پارتی مرگ در کرج!/ جزئیات جدید از ماجرای مشروب خوری و ده ها مرده و مسموم
مسمومیت ناشی از مصرف الکل در یک میهمانی در کرج تا امروز ۱۲ کشته به جا گذاشت. شرم و ترس از اقدام به درمان اصلی‌ترین دلیل برآمدن این حاصل تلخ بود. نگرانی خانواده‌ها از سرشکستگی برآمده از رفتار خلاف عرف در جامعه باعث شد درمان تا آخرین لحظه به تعویق بیفتد.
به گزارش منیبان، راهروی آخر بیمارستان کوثر کرج راهروی مخصوص بستری‌های بخش مسمومیت است. در بلند آهنی همراه با یک مأمور پلیس و یک نگهبان این بخش را از سایر بخش‌ها جدا می‌کند؛ راهرو به قدری باریک است که جایی برای صندلی‌های انتظار نیست. خانواده‌ها در راهرو ایستاده‌اند. معلوم نیست مسمومیت بیمارشان ناشی از چیست؟ داروی اشتباه خورده‌اند یا الکل مسموم... فضا هم به قدری سنگین است که به نظر می‌آید پرسیدن هم کار درستی نیست. مثل یک وصله ناجور وسط بخش مسمومان بیمارستان کوثر ایستاده‌ام و به آدم‌های کلافه نگاه می‌کنم؛ ولی آن‌ها نگاه‌شان را می‌دزدند. گفته‌اند بیشتر مسمومان ناشی از مصرف الکل را به این بیمارستان آورده‌اند؛ مسمومیتی که بنا بر آمار رسمی ۱۲ کشته داشته و غیررسمی، تأیید نشده و در‌گوشی می‌گویند عدد بیشتر از این هاست.
جمعه شب بود که خبر مسمومیت گسترده میهمانان یک میهمانی در کرج منتشر شد. علت این مسمومیت گسترده استفاده از الکل خوراکی تقلبی در میهمانی اعلام شد. بعد از آن هم رقص ارقام و آمار بود که در زمین سوگ یا بستری این مسمومان به نمایش درمی‌آمد.
شهرام صیادی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان البرز، در آخرین گفتگو با «شرق» تعداد کل مسمومان را ۱۴۱ نفر اعلام کرد. او همچنین از افزایش تعداد فوتی‌ها به ۱۲ نفر و افزایش تعداد بستری‌ها به چهار نفر خبر داد.
البته این آمار، آمار نهایی نیست و همچنان چند نفر از مسمومان روی تخت‌های بیمارستان‌های کرج دارند با مرگ دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و مشخص نیست که این آمار تا چه زمانی به‌صورت مداوم به‌روز خواهد شد.
کسی دوست ندارد بگوید همراه بیمار است
راهروی بخش مسمومان فضای نشستن ندارد. باید در سالن انتظار وسط که کنار بخش آزمایشگاه و سونوگرافی بود، می‌نشستی. با‌این‌حال روحیه بیماران و همراهان و فضایی که با وجود هر‌کدام ساخته شده بود، تا حدی نشان می‌داد هر بیمار برای کدام بخش در انتظار است. انتهای سالن، پیش از درِ خروج روی صندلی‌ها نشسته بودم که دو آقا بدون اینکه متوجه من باشند؛ در‌حالی‌که تلاش می‌کردند آرام صحبت کنند، از کنارم گذشتند. شنیدم که یکی به دیگری می‌گفت: به کسانی که نمی‌دانند نگو در میهمانی این‌طور شده... بگو غذایش مسموم بود.
بلند شدم و پشت سرشان راه افتادم. تا خروجی بیمارستان فرصت داشتم که رضایت‌شان را برای گفتگو جلب کنم. شاید فضای شرم مناسب‌ترین توصیف برای این گفتگو می‌بود. خانواده یا دوستان بیماری که داشت روی تخت با مرگ می‌جنگید، خیلی دوست نداشتند به‌عنوان همراه بیماری که مسمومیت الکلی دارد، شناخته شوند.
وقتی پرسیدم چه چیزی باعث شد حال مریض شما وخیم شود، جواب دادند: فکر می‌کردیم زودتر حالش خوب می‌شود. اولش که نفهمیدیم. بعد هم گفتیم خوب طبیعی است. آبلیمو خورد و دراز کشید. فکرش را هم نمی‌کردیم این شکلی ببینیمش. یکی‌یکی که حال همه بد شد، ترسیدیم.
اگر کسی از شما بپرسد برای بیمارتان چه اتفاقی افتاده است، حقیقتش را خواهید گفت؟
رد اتومبیل‌شان که روی آسفالت افتاد، به بخش برگشتم. برای صحبت‌کردن با سرپرستار بخش مسمومیت دو بار بین دفتر مدیریت و سالن مسمومیت پاس‌کاری شدم. در آخر به دلیل نداشتن معرفی‌نامه از دانشگاه علوم پزشکی استان البرز محترمانه از بخش مسمومیت بیمارستان اخراج شدم.
در دوئل آبرو یا جان
صیادی در ادامه گفت‌وگویی که با خبرنگار «شرق» داشت، انگیزه خانواده‌ها را از اقدام دیر به درمان، سرشکستگی خانواده‌ها دانست و توضیح داد: این به نوعی برای خانواده‌ها سخت است که به خاطر چنین دلایلی به بیمارستان مراجعه کنند؛ بنابراین انتقال دیرهنگام مسمومان به بیمارستان و شدت مسمومیت آن‌ها موجب مرگ و شدت بیماری در برخی از مسمومان شد.
البته ماجرای مسمومیت با متانول ماجرای امروز جامعه نیست و در واقع اپیدمی مسمومیت با متانول به زمان شیوع کرونا بازمی‌گردد. نتایج تحقیقات در باب مسمومیت گسترده با متانول نشان می‌دهد که این موضوع از زمان پخش اطلاعات نادرست درباره توانایی الکل برای خنثی‌کردن ویروس کرونا آغاز شد و به افزایش درخورتوجه عوارض و مرگ‌ومیر ناشی از مسمومیت متانول دامن زد؛ به طوری که از ماه فوریه تا آوریل سال ۲۰۲۰، بیش از پنج هزار مسمومیت و بیش از ۵۰۰ مورد مرگ تأیید شد.
متانول یک ماده شفاف بی‌رنگ است که در بدن انسان تبدیل به فرمیک اسید می‌شود. واردشدن حجم بالای فرمیک اسید در بدن منجر به مشکلات گردش خون، آسیب کبدی و در برخی موارد آسیب عصبی، نابینایی دائمی و نارسایی کلیه و حتی مرگ خواهد شد. منابع آگاه در گفتگو با اعتماد از نابینایی دست‌کم چهار دختر و پسر جوان خبر داده‌اند.
سردار منتظرالمهدی، سخنگوی پلیس، شنبه صبح در پی مسمومیت افراد در میهمانی کرج از دستگیری سه نفر از تولیدکنندگان اصلی و شناسایی تعدادی دیگر خبر داد. تعداد دستگیری این مجرمان به شش نفر رسیده است و بعید نیست ادامه داشته باشد.
مسمومیت با الکل منحصر به ایران نیست و یک چالش سلامت جهانی به حساب می‌آید. در برخی از نقاط دنیا تنها دلیل مصرف الکل تقلبی فقر و نداشتن پول کافی برای خرید است؛ اما این مسئله در کشور‌هایی که مصرف مشروبات الکلی در آن‌ها ممنوع است، متفاوت می‌شود. منع قانونی مصرف و فروش مشروبات الکلی موجب گریز‌های رندانه برخی از افراد سودجو برای پخش الکل شده است.
سال‌هاست تولیدکنندگان مشروبات الکلی در ایران به دلیل فعالیت خلاف قوانین دستگیر می‌شوند. تولیدکننده وقتی می‌بیند بازار تقاضا هنوز رونق دارد، به کسب‌وکار خود برمی‌گردد و حتی تولیدکنندگان جدید نیز به چرخه اضافه می‌شوند. نتیجه واکنش قهری به خواست حتی بخش کوچکی از جامعه هم به‌بار‌آمدن زیان در این مقیاس است. فروش زیرزمینی جنس نامرغوب و نوشدارو پس از مرگ سهراب.
چرا الکل می‌کشد؟
مصرف‌کننده مواد مخدر یا به تعبیری، معتاد، همواره در جوامع به‌عنوان بیمار شناخته شده است؛ اما در مواجهه قانون، اعتیاد به‌عنوان یک بزه اجتماعی در نظر گرفته شده است. دکتر هومان نارنجی‌ها، متخصص اعتیاد، در گفتگو با خبرنگار «شرق» می‌گوید: «بهتر است راهکار «کاهش آسیب» درباره اعتیاد جدی گرفته شود.
هومان نارنجی‌ها درباره میزان افزایش مسمومیت ناشی از الکل گفت: مسمومیت‌ها در سال‌های اخیر روند منظمی نداشته و نمی‌توان مقایسه عددی دقیق داشت؛ اما در یک بررسی کلی آمار مسمومیت نسبت به سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده است. ما هرگز در این شکل و در این حجم مسمومیت نداشتیم و این حاکی از این است که افراد مصرف‌کننده در میهمانی با هم و در تعداد زیاد جمعیت مصرف می‌کنند.
این کارشناس حوزه اعتیاد میزان مسمومیت با الکل در افراد مختلف را وابسته به ژنتیک و بدن افراد دانست و توضیح داد: ممکن است برخی از افراد با مقادیر کم در حد دو تا سه قاشق غذاخوری مسموم شوند و برخی تا ۴۰۰ سی‌سی بعد از مصرف الکل مسموم واکنشی نشان ندهند؛ اما در کل از چند قاشق غذاخوری تا ۴۰۰ سی‌سی می‌تواند افراد را درگیر مسمومیت کند و این میزان در این رده متفاوت است.
در ادامه نارنجی‌ها چگونگی مسموم‌شدن الکل و آثار آن روی بدن انسان را این‌گونه شرح داد: ساخت و تولید الکل در کشور ما مجوز ندارد و در زیرزمین‌ها به وسیله زودپز و لوله تقطیر ساخته می‌شود. اگر فرایند تولید تغییر کند یا با مشکل مواجه شود، به جای الکل اتانول که الکلی قابل استفاده است، الکل متانول تولید می‌شود. الکل متانول می‌تواند اولا منجر به تاری دید و در ادامه به علت آسیب روی عصب اپتیک به کوری یا نابینایی کامل منجر شود. در مواردی وابسته به میزان مصرف الکل و شدت واکنش بدن مصرف‌کننده متانول به پایین‌آمدن سطح هوشیاری و مرگ نیز ختم خواهد شد.
این متخصص اعتیاد درباره احساس شرم و مراجعه دیرهنگام مسمومان برای درمان گفت: جوانان مصرف‌کننده‌ای که برای ترک مصرف الکل و نوشیدن آن به مؤسسات ترک اعتیاد و پزشکان این حوزه مراجعه می‌کنند، شرم و ترس ندارند؛ اما درباره مسمومیت کرج ممکن است خانواده‌های این افراد از دو نظر هم خجالت بکشند و هم فرد مصرف‌کننده را سرزنش کنند. اول اینکه فرد کاری خلاف عرف یا قانون انجام داده و دوم اینکه در این کار موفق نبوده و الکل مسموم نوشیده است. ممنوعیت مصرف الکل در ایران آسیب‌های جدی دارد. اولین آسیب که منشأ دیگر آسیب‌هاست، این است که این ممنوعیت مصرف‌کننده را به بازار سیاه هدایت می‌کند. در تولید زیرزمینی هم صحبت از انصاف و وجدان منطقی نیست. از طرفی پیگرد قانونی تولیدکننده الکل سمی را نیز با چالش روبه‌رو می‌کند.
او فرضیه تأثیر گرانی مشروب بر تمایل خرید مشروبات دست‌ساز را رد کرد و توضیح داد: بررسی دقیقی از نوع الکل مصرفی در ایران در دست نیست. نمی‌توان دقیق گفت اکثر مصرف‌کنندگان ایرانی از مشروبات الکلی دست‌ساز خانگی استفاده می‌کنند یا خارجی. اما مسئله مهم این است که در شرایط قاچاق و جعل الکل خارجی نیز خیلی قابل اعتماد نیست؛ اما در بررسی اجمالی اکثر مراجعه‌کنندگان ما از مشروبات دست‌ساز و برخی حتی با ترکیبات الکل سفید یعنی اتانول با آب یا نوشیدنی دیگر استفاده می‌کنند. در کارخانجات تولید مشروبات الکلی دنیا، الکل‌ها در بخش کنترل کیفی از نظر نوع تولید و درصد بررسی می‌شوند؛ اما وقتی یک نفر در زیرزمین خانه دست به تولید می‌زند، مسئله روشن است. تشخیص اتانول و متانول از یکدیگر کار آزمایشگاهی است؛ چون هر دو بی‌رنگ هستند.
نارنجی‌ها در ادامه با بسط مفهوم «کاهش آسیب» آن را راهکار مهم حوزه اعتیاد دانست و توضیح داد: در بحث مواد مخدر و مشروبات الکلی به کاهش آسیب یا هارمیداکشن نیاز داریم. کاهش آسیب یعنی استفاده از همه راهکار‌ها برای کاستن از مضرات و آسیب‌های یک معضل اجتماعی با وجود حضور آن. در برخی از جوامع از کاهش آسیب صحبت می‌کنند؛ یعنی فردی اگر می‌خواهد تزریق کند یا الکل بنوشد، چطور این کار را بکند که میزان مرگ‌ومیر کمتر باشد. در بحث الکل هم تمرکز بر کاهش آسیب می‌تواند بیشتر جواب دهد.
او در انتها در راستای سیاست «کاهش آسیب» اشاره کرد: سال‌های قبل این ماجرا در هرمزگان اتفاق افتاد. تولیدکننده هرمزگانی برای فروش الکل به مقدار بیشتر و ارسال آن به بوشهر یک خط تولید جدید اضافه کرده بود. در این خط تولید غیرقانونی جدید تغییراتی در ساختار تولید ایجاد شده بود که محصول جدید را به ماده‌ای سمی با عوارض برای مصرف‌کننده تبدیل کرد. توصیه من این است که وقتی فرد بیدار باشد، باید به محض تاری دید بدون هیچ شرمی به بیمارستان مراجعه کند؛ چرا‌که هر تعللی منجر به مرگ خواهد شد
