ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های سفرهای نوروزی چیست؟

به گزارش منیبان؛ همه ما دلمان برای سفر رفتن تنگ شده، برای روزگاری که خبری از کرونا و ماجراهای عجیبش نبود و می توانستیم با خیالی آسوده سفر کنیم، اما همین که پای این ویروس نامبارک به کشورمان باز شد، اوضاع تغییر کرد و در آن روزهایی که آنچنان خبری از واکسن نبود، شاید بزرگترین خواسته همه ما؛ پوشش گسترده واکسیناسیون بود. دریغ از آنکه صورت مسئله هرسال پیچیده تر می شود، درست مثل امسال که تصور می کردیم با تزریق واکسن می توان در کمال اطمینان و آرامش به سفرهای نوروزی رفت و دلی از عزا درآورد ولی به یک باره سروکله سویه امیکرون پیدا شد، سویه ای که بسیاری از سفرهای کریسمس را لغو یا تعلیق کرد و پیش تر این احتمال مطرح بود که سفرهای نوروزی نیز با چالش های بسیار مواجه می شود. اما سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا با اشاره به «مهار نسبی موج ششم بیماری»، در پیامی توییتری عنوان کرده، طبق مصوبه ستاد ملی کرونا هموطنان می توانند برای سفرهای نوروزی به شرط واکسیناسیون کامل (مگر به دلیل عدم گذشت فاصله زمانی ۳ ماهه با دوز قبلی) برنامه ریزی کنند. این تصمیم مشروط به عدم اوج گیری مجدد بیماری است و عباس شیراوژن می گوید: چنانچه شیوه نامه های بهداشتی رعایت نشود و بیماری مجددا اوج بگیرد، در مورد سفرها تصمیم جدیدی اتخاذ می شود.

 عبور از قله بیماری

سومین نوروز کرونایی در راه است و همه ما در اشتیاق رفتن به سفر، روزهای پایانی سال را سپری می کنیم، شرایط برای مسافرت در دو نوروز قبلی، مهیا نبود؛ همه‌‌گیری کووید۱۹ از اسفندماه ۹۸ آغاز شد و اعمال مقررات محدودکننده و قرنطینه‌های اجباری، لغو سفرها را در پی داشت. اما اسفندماه ۹۹ مردم دیگر هراسی از ویروس و سفر نداشتند و اگرچه ستاد ملی مقابله با کرونا نیز باهدف ممانعت از گسترش شیوع کرونا، بر روی کاغذ محدودیت‌ها و جریمه‌هایی را برای ایام نوروز در نظر گرفت اما ناباورانه در آخرین روز سال، تمامی محدودیت‌‌ها  لغو شد. حالا در آستانه نوروز ۱۴۰۱، به دلیل پوشش گسترده واکسیناسیون عمومی، بسیاری از افراد برای تعطیلات عید سال آینده برنامه ریزی کرده اند و بی آنکه از سویه امیکرون و مخاطرات آن ترسی به دل راه دهند، مقدمات سفر را تدارک دیده اند. گویا با کاهش یافتن آمار روزانه و تغییراتی در نقشه رنگ بندی شهرها، کمی از نگرانی ها کاسته شده است. هم اکنون تعداد شهرهای با وضعیت قرمز از ۳۳۷ به ۱۸۴ شهر کاهش یافته  است. شمار شهرهای در وضعیت نارنجی، ۱۸۷ و شهرهای زرد ۷۶ است و یک شهر نیز در وضعیت آبی قرار دارد.

به رغم ابراز خوش بینی ها، مدتهاست از سوی متخصصان امر صحبت از تزریق دز بوستر به میان آمده و اینکه اگر حداقل ۷۰ درصد جامعه این دز را تزریق نکرده باشند، سفر می تواند عاملی خطرآفرین باشد. البته اوضاع از نظر وزیر بهداشت آرام است. بهرام عین اللهی اعلام کرده که در برابر سویه امیکرون با تلاش کادر بهداشت و درمان، با تلفات کمتر و موفقیت‌های بیشتر قله بیماری را تا حدودی رد کرده‌ایم. عین اللهی بیان کرده است که، در  نوروز ۱۴۰۱ شاهد محدودیت سال‌های گذشته نخواهیم بود و وضعیت بهتر است، اما تزریق واکسن ملاک اصلی در استفاده از امکانات سفرهای هوایی، زمینی و استفاده از وسایل نقلیه عمومی و مراکز اقامتی است و در سامانه ایران من تزریق سه دز واکسن مسافران به دقت بررسی می‌شود.

وزیر کشور هم این نوید را داده است که اگر پروتکل ها رعایت شود و بتوانیم از پیک ششم کرونا عبور کنیم، دلیلی برای اعمال محدودیت در سفرهای نوروزی وجود ندارد. اما طبق معمول کارشناسان و متخصصان بنا بروظایف ذاتی خود زنگ خطر را به صدا درآورده و تاکید کرده اند که شرط ستاد ملی مقابله با کرونا برای انجام سفرهای نوروزی باید جدی گرفته شود، در غیر این صورت، هجوم مسافران در یک بازه زمانی خاص منجر به وقوع پیک هفتم کرونا پس از پایان تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ خواهد شد.  

مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت اعلام کرده: تا کنون ۶۲ میلیون و ۶۹۲ هزار و ۷۶۶ نفر دز اول، ۵۵ میلیون و ۳۹۰ هزار و ۳۶۱ نفر دز دوم و ۲۲ میلیون و ۹۲۲ هزار و ۸۷۳ نفر، دز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۱۴۱ میلیون و ۶ هزار دز رسیده است.

 تزریق دز بوستر مثل نان شب واجب است

 «دکترعلیرضا ناجی»- رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی نکاتی را در این رابطه متذکر شده و به «رسالت» می گوید: «اگر هر فردی در سویه امیکرون سه دز واکسن را هم تزریق کرده باشد، بازهم به عفونت امیکرون مبتلا خواهد شد، اما واکسن ها به جلوگیری از بیماری های شدید و بستری شدن در آی سی یو و مرگ و میر کمک می کنند.  به همین علت شرط ستاد ملی برای انجام سفرهای نورزی باید محقق شود و فراموش نکنیم که تزریق دز بوستر بسیار مهم است.  در حال حاضر دزهای اول و دوم نباید در روند تصمیم گیری برای ما ملاک باشند، زیرا آنچه اثربخشی مناسبی می دهد، دز بوستر است. اما در پاسخ به اینکه واکسن های تزریق شده در ایران تا چه میزان از ابتلا به این سویه پیشگیری می کند، نیازمند بررسی است و بیان آمارهایی مبنی برآنکه در صورت تزریق سه دز واکسن، نزدیک به ۹۰ درصد از بیماری شدید و مرگ و میر جلوگیری می شود، مربوط به واکسن های فایزر و مدرناست و ما باید بررسی کنیم که این آمار در مورد آسترازنکا، سینوفارم و پاستووک و اسپایکوژن به چه ترتیبی است. به هر شکل، نکته مهم این است که باید مردم را تشویق کنیم که حتما دز بوستر را دریافت کنند، هرچند در آنهایی که این دز را تزریق می کنند و دارای بیماری های زمینه ای و فاکتورهای خطر هستند، ابتلای شدیدتر به بیماری کووید مشاهده شده است، به عنوان مثال کسانی که بالای ۶۵ سال هستند و یا آنهایی که بیماری های زمینه ای و سیستم ایمنی ضعیفی دارند. بنابراین در سویه امیکرون، به دلیل آنکه هیچ کسی از عفونت در امان نیست، توجه به گروه های آسیب پذیری که اشاره کردم بسیار مهم است. همه ما علیرغم اینکه سه دز واکسن تزریق کرده ایم، ممکن است تجربه ابتلای به امیکرون را داشته باشیم اما کسانی که واکسن تزریق می کنند، به بیماری خفیفی مبتلا می شوند. منتها باید در نظر داشت که گروهی از افراد هیچ واکسنی تزریق نکرده اند و یا دز اول را تزریق کرده و دز دوم و سوم را نزده اند، علاوه برآن، تعداد کسانی که در کشور دز بوستر تزریق کرده اند، به ۲۰ میلیون نفر هم نمی رسد. بنابراین نوروز امسال نیز می تواند همان خطرات را به دنبال داشته باشد، هرچند امیکرون نسبت به دلتا بیماری شدیدی نمی دهد و میزان بستری ها پایین تر است، ولی به علت شیوع و چرخش بسیار بالا، احتمال دارد افرادی که حساس هستند، درگیر شوند و می تواند در بین افرادی که سالم هستند، بیماری هایی وجود داشته باشد که برای ما ناشناخته است، در هر صورت اگر ما برای رفتن به مسافرت در عید هم تصمیم می گیریم، باید به این مطلب توجه کنیم که چند درصد دز بوستر را تزریق کرده اند و چند میلیون نفر از مردم ما، هنوز دز اول و دوم را نزده اند. برای دز بوستر حداقل باید به آمار ۷۰ درصد تزریق برسیم و شاید این آمار حداقلی باید بیشتر باشد. ما این تجربه را هنوز نداریم ولی می دانیم

 که تزریق دز بوستر مثل نان شب واجب است و باید به افراد خاص هم توجه کنیم، افرادی که در خطر ابتلای به بیماری های شدید هستند.»

 واکسیناسیون کودکان را جدی بگیرید

ناجی با بیان اینکه ما می خواهیم با کاهش چرخش ویروس، ریسک ابتلای افرادی که حساس و یا در معرض خطر هستند را کم کنیم، می گوید: «اگر قرار باشد برای نوروز سفرها را آزاد بگذاریم، باید به این موارد توجه کنیم. همه ما خسته شده ایم و دلمان می خواهد به سفر برویم. اینطور نیست که پزشکان و متخصصان به سفر رفته باشند و بعد مردم را از رفتن به مسافرت منع کنند. بنابراین پیش از این ها باید برای دز بوستر و تزریق واکسن به کودکان اقدام می کردیم؛ پوشش بالای این گروه سنی بسیار مهم است. مقوله اختلاف سلیقه در واکسیناسیون کودکان را نباید به سطح رسانه و میان مردم می کشاندیم، واقعیت این است که کودکان را باید واکسینه کرد، اگرچه تاکید می شود باید برای این گروه سنی فایزر تزریق کرد اما معتقدم سینوفارم و پاستووک واکسن های خوبی هستند و باید با همین ها هرچه زودتر نسبت به واکسینه کردن کودکان اقدام می کردیم و اجازه نمی دادیم که زمان سپری شود. متاسفانه گاهی تصمیمات ما به موقع و قاطعانه نیست.»

رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در اظهاراتش بر تزریق دز چهارم نیز اشاره داشته و تصریح

 می کند: «مطالعات نشان می دهد که اگرچه نمی توان جلوی عفونت امیکرون را گرفت اما حتی دز چهارم برای افراد بالای ۶۵ سال که دارای ایمنی ضعیف و بیماری های زمینه ای هستند و ابتلای به بیماری شدید در آنها بیشتر است، می تواند بسیار کمک کننده باشد. بنابراین باید برای تزریق دز چهارم به افراد مورد اشاره توجه کرد. گرچه ستاد ملی مقابله با کرونا می خواهد به کسانی که سه دز واکسن تزریق کرده اند، اجازه سفر بدهد اما نحوه اجرای این مسئله مهم است. مگر سال گذشته قوانینی وضع نشد تا میزان مسافرت ها کاهش یابد، آیا اجرایی شد؟ واقعیت این است که مردم خسته و کلافه اند و ما باید پیش از این ها، با جدیت اقدامات لازم را انجام می دادیم و جلوی واکسن هراس ها را می گرفتیم، تا مردم به تزریق واکسن تشویق شوند. البته نوروز ۱۴۰۱ با ۱۴۰۰ متفاوت است، چون در حال حاضر میزان زیادی واکسن تزریق شده، ولی فراموش نکنیم که با امیکرون مواجهیم و مهمترین کاری که باید انجام داد، این است که مردم را برای تزریق دز بوستر تشویق کنیم.»

حمید سوری- عضو کمیته علمی کشوری کووید ۱۹، اگرچه بر اهمیت مسئله واکسیناسیون صحه می گذارد اما میزان رعایت پروتکل ها را نیز مهم می داند. سوری درباره سفرهای نوروزی و آنچه در طرح شهید سلیمانی برای این موضوع پیش بینی شده به «رسالت» می گوید: «طرح شهید سلیمانی در آذرماه امسال به روز رسانی شد و مورد تایید مسئولان امر هم قرار گرفت، ولی عملا این طرح متوقف شده، دلیل آن را نمی دانم و باید از مسئولین امر پرسید. البته می گویند متوقف نشده اما اجرای آن مستلزم یک سری اجزا و مسائلی است که به هیچ وجه در حال انجام نیست. علیرغم اینکه وزیر بهداشت در جریان رای اعتماد از مجلس، یکی از وعده هایش اجرای طرح شهید سلیمانی بود اما متاسفانه شواهدی از اجرای آن را مشاهده نمی کنیم. این طرح محورهای اصلی مدیریت اپیدمی را پوشش داده و تنها طرح جامع مدیریت اپیدمی است و می تواند در جریان سفرهای نوروزی به ما کمک کند. دلایل اینکه برخی نمی خواهند این طرح اجرایی شود، برای ما نامعلوم است. شاید مسائل سیاسی و یا اقتصادی و تعارض منافع در میان باشد. به هر شکل اراده دولت بر اجرای طرح شهید سلیمانی بود و نمی دانم چرا وزیر بهداشت به عنوان متولی اجرای طرح، اقدامی در این زمینه انجام نداده است.»

 عبور از پیک ششم به معنای عادی شدن شرایط نیست

سوری در ادامه با اشاره به نقش واکسیناسیون در انجام سفرهای نوروزی تشریح می کند: «وضعیت واکسیناسیون یک بُعد قضیه است، اما مسئله مربوط به محدودیت ها و سختگیری ها، بُعد دیگر قضیه است. در اینکه باید پوشش واکسیناسیون را کامل کرد، شکی نیست، زیرا یکی از راه های قطع زنجیره انتقال و مقابله با اپیدمی به شمار می رود اما تمامی راه های قطع زنجیره در واکسیناسیون خلاصه نمی شود.

 در کنار این مسئله باید اقدامات دیگری صورت می گرفت که در قالب طرح شهید سلیمانی هم به آن توجه شده است. از طرفی باید شرایط اپیدمی را نیز مدنظر قرار داد، اگرچه ظرف چند روز آینده اپیدمی از روند صعودی به نزولی تبدیل خواهد شد و ما قبل از تعطیلات نوروز از پیک عبور می کنیم ولی این موضوع به معنای عادی شدن شرایط نیست و به این معنا نیست که ما دیگر در معرض خطر نخواهیم بود. تمام تمهیداتی که در دوران اپیدمی انجام می شود، باید همچنان ادامه پیدا کند. در پیک های سوم و چهارم، فاصله دو پیک زیاد شد و آن هم به خاطر اجرای طرح شهید سلیمانی بود، اما سایر پیک های ما تا کمی خواستیم نفس تازه کنیم، بلافاصله شروع شدند و این نشان دهنده عادی انگاری و عدم برنامه ریزی در زمان نزول پیک بوده است. بنابراین نگران هستم که پس از پایین آمدن پیک ششم و عادی انگاری با سفرهای نوروزی، دوباره چند هفته بعد از آن، شاهد پیک هفتم باشیم.»

استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می گوید: «الزاما کسانی که دو یا سه دز واکسن تزریق کرده اند از ابتلای به بیماری مصون نیستند. اما احتمال شدت بیماری کمتر است. بنابراین هرجایی که تراکم جمعیت باشد و فاصله گذاری اجتماعی رعایت نشود، شانس ابتلا بالاتر می رود. منتها احتمال رخداد و شدت آن در افراد مختلف، فرق می کند، بنابراین کسانی که واکسن زده اند، نمی توانند برای انجام هرکاری آزاد باشند. چون افراد واکسینه و دیگران در معرض ابتلا هستند و لذا با رعایت سایر پروتکل ها و اینکه افراد به کجا سفر می کنند و چقدر سطح خطر در نقطه مقصد پایین یا بالاست می توان تسهیلاتی را برای سفر قائل شد.»

 توجه به مدیریت هوشمند در سفرهای نوروزی

سوری تاکید می کند که «مدیریت هوشمند در انجام سفرهای نوروزی می تواند بسیار نقش تعیین کننده ای داشته باشد و باید طبق شاخص های اپیدمیولوژی، سنجش سطح خطر کرده و بر این اساس، مداخلات مناسب را اعمال کنیم، ما نمی توانیم برای تمام کشور یک نسخه واحد بپیچیم و تمامی سفرها در کل کشور را ممنوع کنیم. اعمال مدیریت هوشمند به این معناست که واکنش ما، متناسب با سطح خطر باشد و فقط هم وزارت بهداشت نمی تواند مشکل اپیدمی را به خوبی مدیریت کند. در تمام دنیا، متخصصان مختلف با یکدیگر تبادل نظر کرده و یا با استناد بر مطالعات و تحقیقات بومی تصمیم می گیرند و متاسفانه ما فاقد تحقیقات بومی هستیم و از اجماع نظر علمی هم استفاده نمی کنیم.»

سوری با تاکید بر ضریب سختگیری در مدیریت اپیدمی می گوید: «یکی از شاخص هایی که در مدیریت اپیدمی داریم، ضریب سختگیری است و این ضریب، برآیندی از چند متغیر یا عامل است که بین صفر تا صد، وضعیت سختگیری در رعایت پروتکل ها و اجرای دستورالعمل ها را تعریف می کند. در حال حاضر ضریب سختگیری در کشور ما از ۱۰۰ حدود ۷۵ است. اما بعد دیگر قضیه، اعمال قوانین و مقررات در اجرای سختگیری هاست، به این معنا که مقررات سختگیرانه داریم ولی اعمال مقررات ما ضعیف است و به این دلیل نتیجه نمی گیریم.

به عنوان مثال ترددها ممنوع می شود ولی جاده های شمال پر از مسافر است. یا می گوییم رفتن به مهمانی ممنوع است اما بازهم دورهمی و مهمانی ها انجام می شود. یکی از مولفه های ضریب سختگیری، رعایت پروتکل هاست، وقتی در کشور ما، در اوج اپیدمی هنوز ۵۰ درصد مردم پروتکل ها را رعایت نمی کنند و یا اعمال مقررات در مورد آنها صورت نمی گیرد، معلوم است که نباید انتظار داشته باشیم که مداخلاتمان اثربخش باشد. مشخص است که ویروس برای حیات خودش تلاش می کند و ماهم باید برای حیات خود تلاش کنیم و این رقابت و تلاش نشان می دهد که هر جامعه ای ممکن است چقدر آسیب ببیند و یا چقدر می تواند خود را مصون نگه دارد. ما دارای تجارب متعددی از کشورهای مختلف هستیم، کشورهایی که مرگ های ناشی از کووید ۱۹ در آن بسیار کمتر و یا بسیار بیشتر از ماست. بنابراین ویروسی که در اینجاست با ویروسی که در کره جنوبی و استرالیاست فرقی ندارد، اما تفاوت در نوع مدیریت اپیدمی و رفتارهای مردم است که باعث می شود تعداد جان باختگان کم یا زیاد باشد.»