توضیحات محسن هاشمی در مورد انتشار خاطرات روزنوشت آیت الله هاشمی پس از انجام ممیزی

به گزارش منیبان، محسن هاشمی رفسنجانی در مورد انتشار خاطرات روزنوشت آیت الله هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۷۸ پس از انجام ممیزی گفت: پس از تعامل با وزارت ارشاد و کاهش قابل توجه حجم ممیزی های انجام شده و مشورت با بزرگان و اساتید نسبت به انتشار خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی تصمیم گرفته شد.

رییس هیات مدیره دفتر نشر معارف انقلاب گفت: روال ما در طول ۲۲ سالی که از انتشار خاطرات روزنوشت آیت هاشمی رفسنجانی می گذرد، این بوده است که پس از آماده سازی و تدوین نهایی خاطرات، نسخه ای از آن را تقدیم رهبرمعظم انقلاب می‌نمودیم و نسخه ای را هم جهت صدور مجوز نشر به وزارت ارشاد ارائه می کردیم و مجوز کتاب بدون ممیزی صادر می شد.

محسن هاشمی با بیان روال انتشار خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی، اضافه کرد: نوشتن خاطرات ایشان از ابتدای سال ۱۳۶۰ تا روز واپسین حیات در دی‌ماه ۱۳۹۵، به مدت ۳۶سال مداوم و بدون یکروز کاستی انجام شده بود، تصمیم گرفته شد که خاطرات با فاصله زمانی مناسب با زمان نگارش منتشر گردد که با کاهش حساسیت ها وشرایط زمانی، کمترین میزان سانسور وحذفیات را داشته باشد و به همین علت فاصله حدود ۲۰ ساله بین نگارش و انتشار خاطرات وجود دارد و پیش از انتشار نیز معمولا ایشان مواردی که به آبروی افراد یا اسرار کشور آسیب می رساند را در خاطرات تصحیح می کردند و البته این موارد معمولا بسیار ناچیز بود.

وی در مورد ممیزی صورت گرفته در خاطرات امسال گفت: اگرچه اعمال ممیزی و سانسور در اسناد تاریخی و روایت‌های اولیه از حوادث که به عنوان منبع وسند دست اول مورد استفاده واستناد پژوهشگران قرار می گیرد، قابل پذیرش نبوده و موجب آسیب دیدن صحت واصالت روایت‌های تاریخی می گردند، اما امسال، خاطرات روزنوشت آیت الله هاشمی رفسنجانی، به عنوان سندی منحصر بفرد و دست اول از تاریخ معاصر و ثبت انقلاب اسلامی،  دچار ممیزی محدود شد.

هاشمی توضیح داد: پس از حدود چهار ماه از ارسال نسخه خاطرات روزنوشت سال ۱۳۷۸ آیت الله هاشمی رفسنجانی برای دریافت مجوز، به دفتر نشرمعارف انقلاب، به عنوان متولی انتشار این خاطرات اصلاحیه ای ابلاغ شد که طی آن حدود صد مورد ممیزی شامل حذف کلی یک موضوع شامل چند پاراگراف یا سانسور واصلاح بخشی از عبارتهای مندرج در این کتاب درج شده بود که نیمی از این موارد مربوط به متن خاطرات ونیم دیگر مربوط به مقدمه ناشر، پاورقی های ویراستار و پی نوشتهای مرتبط برگرفته از خاطرات سرکار خانم عفت مرعشی، همسر آیت الله هاشمی رفسنجانی که نقش پررنگی در خاطرات این سال دارند، بود.

وی ادامه داد: دفتر نشر معارف انقلاب رایزنی های لازم را جهت کاهش این موارد وصدور مجوز انتشار این خاطرات انجام داد و پس از تعاملات وگفت‌وگوهای مشروح در سطوح مختلف، از ریاست جمهوری تا مراکز عالی نظام و وزارت ارشاد، میزان این ممیزی ها به حدود ۱۹  مورد در متن خاطرات در حد یک کلمه تا یک جمله و۲۸  مورد در مقدمه و پاورقی ها کاهش یافت و براین اساس مجوز انتشار خاطرات صادر شد که در نوع خود دستاورد جدیدی در دولت آقای رئیسی است.

هاشمی افزود: پس از صدور این مجوز، تصمیم گیری برای انتشار یاعدم انتشار خاطرات با این شرایط، تصمیمی پیچیده و دشوار بود که هر تصمیمی می توانست هزینه ها ومنافع متفاوتی را به همراه آورد، بصورت طبیعی چهار گزینه پیش روی دفتر نشرمعارف انقلاب قرار داشت؛ نخست خودداری از انتشار خاطرات در اعتراض به ممیزی صورت گرفته و منوط نمودن چاپ کتاب به لغو ممیزی ها.دوم: انتشار خاطرات بصورت کامل و بدون ممیزی در خارج از کشور که نیاز به مجوز از وزارت ارشاد نداشته باشد. سوم: پذیرش ممیزی ها واعمال ممیزی ها دو نوع حذفیات و تعدیل عبارت‌ها را شامل می شدند.چهارم: انتشار خاطرات تنها با حذف مطالب سانسور شده به گونه ای که مشخص باشد که کدام بخش از متن مورد سانسور قرار گرفته است تا در آینده که پس از کاهش حساسیت‌ها، امکان انتشار تصویر نسخه دست نویس آیت الله هاشمی رفسنجانی، فراهم شود، پژوهشگران وعلاقمندان امکان تطبیق متن منتشر شده با سند دست نویس و پی بردن به بخشهای سانسور شده را داشته باشند.

هاشمی ادامه داد: هریک از این گزینه ها، هم در خانواده آیت الله هاشمی رفسنجانی، هم در میان علاقمندان و بزرگان مرتبط با ایشان، موافقان ومخالفانی داشت که دلایل خاص خود را داشتند و تصمیم گیری را برای دفتر نشر معارف انقلاب دشوار می کرد، سرانجام پس از بررسی های همه جانبه وتاملات لازم وهمچنین با توجه به سیره وروش آیت الله هاشمی رفسنجانی، گزینه چهارم انتخاب گردید تا هم امکان بهره مندی از بیش از ۹۹ونیم درصد خاطرات برای جامعه فراهم شود و هم با مشخص نمودن کمتر از  نیم درصد سانسور شده، به اصالت وسندیت کتاب خدشه ای وارد نشود وامکان تطبیق نسخه منتشر شده فعلی با نسخه دست نویس در آینده برای پژوهشگران فراهم باشد.

محسن هاشمی در مورد سیره آیت الله هاشمی درباره انتشار خاطرات خود گفت: تا آخرین سال حیات ایشان که انتشار خاطرات زیر نظر خود ایشان انجام می شد، ایشان در انتهای مقدمه کتاب تصریح می کردند که در چاپ‌ و نشر خاطرات‌، کاملاً عین ‌عبارات مکتوب دستی می‌آید، جز در مواردی بسیارجزئی‌که قابل‌ نشر نباشد. سعی‌می‌شود مطالب مربوط به دیگران، درصورتی‌که احتمال عدم رضایت طرف داده شد، با خود او در میان گذاشته شود و در صورت عدم موافقت، آورده نشود. در موارد بسیار نادری، اگر چیزی هنوز از اسرار نظام باشد، چاپ نمی شود وامسال در دولت آقای رئیسی، ما جمله "ویا مممیز رسمی شده باشد" را به این عبارت اضافه کردیم.

وصی شرعی آیت الله هاشمی رفسنجانی افزود: هرسال یکی از فرزندان یا نوه های ایشان مسئولیت هماهنگی و آماده سازی خاطرات را نیز برعهده داشت که این موضوع در خاطرات سالهای ۱۳۷۶ به بعد آیت الله هاشمی رفسنجانی که در زمان آغاز آماده سازی وانتشار خاطرات دهه ۶۰ نگارش شده، منعکس گردیده است اما مسئولیت کلی دفتر نشر و آماده سازی از سوی ایشان به بنده محول شد و تمام تلاش من در این دوران حفظ امانتداری و رویه ایشان در انتشار خاطرات، به عنوان سندی منحصر به فرد در تاریخ معاصر ایران بوده است و انتشار رسمی کتاب خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی ، موجب می شود تا اعضای خانواده ایشان نیز پس از رحلت همین رویه را بپذیرند و عمل کنند.

وی در پایان گفت: البته کتاب هنوز بصورت کاغذی، چاپ نشده اما برای استفاده افکارعمومی، نسخه نهایی را در اختیار رسانه ها قرار دادیم.