اتفاق بد برای ایران/ هجوم دانشجویان ایرانی برای مهاجرت

 در سال‌های اخیر میزان مهاجرت تحصیلی ایرانیان روند افزایشی را طی کرد. طی شش سال گذشته بیش از ۳۵۳ هزار درخواست آزادسازی مدرک از سوی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های مختلف به سازمان امور دانشجویان ارائه شد. گرچه آزادسازی مدرک به معنای مهاجرت قطعی نیست، اما می‌تواند نشان‌دهنده افزایش تمایل و اقدام به مهاجرت آن‌ها باشد.

مهاجرت آخرین گامی است که برخی در زندگی برای تغییر و بهبود وضعیت زندگی خود برمی‌دارند. برای برخی دیگر اما گام ابتدایی است برای رسیدن به اهداف، یا رفاه نسبی و حتی حداقلی. مهاجرت تحصیلی هم یکی از کانال‌هایی است که مهاجران از طریق آن اقدام می‌کنند.

به طور کلی تعداد دانشجویان بین‌المللی در سال‌های اخیر افزایش داشته است. آن‌طور که آمار نشان می‌دهد، تعداد دانشجویان بین‌المللی در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۰۰ افزایش سه برابری داشته است. اما سهم ایران از این کانال مهاجرتی چقدر است؟

ایران در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ در فهرست ۲۰ کشور اول دانشجوفرست دنیا جای داشت. آنطور که رصدخانه مهاجرت گزارش داد، ایران در جایگاه ۱۷ این فهرست قرار دارد.

به عبارتی مهاجرت تحصیلی یکی از روش‌های پرطرفدار ایرانیان برای رفتن از کشور است. با این توضیح که این شکل از مهاجرت صرفا با هدف تحصیل در دانشگاه‌های برتر دنیا نیست، بلکه برای برخی از مهاجران صرفا راهی است برای رفتن.

ثبت بیش از ۳۵۳ هزار درخواست آزادسازی مدرک

بر اساس گزارش رصدخانه و آمارهای سازمان امور دانشجویان، از بهمن سال ۱۳۹۵ تا اواخر مهر سال ۱۴۰۱ در مجموع ۳۵۳ هزار و ۴۵۷ نفر از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌هایی کشور درخواست لغو تعهد خدمت آموزش رایگان خود را به سازمان امور دانشجویان ارائه کردند.

این سازمان با ۲۲۴ هزار و ۷۰ درخواست (فارغ‌التحصیلان) موافقت کرد. گرچه لغو تعهد خدمت رایگان به معنای مهاجرت قطعی افراد نیست، اما می‌تواند معیار و سنجشی برای افزایش تمایل و اقدام به مهاجرت فارغ‌التحصیلان دانشگاهی باشد.

ضمن اینکه ۵۷ درصد از درخواست‌ها از سوی فارغ‌التحصیلان مرد و ۴۳ درصد از سوی فارغ‌التحصیلان زن ثبت شده است.

۴۱ درصد از کل متقاضیان گواهی لغو تعهد خدمت آموزش رایگان از طریق انجام کار و پرداخت، ۶۳ درصد از طریق پرداخت مستقیم، ۱۸ درصد از طریق نامه عدم کاریابی و سه درصد از طریق انجام کار (سابقه کار) درخواست داده‌اند.

کدام دانشگاه‌ها بیشترین درخواست آزادسازی مدرک را داشتند؟

فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران (۸ درصد)، دانشگاه شهید بهشتی (۴ درصد)، دانشگاه صنعتی شریف (۴ درصد)، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (۳ درصد) به ترتیب در صدر متقاضیان آزادسازی مدرک دانشگاه بودند.

دانشگاه‌های تبریز، علم و صنعت ایران، فردوسی مشهد، صنعتی اصفهان و دانشگاه اصفهان در جایگاه‌های بعدی درخواست گواهی لغو تعهد خدمت آموزش رایگان قرار گرفتند.

ناگفته نماند اخیرا سازمان امور دانشجویان هزینه آزادسازی مدرک دانشگاه را افزایش داد. بر این اساس هزینه آزادسازی مدرک تحصیلی برای هر ترم و رشته‌های مختلف از حدود ۶ میلیون تومان شروع می‌شود و تا حدود ۲۵ میلیون تومان پیش می‌رود.

این افزایش هزینه واکنش‌های زیادی از سوی برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی و دانشجویان به دنبال داشت. برخی آن را سنگ‌اندازی پیش پای دانشجویان برای مهاجرت عنوان کردند.