گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری آذربایجان درباره روابط تهران-باکو

به گزارش منیبان، مشروح این گزارش به شرح زیر آمده است:

 الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان: مردم ما مردمانی برادر هستند. ما قرن ها در کنار هم  زندگی کرده ایم. روابط نیز بسیار گسترده است. مردم ما با تاریخ مشترک و فرهنگ مشترک متحد شده اند. این مبنای بسیار مهمی برای گسترش روابط است. ما تاریخ مدرن روابط دوجانبه را بر این اساس می نویسیم.

ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران: روابط جمهوری آذربایجان و ایران تنها روابط همسایگی نیست، روابط قلبی ماست، قلب مردم دو کشور با هم می تپد.

این دیدگاه های سران کشورها موید آن است که روابط آذربایجان و ایران ریشه های تاریخی عمیقی دارد. مردم دو کشور قرن ها در کنار هم زندگی کرده اند. پیوندهای اقتصادی، تجاری، علمی و فرهنگی مردم آذربایجان و ایران را در طول تاریخ متحد کرده است.

پس از برقراری استقلال آذربایجان، ایران ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ استقلال آذربایجان را به رسمیت شناخت. در دوران معاصر پایه همکاری بین دو کشور مستقل توسط حیدر علی اف رهبر ملی آذربایجان گذاشته شد.

پس از روی کار آمدن رهبر بزرگ حیدر علی اف در آذربایجان در سال ۱۹۹۳، سیاست همسایگی و همکاری با ایران در پیش گرفته شد که روابط را عادی کرد و آن را به مرحله توسعه رساند. حیدر علی اف در سفر خود به ایران در اوت ۱۹۹۲، زمانی که ریاست مجلس عالی جمهوری خودمختار نخجوان را بر عهده داشت، با آیت الله سید علی خامنه ای رهبر عالی و دیگر مقامات ایران گفتگو کرد. در این سفر موافقت نامه هایی در زمینه کمک های جمهوری اسلامی ایران به جمهوری خودمختار نخجوان در زمینه های مختلف و همکاری بین طرفین به امضا رسید.

امروزه روابط تاریخی و فرهنگی ما بر اساس احترام و دوستی متقابل در قالب دوجانبه، در سطح منطقه و در سازمان های بین المللی در حال توسعه است. اراده سیاسی روسای جمهور دو کشور عامل اصلی توسعه روابط فیمابین می باشد. 

در جریان سفر الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان به ایران در ۹ آوریل ۲۰۱۴ ، طرفین یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ورزش و جوانان، تفاهم نامه همکاری در مدیریت اضطراری، یادداشت تفاهم در مورد هواشناسی و موارد مرتبط را امضاء کردند. توافقنامه ساخت و بهره برداری از نیروگاه های برق آبی اردوباد و مارازاد امضا شد. همچنین در تاریخ ۲۳ فوریه ۲۰۱۶، دولت جمهوری آذربایجان و دولت جمهوری اسلامی ایران توافقنامه  ادامه ساخت، بهره برداری منابع انرژی و آب نیروگاه های برق آبی خداآفرین و قیز قلعه سی  بر روی رودخانه ارس را امضاء کردند. بر اساس این توافقنامه ۵۰ درصد از سهام هر دو سد خداآفرین و قیز قلعه سی متعلق به آذربایجان و ۵۰ درصد دیگر متعلق به ایران است.

میان  جمهوری آذربایجان و ایران ۷۶۵ کیلومتر مرز وجود دارد که امکان تعمیق روابط را فراهم می کند. از این نظر همکاری در حوزه حمل و نقل می تواند نمونه ای برای سایر کشورها باشد. بنابراین، هر دو کشور در اجرای پروژه ای با اهمیت بین المللی مانند کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب همکاری می کنند. بزرگراهها  و راه آهن های ورودی به این کریدور اتصال آسیا و اروپا، از آذربایجان و ایران می گذرد. این امر پتانسیل ترانزیتی و نقش ایران و آذربایجان را در حمل و نقل بین المللی کالا افزایش می دهد. کالاهای جنوب شرق آسیا و کشورهای حوزه خلیج فارس وارده به بندر چابهار ایران در دریای عمان و بندرعباس در خلیج فارس از طریق آذربایجان حمل می شود. همکاری باکو و تهران در این زمینه تصادفی نیست.

کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب بیش از ۴۰ کشور را با جمعیتی حدود ۸۰۰ میلیون نفر اروپا و آسیای جنوب شرقی با جمعیت بیش از ۲ میلیارد نفر به هم متصل می کند. ایجاد خطوط حمل و نقل بین این بازارهای بزرگ از طریق آذربایجان و ایران، مرحله جدیدی در توسعه اقتصادی هر دو کشور است.

به گفته کارشناسان بین المللی، گردش تجاری بین آسیا و اروپا در ۱۰ سال آینده از ۲۰۰۰ میلیارد دلار فراتر خواهد رفت. این مقادیر زیاد محموله با میلیاردها تن اندازه گیری خواهد شد. اگر ۱۵ درصد از محموله های حمل شده بین دو قاره از طریق این کریدور حمل شود، آذربایجان و ایران سالانه ۲.۵ میلیارد دلار یا ۳ میلیارد دلار درآمد ترانزیتی دریافت خواهند کرد. بخش قزوین - رشت خط ریلی قزوین - رشت - آستارا (ایران) - آستارا (آذربایجان) که اساس کریدور را تشکیل می‌دهد، مدتی پیش راه‌اندازی شده است. کار در قسمت رشت - آستارا در حال انجام است.

از ترمینال  آستارا تا مرز ایران به طول ۸.۳ کیلومتر خط آهن تک خط و پل ریلی بر روی رودخانه آستارا احداث شده است. همزمان ساخت ترمینال راه آهن و پایانه های بار در مساحتی ۳۵ هکتار در آستارا (ایران) در حال انجام است. اگرچه در دو سال اخیر مرزهای بین کشورهای جهان به دلیل شیوع بیماری کووید-۱۹ بسته شده است، اما مرزهای جمهوری آذربایجان و ایران بسته نشده و حمل و نقل بار ادامه داشته است.

صفحه جدیدی در روابط دو کشور پس از دیدار الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان با ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در عشق آباد در نوامبر سال گذشته گشوده شد. در این نشست موضوعات تشکیل کریدور شمال - جنوب و زنگزور از خاک ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در همین روز "توافقنامه تعیین شرایط ترانزیت گاز طبیعی از خاک جمهوری اسلامی ایران" امضاء شد. بر اساس این سند، آذربایجان از ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان از طریق ایران دریافت می کند.

تصادفی نیست که در نتیجه آن نشست، در ۱۱ مارس سال جاری، جمهوری آذربایجان و ایران یادداشت تفاهمی در مورد ایجاد خطوط ارتباطی جدید بین منطقه اقتصادی زنگزور شرقی آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان (NAR) از طریق ایران ، امضا کردند. بر اساس این سند، در مجموع چهار پل بر روی رودخانه ارس شامل دو پل جاده ای و  (دارای گذرگاه عابر پیاده) و دو پل ریلی و زیرساخت های ارتباطی و تامین انرژی احداث می شود.

روابط نزدیک تاریخی آذربایجان و ایران در حوزه فرهنگی و انسانی در حوزه اطلاع رسانی نیز مشاهده می شود. همکاری خبرگزاری های رسمی  آذرتاج و ایرنا نقش مهمی در همکاری در این زمینه ایفا می کند. توافقنامه همکاری بین آذرتاج و ایرنا در ۵ آوریل ۲۰۱۱  در باکو امضاء شد. امضای این توافقنامه یک مبنای حقوقی محکم برای همکاری نزدیک بین دو رسانه برجسته کشورهای دوست ایجاد کرد. خبرگزاری های ملی دو کشور در قالب نهادهای بین المللی رسانه ای نیز همکاری نزدیک دارند. یکی از این سازمان ها، سازمان خبرگزاری های آسیا و اقیانوسیه (OANA) است. چهل و سومین نشست کمیته اجرایی OANA در سپتامبر ۲۰۱۸  به عنوان بخشی از ریاست AZERTAC بر سازمان خبرگزاری های آسیا و اقیانوسیه در تهران برگزار شد. در این نشست که در ایران برگزار شد، مسائل مربوط به حمایت اطلاعاتی برای توسعه روابط دو کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

تا به امروز بیش از ۱۵۰ سند بین دو کشور امضاء شده است، ۲۴ همایش  و نشست تجاری برگزار شده است. حجم تجارت از مرز ۵۰۰ میلیون دلار گذشت. اعتماد متقابل انگیزه مثبتی به همکاری در زمینه سرمایه گذاری داده است. کارآفرینان ایرانی ۳.۵ میلیارد دلار در کشورمان سرمایه گذاری کرده اند. در حل حاضر ۱۶۱۴ شرکت ایرانی در آذربایجان در صنعت، ساختمان، خدمات، تجارت، حمل و نقل، کشاورزی و سایر زمینه ها فعالیت می کنند. بهره برداری موفقیت آمیز کارخانه خودروسازی خزر در منطقه صنعتی نفتچالا نمونه بارز مشارکت سرمایه گذاری مثمر ثمر است و زمینه مساعدی را برای اجرای طرح های جدید ایجاد می کند.

تعداد گردشگرانی که از ایران به آذربایجان سفر می کنند چندین برابر شده است. با توجه به تعداد اتباع خارجی که از طریق "آسان ویزا" ویزا دریافت می کنند، اتباع ایرانی پیشتاز هستند. از اول دسامبر ۲۰۱۹، رژیم روادید شهروندان ایرانی که به جمهوری خودمختار نخجوان سفر می کنند،  لغو شد.

ارتش سرافراز آذربایجان در طول جنگ ۴۴ روزه مناطق مرزی با ایران را نیز از اشغال ارمنستان آزاد کرد که فرصت هایی برای گسترش روابط دو کشور ایجاد کرد. الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان در دیدار از منطقه مرزی آزاد شده ، مرز آذربایجان و ایران را مرز دوستی و برادری خواند. قرار شد تعدادی از شرکت های ایرانی در بازسازی قره باغ مشارکت کنند.

با توجه به همه این موارد ذکر شده می توان گفت روابط ایران و آذربایجان مبتنی بر اعتماد متقابل، احترام و صمیمیت روابط است. همه اینها بیانگر آن است که همکاری بین دو کشور همسایه و دوست تعمیق خواهد یافت و به سطح مشارکت راهبردی خواهد رسید.