ضرورت اعتمادسازی و ارایه آموزش‌های تخصصی در حوزه مشاوره

به گزارش منیبان؛ امروزه دنیا در شرایطی قرار گرفته است که دچار دگرگونی و مسائل نوظهور بسیاری شده است. عصر ما از عصر "مدرنیته" به سمت "پسا مدرنیته" حرکت می کند، بطوریکه می توان  تغییرات و چالش های ساختار خانواده در آن به وضوح دید. این موضوع باعث شده تا خانواده ها دچار استرس، نگرانی و حتی تعارض های گوناگونی شوند. این در حالیست که گاهی خانواده ها از تغییرات بوجود آمده استقبال کرده، اما در بسیاری از موارد هم مقاومت هایی از سوی آنها دیده می شود.

"محمد حسن آسایش" عضو هیات علمی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران در این خصوص می گوید: "همه این مقاومت ها و تغییرات و حتی متفاوت بودن ها در خانواده ها،  بستگی به این دارد که این فشارها از سوی جامعه و یا افراد پیرامون زندگی یک خانواده چقدر موثر، سازنده یا تهدید کننده باشد . لذا علاوه بر جامعه، خانواده نیز ممکن است در برابر آن مقاوم و در برخی موارد پذیرا باشد.

 این روان درمانگر بر ضررورت استفاده از تجربیات مشاوران متخصص تاکید کرده و می افزاید: آمارهای فزاینده ای از بحران های خانواده ها مثل روابط فرا زناشویی و تعارضات زوجی در کلینیک های مشاوره و روان درمانی داریم که اینها ایجاب می کند تا خانواده ها وقتی توانایی حل مسائل خود را ندارند بهتر است از مشاوره و راهنمایی متخصصان کمک  بگیرد. وی یکی از موضوعات مهم و چالش برانگیز در حوزه مشاوره و روان درمانی در بستر جامعه را بحث فرهنگ سازی در حوزه مشاوره و مراجعه به روانشناس می داند و بیان می  کند : هنوز بسیاری از خانواده ها و افراد با موضوع روان شناسی و روان درمانی آشنایی نسبی ندارند و حتی حیطه های تخصصی این حوزه را هم نمی شناسند، بطوریکه گاهی اوقات با مخالفت ها یا مقاومت ها ی برخی از افراد خانواده برای مراجعه به مشاور یا روانشناس روبرو می شویم. بنابراین لازم است در جهت فرهنگ سازی مشاوره هم والدین در خانواده تلاشی را انجام دهند و هم جامعه فرهنگ سازی لازم را انجام دهد.

آسایش ادامه می دهد:  منظور از جامعه همان مدیران، رسانه ها و متولیان آموزش و پرورش، آموزش عالی و سایر فضاهایی است که می توانند نشان دهند که توانمندی و قدرت مشاوره و کارایی آن تا چه اندازه است، چراکه اگر این شرایط فراهم شود و توانایی و اثر بخشی مشاوره به شکل درستی نشان داده شود، می تواند در اعتماد سازی مردم جامعه برای مراجعه به مشاوره و روان درمانی و یا خانواده درمانی موثر باشد.

آسایش عنوان می کند یکی از معضلات و آسیب های فرهنگ سازی مشاوره و اعتماد سازی مردم برای مشاوره و روان درمانی، ضعف متخصصین و ضعف آموزش های تخصصی در مشاوره است چرا که برخی از افراد به مشاورانی مراجعه می کنند که آموزش های تخصصی لازم را ندیدند بنابراین ناامید و دست خالی برمی گردند و اعتماد خود را نسبت به مشاوره از دست می دهند.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه اگر اعتماد سازی لازم صورت نگیرد ، شاید افراد در هنگام بروز مشکل به مشاور مراجعه نکنند و حتی از مشاوره تبلیغ منفی هم بکنند، تصریح می  کند: هر چه فضای تبلیغات و اطلاع رسانی را بیشتر کنیم و از طرفی نظارت های تخصصی و آموزش های تخصصی در این حوزه را داشته باشیم به طور قطع می توان اعتماد مردم را به مشاور و روانشناس را جلب کرد تا شاهد کاهش بحران ها ،آسیب ها و چالش های فردی و خانوادگی باشیم.

به اعتقاد او ، یک نوید وجود دارد و به نظر می رسد در این سالهای اخیر تعداد مراجعین برای مشاوره افزایش پیدا کرده و مردم کم کم با فرهنگ سازی مثبتی که اتفاق می افتد کم کم با اطلاعات و موضوعات مشاوره و روانشناسی در فضاهای مختلف از جمله برنامه های تخصصی تلویزیون، رادیو، اینترنت و سایر رسانه ها آشنا می شوند و بینش و آگاهی بیشتر در مورد مسایل و مشکلات و مباحث مشاوره ای در این حوزه پیدا می کنند. البته این افزایش شناخت و مطالعه باید همراه با آموزش های بهینه و درست باشد چرا که گاهی فضاهای مجازی، آموزش های غلط و اشتباهی را در اختیار افراد قرار می دهند.

این مدرس انیستیتو پارادوکس درمانی می  گوید: افزایش تعداد مراجعین بستگی به تخصص مشاور هم دارد چراکه فردی که به تازگی وارد این حوزه شده است به طبع تعداد مراجعین کمتری خواهد داشت که با گذشت زمان و کسب تجربه، به طبع بیشتر خواهد شد . به طور قطع افراد تمایل دارند توسط مشاورینی که تجربه و تحصیلات بیشتری دارند مشاوره شوند.

آسایش با بیان اینکه ،مشاوره و روان درمانی بعنوان یک علم و هنر تخصصی مثل سایر علوم با ظرافت های خاصی که دارد می  تواند در درمان بسیاری از اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی وسواس و مشلات زوجی و خانوادگی کمک کننده باشد؛  می افزاید: گاهی ممکن است افرادی با یک راهنمایی غلط و غیر تخصصی، از مسیر صحیح و سازش خارج شوند. گاهی این راهنمایی غلط از سوی یک مشاور یا روان شناس آموزش ندیده و غیر متخصص نیز داده می شود.

او خاطر نشان می کند : مشاوران و روان درمانگران با توجه به تخصص های مختلفی که دارند، مراجعین خاص خود را خواهند داشت؛ از آنجا که ما انواع مشکلات روانی داریم که نیاز به مداخلات روان درمانی و بالینی دارد که به نظر می رسد هر کدام از اینها اهمیت خاص خود را دارد و لازم است به متخصصین امر مراجعه شود. گاهی مراجعه به روانشناس بالینی ضرورت دارد و گاهی مراجعه مشاور خانواده و یا در موارد خاصی مراجعه به روانپزشک ضرورت دارد.

این استادیار دانشگاه تهران ادامه می دهد: گاهی لازم است به موضوعات مراجعین بصورت چند جانبه و دریافت کمک بصورت نیمی نگاه کرد، هرچند بیشترین مداخلات در کلینیک ها، مداخلات فردی است و اغلب مشاورین از این روش استفاده می کنند. این درحالی است که بسیاری از مراجعین بدون توجه به تاثیرگذاری روان درمانی ها بر اختلالات روانی آنها عجولانه به روانپزشک برای درمان مراجعه می کنند.

او می‌گوید: لازم هست افراد براساس نوع مشکل و اختلالاتی که دارند به مشاور یا روانشناسی که در آن حوزه تخصص دارد مراجعه کنند نه هر  درمانگری. چرا که گاهی به اشتباه برای افراد دارو تجویز می شود. این در حالی است که نه تنها ضرورتی ندارد بلکه به عنوان مثال در چالش های زوجی و خانوادگی باید روابط در سیستم خانواده با زوجی اصلاح شود.

عضو هیات علمی دانشکده روان شناسی دانشگاه تهران ،در مورد این سوال که درمان ها چقدر می  تواند موثر باشد؟ بیان می کند: براساس تحقیقات انجام شده بطور نسبی می  توان پی به اثر بخشی انواع روان درمانی برد .اما آمار ها نشان میدهد که 60 تا ۷۰ درصد مشکلات و اختلالات روانی یا زوجی با قرار گیری در فرایند درمان، درمان موفقیت امیز جلو خواهد رفت البته این اثر گذاری از روشی به روش دیگر و از درمانگر و مشاوری به درمانگر و مشاوری دیگر متفاوت است چرا که گاهی روان درمانی های سیستمی و خانواده درمانی موثر تر از درمان فردی واقع می شود و زمانیکه  دسترسی به خانواده وجود ندارد روان درمانی فردی هم می تواند موثر باشد.

او  ادامه می دهد : امروزه مشاوران و روان درمانگران مختلف با رویکردها و نظریه های متفاوت به مراجعین خود مشاوره می دهند .اما به طور قطع استفاده از یک رویکرد نمی تواند برای رفع همه مشکلات و اختلالات روانشناختی موثر باشد .اما هر کدام از رویکردها می تواند کمک حال رفع مشکلات برخی از مسایل باشند.

آسایش از  PTC یا "پارادوکس درمانی" بعنوان یکی از رویکردهایی که خیلی در روان درمانی و مشاوره کمک کننده و موثر است نام می برد و می افزاید :سالهاست که درخصوص الگوی روان درمانی PTC  یا "پارادوکس درمانی" کار کرده اند و آموزش های وسیعی در این زمینه ارائه داده اند. این الگوی روان درمانی، علاوه براینکه جنبه های درون فردی و مسایل فردی و شخصیتی افراد را مد نظر و مورد مداخله قرار می دهد، موضوعات سیستمی، ارتباطی، زوجی و خانوادگی را نیز مد نظر قرار می دهد و علاوه برآن سعی می کند با تکنیک های عملی و اجرایی به تغییرات رفتارها و بهبود روانرنجوری ها و مسائل درون روانی و ارتباطی مردم کمک کند. بنابراین به نظر می رسد یکی از کارآمد ترین وکاربردی ترین روش های روان درمانی پارادوکس درمانی است. وی تصریح می کند: این روش مشاوره و روان درمانی بعنوان یکی از روش های درمانی جدید با ملاحظات خاصی که در مورد عوامل و مسائل درون فردی (مثل تجربه های کودکی و گذشته فرد و مسائل شخصیتی) و تاثیرات آن بر روان و شخصیت افراد دارد همچنین به روابط بین فردی و سیستمی در خانواده توجه دارد و اگر لازم باشد از روش های و مداخلات  دیگر نیز استفاده می شود. در این روش مراجعین با اجرای تکنیک ها و تمرین های خاص روند درمانی سریعی را طی می کنند.

آسایش سریع الاثر بودن و کوتاه مدت بودن روش پارادوکس درمانی را از دیگر مزیت های این الگو می داند و تاکید می کند: این الگو ،معمولا در 5-7 جلسه به مراجعین کمک می کند تا مشکلات سیستمی و خانوادگی یا روانشناختی خود را حل و فصل و درمان کنند. از طرفی، آموزش این شیوه بعنوان یکی از شیوه های خوب برای تربیت روان درمانگران و مشاوران بازخوردها و تحقیقات خوبی را ایجاد کرده است که می تواند بعنوان یکی از روش های  راهگشا درمشاوره و روان درمانی مورد استفاده قرار گیرد. بطوریکه، امروزه بسیاری از مشاوران (از جمله خود ایشان) به دانشجویان آموزش می دهند تا استفاده از این روش را برای درمان مراجعین خود به کار گیرند.

او خاطر نشان می کند :ضروری است مسوولین و متولیان سلامت روان در جامعه ، ارایه خدمات بیمه برای دریافت مشاوره و درمان درمانی به مردم را در دستور کار خود قرار دهند.از طرفی باید نظارت دقیق و درستی بر عملکرد مشاوران و روان درمانگران انجام شود و آموزش های تخصصی و روش های روان درمانی قوی از جمه پارادوکس درمانی (PTC) را برای تربیت مشاوران آماده و حمایت کنند. همچنین اساتید و متخصصان امر باید آموزش مشاوره  و روان درمانی را در دانشگاه ها به روز و عملیاتی تر کنند.