن است. محمد رجبی، رئیس انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی مسافری، در گفت‌وگو با «ایران» در خصوص شرایط سفرهای نوروزی و فروش بلیت گفت: بر اساس اعلام ستاد کرونا شرکت‌های مسافری باید از سامانه وزارت کشور برای فروش بلیت استعلام بگیرند. این سامانه به سامانه‌های وزارت بهداشت متصل است. به این ترتیب هر کسی واکسن نزده باشد، نمی‌تواند بلیت بخرد. مکانیزم‌های کنترلی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای کاهش مخاطرات سفر پیش‌بینی شده است. متقاضیان بلیت حتماً باید دو دوز واکسن را تزریق کرده باشند. توصیه ما به متقاضیانی که قرار است به‌ صورت خانوادگی سفر و بلیت تهیه کنند، این است که همه اعضای خانواده حتماً واکسن را تزریق کنند. در غیر این صورت امکان تهیه بلیت ندارند.

رجبی افزود: برای سفرهای نوروزی نگرانی نداریم و بر اساس اعلام ستاد کرونا رعایت دستورالعمل‌ها در بخش ریلی رضایت‌بخش است. پروتکل جدیدی از طرف ستاد کرونا به ما ابلاغ نشده است. بر اساس اعلام شرکت راه‌آهن، پیش‌فروش بلیت قطارهای مسافری که از ۲۰ بهمن‌ماه در سراسر کشور آغاز شده تا ۲۴ اسفندماه ادامه خواهد داشت.

ضرر دو هزار میلیاردی

در همین زمینه رئیس انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی مسافری اظهار کرد: شرکت‌های مسافری ریلی از زمان شیوع کرونا دو هزار میلیارد تومان زیان دیده‌اند و با توجه به ادامه کرونا این ضرر و زیان جبران نشده است.

به گفته رجبی ستاد کرونا تسهیلاتی را برای پرداخت به شرکت‌های مسافری ریلی پیش‌بینی کرده بود که فقط ۴۵ درصد آن وصول شد. این ستاد پرداخت ۹۴۰ میلیارد تومان تسهیلات را تصویب کرد که تا الان ۴۵۰ میلیارد تومان توسط بانک‌ها پرداخت شده است. برخی شرکت‌های مسافری و واگن‌ساز تاکنون وام را دریافت نکرده‌اند. مشکل ما این است که فرآیند تأمین برخی کالاهای مورد نیاز چون وارداتی است، با تأخیر مواجه است و عدم پرداخت تسهیلات این مشکلات را چند برابر کرده است. آثار کرونا حداقل چند سال بر بدنه شرکت‌ها باقی می‌ماند.

نوسازی واگن‌ها

رئیس انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی مسافری همچنین با اشاره به فرسودگی ناوگان در این بخش گفت: در حال حاضر به‌ خاطر شرایط مالی شرکت‌ها برخی اقلامی که خریداری کرده‌ایم، هنوز به دست ما نرسیده است اما تلاش ما این است که تا نوروز واگن‌ها را بهسازی و نوسازی کنیم. نگهداری واگن‌های با عمر بالا و تعمیر و به‌روزکردن آن هزینه سنگینی دارد.

رجبی افزود: هزینه تعمیر و نوسازی هر واگن شش میلیارد تومان است. با این تعمیرات جلوه ظاهری قطارها و خدمات آن ارتقا پیدا می‌کند تا رضایت مسافران جلب شود. تلاش شرکت‌ها این است تا قبل از نوروز ۶۰ واگن نوسازی شود.

او با اشاره به شروع بلیت‌فروشی گفت: از ۲۴ اسفند تا ۱۶ فروردین پیک نوروزی است. البته با توجه به شروع ماه مبارک رمضان در ۱۴ فروردین احتمال بازگشت مسافران زودتر از زمان پیک وجود دارد. به همین دلیل پیش‌بینی لازم برای این موضوع شده است. استقبال مردم برای خرید بلیت‌های نوروزی تحت‌الشعاع کرونا قرار نگرفته است و پیش‌بینی می‌کنیم ۸۰درصد بلیت‌ها فروخته شود. یک میلیون و ۳۰۰ هزار صندلی برای سفرهای نوروزی در نظر گرفته شده است که معمولاً ۶۰ درصد ظرفیت پر می‌شود. با توجه به این که در ایام نوروز معمولاً ناوگان در یک سر مسافر کمتر دارد یا حتی خالی است، در سال‌های قبل ۲۵درصد افزایش قیمت بلیت، به‌ خاطر جبران هزینه یک سر خالی اعمال می‌شد اما دولت امسال اجازه افزایش قیمت نداده است و قیمت بلیت برابر قیمت‌های سال ۹۸ است؛ در حالی که هزینه‌های جاری شرکت‌ها افزایش یافته است.

وی افزود: در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ افزایش دستمزد را داشته‌ایم. منابع ما از فروش بلیت است که عدم افزایش قیمت انگیزه سرمایه‌گذاری در صنعت را از بین برده است. اقتصاد بخش ریلی مسافری از کرونا متأثر شده است و این نگرانی را داریم به‌ خاطر افزایش هزینه‌ها نتوانیم نوسازی را انجام دهیم.

اتوبوسرانی آماده است

حمل‌ونقل جاده‌ای و سفر با اتوبوس همیشه بیشترین جابه‌جایی را در میان انواع دیگر حمل‌ونقل دارد. این بخش نیز در دو سال گذشته با رکود در تقاضا مواجه بود. برای نوروز امسال نیز شرکت‌های مسافری اتوبوسرانی هم اعلام کرده‌اند فروش بلیت نوروزی اتوبوس فقط با کارت واکسن خواهد بود.

در این خصوص داریوش باقرجوان، مدیر کل حمل‌ونقل مسافری سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، گفت: شرکت‌های حمل‌ونقلی برای هیچ کس جز افرادی که واکسن زده‌اند یا تست پی‌سی‌آر منفی داشته باشند، بلیت صادر نمی‌کنند.

باقرجوان در گفت‌وگویی با تأکید بر این که در حال حاضر تعداد مسافرگیری اتوبوس‌های بین شهری ۸۰ درصد ظرفیت است، تأکید کرد: اگر رانندگان اتوبوس‌ها در بین راه مسافر سوار کنند باید تعداد مسافران بین راهی به تعدادی باشد که از ۸۰ درصد ظرفیت اتوبوس بیشتر نشود.

سفرهای دریایی

از سویی دیگر وضع نامشخص طرح تسهیل سفرهای دریایی در نوروز ۱۴۰۱ نیز بر این ادعا که هنوز چشم‌اندازی برای سفرهای نوروزی ۱۴۰۱ وجود ندارد، می‌افزاید. در همین باره حسین عباس‌نژاد، عضو هیأت عامل سازمان بنادر و دریانوردی، در مصاحبه‌ای تأکید کرده است که اجرای طرح تسهیل سفرهای دریایی در نوروز ۱۴۰۱ منوط به تصویب و ابلاغ ستاد ملی مقابله با کرونا است.

سفرهای هوایی

مسئولان شرکت‌های هواپیمایی نیز اعلام کرده‌اند، ایرلاین‌ها تا یکی، دو ماه آینده بلیت‌ها را فروخته‌اند و عملاً بلیت‌فروشی در بخش هوایی برای سفرهای نوروزی شروع شده است. تجربه نوروز ۹۹ نشان می‌دهد با شیوع کرونا و لغو سفرهای نوروزی، استرداد هزینه بلیت‌ها به مسافران ماه‌ها طول کشید و هزینه به‌ طور کامل پرداخت نشد و درصدی از آن را شرکت‌ها نپرداختند. این نگرانی وجود دارد با پیش‌فروش بلیت هواپیما و احتمال لغو پروازها برای سفر نوروزی، برگشت هزینه بلیت دوباره با مشکلاتی همراه باشد.

قیمت مانند قبل

مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هوایی، در خصوص برنامه بخش هوایی برای سفرهای نوروزی اظهار داشته است که «طرح سفرهای نوروزی از روزهای پایانی اسفندماه ۱۴۰۰ شروع می‌شود و تا پانزدهم فروردین ۱۴۰۱ ادامه دارد. با توجه به آن که اغلب شرکت‌های هواپیمایی برنامه پروازی خود را شش ماهه می‌بندند و برنامه پروازی نیمه دوم سال از آبان‌ ماه امسال آغاز شده است، بنابراین امکان تهیه بلیت تا اردیبهشت سال ۱۴۰۱ برای مسافران وجود دارد. بنابراین عرضه بلیت پروازهای نوروزی در حال انجام است.»

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی عرضه بلیت سفرهای نوروزی را بدون افزایش قیمت اعلام کرده و گفته است: «عرضه بلیت بدون افزایش قیمت نسبت به نرخ‌های فعلی و در دامنه نرخ‌های تعیین‌شده مصوب ۱۳ دی‌ماه ۱۴۰۰ انجام خواهد شد و مسافران دقت کنند پیش از خرید بلیت، دامنه نرخ‌ها را مشاهده کنند.»

به نظر می‌رسد که حمل‌ونقل هوایی برای سفرهای نوروزی تدارکات لازم را دیده است و حتی تلاش دارد که با تأکید بر این موضوع که «‌قیمت بلیت پروازهای نوروزی در سال ۱۴۰۱ افزایش نمی‌یابد» از بازار مسافری نوروز ۱۴۰۱ مسافران بیشتری را جذب حمل‌ونقل هوایی کند.

محدودیت تردد

البته با آن که شبکه حمل‌ونقل کشور هنوز بر سر بود یا نبود سفرهای نوروزی در سال ۱۴۰۱ به نتیجه نرسیده است، احمد وحیدی، وزیر کشور، اظهار داشته است که «اگر پروتکل‌ها رعایت شود و ما بتوانیم از پیک ششم کرونا عبور کنیم دلیلی برای اعمال محدودیت در سفرهای نوروزی وجود ندارد.»