بن سلمان برنده شد!/ تحلیل جنجالی از دیدار اردوغان و بن سلمان

به گزارش مُنیبان، روزنامه گاردین در تحلیلی درباره وضعیت روابط میان عربستان و ترکیه نوشته است: «در جریان دیدار اخیر اردوغان و بن سلمان هیچ نشانه‌ای از اختلافی که بین این رقبای منطقه‌ای فاصله انداخته بود، وجود نداشت و صد البته نیز هیچ اشاره‌ای به دلیل این اختلاف یعنی قتل جمال خاشقجی از سوی عربستان نشد.

در عوض، اردوغان که حاضر به پیشبرد روابط دوجانبه میان این دو وزنه بزرگ منطقه‌ای بود، به نظر می‌رسید که از ایستادن در کاخ رقیب خود راضی باشد. ولیعهد سعودی در این میان ظاهر مردی را داشت که انگار برنده یک جایزه شده است.

با این حال مسیر رسیدن به این نقطه ناهموار بود. عمده روابط بین عربستان و ترکیه از اکتبر ۲۰۱۸ زمانی که یک جوخه ترور عمدتا متشکل از دستیاران امنیتی محمد بن سلمان با عزیمت به استانبول به کمین جمال خاشقجی در داخل کنسولگری پادشاهی عربستان در استانبول نشسته و جسد او را مثله کردند، قطع شد.

اما جزئیات مربوط به این قتل توسط جاسوسان ترکیه ضبط شد و تحقیقات متعاقب آن به قلب دربار شاهزاده محمد بن سلمان منتهی شد و در نتیجه اردوغان این رهبر دوفاکتوی عربستان را بایکوت کرده و میلیاردها دلار غرامت پیشنهاد شده از سوی نمایندگان سعودی را رد کرد.

همچنین در آن زمان یک مورد اختلاف بین ائتلاف عربستان، امارات و مصر از یک سو و بلوک مخالف آنها یعنی قطر، ترکیه و بقایای اخوان‌المسلمین مصر از سوی دیگر، تشدید شد.

برای مدت بیش از سه سال، دو طرف مصرانه بر موضعشان تاکید کردند و اردوغان به ندرت می‌شد که لحظه‌ای را برای شرمنده کردن وارث تاج و تخت عربستان یا معرفی کردن آنکارا به عنوان یک وزنه منطقه‌ای متقابل برای ریاض از دست بدهد.

اما، اردوغان ظاهرا در مواجهه با یک اقتصاد مشکل پیدا کرده در خانه، دورنمای برگزاری انتخابات و خسته شدن از انزوا، به جایی رسید که به جای موضع تندرو خود به تدریج سیاست مبتنی بر واقع‌بینی و ضرورت را در پیش بگیرد.

او به سراغ امارات متحده عربی و اسرائیل رفت و حتی تلاش کرد در روابطش با مصر که از زمان کودتای سرنگون‌کننده حکومت محمد مرسی و روی کار آورنده عبدالفتاح السیسی مسموم باقی مانده بود، گشایش‌هایی را رقم بزند.

با این حال، عربستان سعودی دشوارترین پل پیش روی اردوغان برای عبور کردن بود. برای اینکه اردوغان برنده این شروع مجدد در روابط شود باید فروتنی به خرج دهد.

سال گذشته میلادی این دیدگاه در ترکیه مطرح شد که این کشور از بن‌بست موجود میان خود با ریاض سود چندانی نبرده است. زمانیکه دونالد ترامپ هنوز در کاخ سفید حضور داشت، همچنان پتانسیل بیشتری برای دسترسی به یک اهرم وجود داشت. اما انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا این وضع را تغییر داد. جو بایدن از هر دو رهبر فاصله گرفته است و هیچکدام به او علاقه خاصی ندارند.

اگر قرار بود تنش‌زدایی بین دو طرف رقم بخورد، یک مشکل باید برطرف می‌شد. محاکمه غیابی متهمان به قتل خاشقجی در استانبول. اوایل این ماه میلادی، محمد بن سلمان زمانی که یک دادستان ترکیه تصمیم به متوقف کردن این فرآیند محاکمه گرفت، به آرزویش رسید و صحنه برای این تنش‌زدایی آماده شد.

به این ترتیب اردوغان در ضمن چشمداشت به روابط تجاری و پوشش قرار دادن سفر زیارتی به مکه، روز جمعه در حالی مقابل محمد بن سلمان قرار گرفت که به دنبال تقویت کشورش در مقابل ریاض به عنوان یک پایگاه قدرت رقیب، تحت‌الشعاع مسائل مربوط به سیاست داخلی بود و می‌دانست که کشورش نیاز مبرمی به رشد اقتصادی داشته و روابط تجاری با عربستان سعودی به این امر کمک می‌کند.

اردوغان همچنین به ملک سلمان، پادشاه عربستان، کسی که در هفته‌های پس از مرگ خاشقجی در تلاش برای به حاشیه راندن محمد بن سلمان مستقیما با تعامل داشت، ادای احترام کرد.

در کشورش اکثرا با لحنی جدی به این سفر او نگریستند و ذکر نام خاشقجی به حداقل رسید.

اردوغان قبل از ترک استانبول برای عزیمت به این سفر گفت:‌ این سفر من تجلی اراده مشترک ما برای شروع کردن یک دوران جدید همکاری به عنوان دو کشور برادر است.

مقامات عربستان در جده طوری با او ملاقات کردند که گویی هیچ چیز هرگز بین این دو کشور جدایی نینداخته است. با این حال، مقامات عربستانی در محافل خصوصی خوشحال بودند. یکی از این مقامات به گاردین گفت که این سفر اردوغان سقفی را برای جاه‌طلبی‌های ترکیه با این هدف که نقش منطقه‌ای بیشتری ایفا کند، تعیین کرد. او ادامه داد: او بیشتر از اینکه ما به او احتیاج داشته باشیم به ما نیاز دارد، و او کسی است که به سمت ما سفر می‌کند. این موضع او برایش به بهای میلیاردها دلار درآمد از دست رفته تمام می‌شود. هر معامله‌ای طبق شرایط ما خواهد بود.»