آیا مرد می‌تواند از زیر بار نفقه فرار کند؟
طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه عبارت است از نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و هر آنچه به صورت عادت یا احتیاج لازمه زندگی وی باشد.
به گزارش منیبان؛ در قوانین مدنی و کیفری ایران نسبت به پرداخت نفقه تاکید بسیاری شده است تا از طریق آن، مردان ملزم به پرداخت حق و حقوق شرعی و قانونی همسر خود باشند اما در مواردی نیز به آنان اجازه داده شده است که از پرداخت آن خودداری کنند. قانون میزان دقیقی برای نفقه مشخص نکرده بلکه نفقه را بر مبنای نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن و منطبق با عرف زمان و مکان زندگی زوجین دانسته است.
موارد مجاز پرداخت نکردن نفقه توسط مرد
مهم‌ترین چراغ سبز قانون مدنی برای ندادن نفقه به زن ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی است. این ماده می‌گوید هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.
طبق این ماده عدم تمکین مجوزی برای ندادن نفقه است. البته تمکین تابع عرف اقوام و نزدیکان است. در اصطلاح قانونی یا حقوقی تمکین عبارت از برآوردن نیازهای شوهر و اجابت کردن خواسته‌های مشروع او است.
از جمله موارد تمکین، اقامت در اقامتگاه دائمی شوهر است. یعنی زن برای دریافت نفقه باید در خانه شوهر زندگی کند. مگر در یک مورد استثنا و آن اینکه در عقد ازدواج شرطی غیر از آن شده باشد که زن در منزل دیگری یا خانه دیگری زندگی کند.
اگر زن بدون دلیل موجه و بدون موافقت شوهر خانه را ترک کند و حتی در خانه پدر یا مادر خویش اقامت کند، مرد می‌تواند نفقه پرداخت نکند. مورد دیگر، الزام زن به حسن معاشرت با شوهر خویش است.
زنی که بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند، ناشزه یعنی نافرمان و خاطی نامیده می‌شود. در این صورت علاوه‌بر اینکه مرد از دادن نفقه معاف خواهد بود، می‌تواند طلاق وی را نیز از دادگاه تقاضا کند.
سوءرفتار زن یا انتخاب شغلی مغایر با شئون اخلاقی و وظایف زناشویی و داشتن معاشران فاقد صلاحیت اخلاقی از دیگر موارد نشوز محسوب خواهد شد.
نفقه در عقد موقت
طبق ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی، در عقد موقت، زن حق نفقه نداشته مگر اینکه شرط شده یا اینکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.
نفقه تنها منحصر به زنی است که به عقد دائم در آمده است. در عقد یا ازدواج موقت زن مستحق نفقه نخواهد بود مگر اینکه در موقع عقد شرط شده باشد یا اینکه طرفین ابتدا با هم توافق کرده باشند.
شکایت برای دریافت نفقه
برای نقد کردن نفقه زن می‌تواند دو نوع شکایت حقوقی و کیفری را مطرح کند که نوع اول دادخواست حقوقی و دیگری شکایت کیفری است.
هنگامی که زن از شوهر خود تمکین می‌کند و شوهر از دادن نفقه خودداری می‌ورزد، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و طرح دعوی حقوقی برای گرفتن نفقه، محکومیت شوهر به پرداخت نفقه را از دادگاه بخواهد. دراین‌صورت دادگاه پس از بررسی ادعای زن، حکم به پرداخت نفقه خواهد داد. اگر مرد محکوم به پرداخت نفقه شود و از پرداخت آن، امتناع کند، زن می‌تواند درخواست طلاق مطرح کند. قاضی، مرد را مکلف و مجبور خواهد کرد که وی را طلاق دهد.
