باغ فرمانیه به روی مردم باز می شود

تماشای باغ و بناهای قاجاری سفارت ایتالیا در تهران، محدود به یک روز و رایگان بوده که بدون رزرو قبلی امکان‌پذیر نیست.

سفارت ایتالیا برای بازدید از باغ فرمانیه مقررات و شرایط محدودی را تعیین کرده که بر آن اساس، متقاضیان نخست باید از قبل نوبت را رزرو و بلیت تهیه کرده باشند. وقت بازدید در روز جمعه ۱۲ خرداد (دوم ژوئن) ‌ برای هر شخص از قبل تعیین شده و بازدیدکننده برای ورود به این باغ تاریخی باید به همراه بلیت، ‌کارت شناسایی معتبر ارائه دهد. دسترسی به این فضا فقط در زمان تعیین‌شده و تنها برای افرادی که بلیت بازدید دارند، امکان‌پذیر است. رزرو برای کودکان زیر ۱۰ سال لازم نیست. در زمان بازدید نیز هیچ گونه مواد خوراکی و آشامیدنی ارائه نمی‌شود و همراه آوردن آن به درون مجموعه نیز مجاز نیست. با توجه به چنین شرایط محدودی، تمام نوبت‌های بازدید یک‌روزه از این باغ پر شده است.

باغ سفارت ایتالیا یا باغ فرمانیه، درحال حاضر اقامتگاه ییلاقی سفیر ایتالیا است که در دوره قاجار بنا شده و در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۶۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

باغ فرمانیه در استان تهران، در شمال دهکده رستم‌آباد و در جنوب باغ پراهمیت کامرانیه قرار داشت. این مجموعه و زمین‌های پیرامون آن متعلق به کامران میرزا نائب‌السلطنه، شاهزاده قاجار فرزند سوم ناصرالدین‌شاه بود که پس از او، عبدالحسین میرزا فرمانفرما از شاهزادگان قجر و نخست‌وزیر ایران همه باغ را همراه با کاریز و ... خریداری کرد و از آن پس نام محله و باغ فرمانیه نام گرفت. بعدها این مجموعه به پسر ارشدش نصرت‌الدوله رسید، او مدتی وزیر خارجه و مدتی وزیر مالیه بود و تا سال ۱۳۱۶ که دستگیر و سپس در سال ۱۳۱۷ خورشیدی که کشته شد، این باغ در اختیار خانواده او بود و در حوالی سال ۱۳۱۹ باغ و متعلقات آن به سفارت ایتالیا فروخته شد.

این باغ که در حدود ۶۶ هزار متر مربع است، بر اساس نظم هندسی، بر اساس محور اصلی از شمال به جنوب به دو بخش تقسیم می‌شد که وجود رود و حوض میانی در آن، یادآور باغ‌های ایرانی است.

در بنای اصلی باغ کاشی‌ها مهم‌ترین تزئینات به شمار می‌آید که بیشتر آن‌ها به دورۀ ناصری مربوط بوده و داستان‌های شاهنامه فردوسی همچون گذر سیاوش از آتش و نبرد رستم با دیو سفید، شیخ صنعان از منطق الطیر عطار و بهرام و گل‌اندام از خمسۀ نظامی و نیز داستان خسرو و شیرین و بزم شیرین از نظامی و همچنین پذیرایی شاه تهماسب صفوی از همایون پادشاه هندوستان را به نمایش گذاشته است.

در انتهای این محور، استخر بزرگی وجود دارد که در قدیم به صورت مخزن آب برای آبیاری باغ از آن بهره‌برداری می‌شده است. بنای اصلی یا بنای بیرونی دارای حوضخانه هشت‌ضلعی، با طاق گنبدی و تویزه‌های تزیینی و گچ‌بری‌شده در شمالی‌ترین قسمت باغ، واقع شده است.

شهردار وقت تهران در سال ۱۳۹۸ در دیداری که با سفیر ایتالیا داشت، پیشنهاد بازگشایی دوره‌ای و موقتی درهای باغ سفارت (فرمانیه) را که از بناهای تاریخی تهرات و ثبت ملی ایران محسوب می‌شود مطرح کرده بود که با استقبال مواجه شد، اما با همه‌گیری کرونا اجرای آن متوقف ماند. همچنین، باغ سفارت ایتالیا چندین سال است که به محلی برای برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری مشترک بین ایتالیا و ایران تبدیل شده است.