مردم چگونه نفت بخرند؟

به گزارش منیبان، اواسط اسفندماه سال گذشته معاملات گواهی سپرده نفت‌خام و میعانات گازی معرفی و هدف آن خنثی‌سازی تحریم، همچنین بکارگیری سرمایه‌های داخلی خرد و متنوع‌سازی روش‌های صادرات نفت و میعانات گازی و البته مردمی‌سازی نفت عنوان شد.

با این گواهی شرکت ملی نفت ایران به‌عنوان فروشنده می‌تواند محصول خود را به قیمت روز و عادلانه در بازار جدیدی به‌فروش برساند و فعالان جدیدی به حوزه خریدوفروش وارد کند. از طرفی شرکت ملی نفت ایران قادر می‌شود سهم ریالی مورد نیاز خود را مطابق بودجه از این طریق با شرایط بهتری محقق کند، همچنین امکان جلب سرمایه‌های خارجی، سرمایه ایرانیان خارج از کشور و دارندگان سبد‌های بزرگ ریالی را در پروژه‌های خود فراهم می‌کند.

این گواهی به‌عنوان یک ابزار مالی تازه در سبد دارایی‌های بورسی افراد قرار گرفته و ریسک‌های ناشی از نگهداری ریالی سرمایه را پوشش می‌دهد، ضمن آنکه این سپرده نخستین ابزار دلاری بازار سرمایه است و راهگشای ورود دیگر ابزار‌های مالی مبتنی بر ارز‌های خارجی به‌کشور خواهد بود.

فعالان عادی و حرفه‌ای بازار با استفاده از این ابزار امکان صدور واحد‌های سرمایه‌گذاری مختلف مانند واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های مشترک و... را با خرید، نگهداری و استفاده از این نوع دارایی به‌عنوان دارایی پایه فراهم می‌کنند.

این گواهی همچنین ابزار‌های معاملات آتی، تبعی و توکن‌های رمز ارز‌های الکترونیکی را برای فعالان بازار سرمایه فعال و قابل دسترس و به طراحی شاخص بومی در قیمت‌گذاری نفت کمک می‌کند. این ابزار امکان استفاده فعالان بازار سرمایه برای توسعه ابزار‌های مالی مشترک با دیگر بازار‌های مالی از جمله بازار پول را فراهم می‌کند و امکان ورود پول هوشمند به بازار سرمایه را فراهم کرده و لنگری برای توسعه بازار سرمایه و حفظ ارزش به‌شمار می‌رود.

این سپرده امکان تبدیل و نگهداری سبد‌های ریالی به کالا و نگهداری آن به‌صورت دلاری را برای سرمایه‌گذاران بزرگ فراهم می‌کند. سرمایه‌گذاران خرد می‌توانند با خرید واحد‌های سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سپرده کالایی و صندوق‌های بازارگردانی با ریسک کمتری در این بازار وارد شوند، همچنین امکان مشارکت در خریدوفروش نفت با سرمایه ریالی برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌شود و ریسک مالی بانک‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد.

این اوراق پشتوانه محکمی برای ریال فراهم می‌کند و به‌صورت امن و بدون هزینه قابل نگهداری است. این ابزار امکان ورود، خروج و چرخش امن سرمایه‌های فعالان اقتصادی به کشور، همچنین امکان ورود سرمایه‌گذاران خارجی و ایرانیان خارج از کشور را به‌صورت مطمئن فراهم می‌کند و هنگام خروج سرمایه‌گذار یا برداشت سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها، ریسک ناشی از نوسانات ریال را برای سرمایه‌گذاران خارجی پوشش می‌دهد.

این ابزار امکان تبدیل و استفاده از سرمایه‌های ریالی و وثایق ریالی را در خریدوفروش نفت فراهم و بازار‌های جدیدی را برای فعالان دیگر حوزه‌های تحریمی در راستای ورود به تجارت نفت ایجاد می‌کند، همچنین فعالان حوزه تجارت نفت اعم از فروشندگان، سرمایه‌گذاران، بیمه‌کنندگان، حمل‌کنندگان و ... می‌توانند با خرید، استفاده و نگهداری از این اوراق به روش‌های مختلف، هزینه‌های مالی خود ناشی از هزینه وثیقه، تضمین، بیمه، پوشش ریسک، سرمایه‌گذاری و ... را کاهش دهند.

این فعالان می‌توانند سرمایه در گردش مناسبی را از منابع ریالی داخلی یا ناشی از وثیقه‌گذاری دارایی‌های داخلی فراهم کنند. این ابزار امکان جلب مشارکت‌های خرد و سرمایه‌های کوچک را در این بازار برای فعالان حوزه تجارت نفت فراهم می‌کند.

امکان رفع تعهد ارزی ناشی از صادرات با خرید این اوراق برای فعالان اقتصادی و مولدسازی و قابل تحصیل کردن دارایی‌های ریالی فعالان حوزه تجارت که به‌صورت راکد مانده است، از دیگر مزایای آن به‌شمار می‌رود.

به‌طور کلی مزایایی که ذکر شد مواردی از استفاده‌های خرد و کلان در حوزه اقتصادی است و می‌توان از این ابزار مالی به‌عنوان کلاسی تازه از دارایی نام برد که به توسعه چندوجهی بازار بورس و رونق‌بخشی به این بازار کمک شایانی خواهد کرد.

از جمله ویژگی‌های گواهی سپرده نفت‌خام اینکه استاندارد تحویل نفت خریداری‌شده بسته به نوع کشتی، بین ۷۰۰ هزار، یک میلیون و ۲ میلیون بشکه قابل‌انتقال است و تا ۲ درصد تخفیف حجمی می‌گیرد. امکان خرید حداقل هزار بشکه برای این نوع سپرده وجود دارد. این سپرده‌ها را می‌توان روز‌های دوشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه هر هفته از ساعت ۱۱ تا ۱۴ معامله کرد و دوره معاملاتی نیز ۳۶ ماه تعیین شده است. گفتنی است هزینه انبارداری کالای خریده‌شده تا ۱۸ ماه با نرخ صفر محاسبه می‌شود.

نحوه انجام این معاملات به‌صورت حراج پیوسته و دامنه نوسان نیز نامحدود تعیین شده و محدودیت سقف دارایی نیز ندارد و واحد وزنی آن بشکه است.

شایان ذکر است که سفارش‌گذاری این کالا به‌صورت ارزی انجام می‌شود و تسویه آن به‌صورت ریالی با نرخ ETS است.

گواهی سپرده میعانات گازی نیز که قابل معامله برای صادرات نیز هست، با استاندارد تحویل ۳۰۰ هزار بشکه‌ای معامله می‌شود و همچون گواهی سپرده نفت‌خام تا ۲ درصد تخفیف حجمی دارد و حداقل میزان خرید نیز معادل ۵۰۰ بشکه است و در همان روز‌های معاملات سپرده نفت از ساعت ۱۰:۴۵ تا ۱۴ معامله و دوره معاملاتی آن نیز ۳۶ ماهه است و کالای خریداری شده تا ۱۸ ماه با نرخ صفر انبارداری می‌شود.

این گواهی‌ها نیز حراج ناپیوسته دارند و محدوده نوسان قیمت و سقف دارایی محدود نیز ندارد و واحد وزنی آن بشکه است.

هر ورقه گواهی سپرده معادل یک بشکه نفت‌خام یا میعانات گازی است که به پشتوانه مخازن شرکت ملی نفت ایران که در بورس انرژی ایران پذیرفته شده‌اند منتشر می‌شود و اشخاص حقیقی و حقوقی امکان خرید و تحویل نفت‌خام یا میعانات گازی را طبق مقررات بازار سرمایه خواهند داشت.

به‌طور کلی می‌توان از مزایای خاص اقتصادی به‌دلیل راهبردی بودن محصولات حوزه انرژی، استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی ذی‌نفع، بررسی مباحث بازرگانی و تحویل به‌صورت موازی، اثرپذیری قیمت‌گذاری از بازار بورس، قیمت‌گذاری صحیح و حرفه‌ای، معاملات واقعی فعالان در قالب سازوکار بازار، ابزار پوشش ریسک تورم (دارایی شناور)، حمایت ملموس و قانونی، ابزار توثیق و تضمین، ابزار فروش و توسعه بازار و ابزار تهاتر یاد کرد.

در همین ارتباط سیدعلی حسینی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، گواهی سپرده نفتی یک ابزار نوین مالی و در صورت حمایت وزارت نفت دارای ظرفیت‌های فراوان به‌لحاظ سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک است، سرمایه‌گذاری در این ابزار یک امر کاملا تخصصی و حرفه‌ای و نیاز به شناخت کافی از بازار انرژی و توان بالای تحلیل و پیش‌بینی دارد.

وی افزود: باتوجه به جذابیت بالای مشارکت در معاملات نفتی و ابزار‌های مبتنی بر آن، در صورتی که ارتباط منطقی و عملیاتی بین بازار فیزیکی نفت خام و بازار مالی آن برقرار شود بنحوی که بتدریج بازیگران واقعی از طریق خرید اوراق مالی، نفت خام را تحویل و صادر کنند، این ابزار می‌تواند به جذب و گردش نقدینگی در بازار سرمایه کمک کند.

مدیر عامل سابق بورس انرژی ایران تاکید کرد: ابزار‌های نوین مالی هریک قطعات پازل بازار سرمایه را تشکیل می‌دهند و متناسب با ویژگی‌های خود می‌توانند نقشی مهم و راهبردی در توسعه بازار سرمایه داشته باشند.

وی بیان داشت: اصولا بازار‌های سرمایه و ابزار‌های آن یکی از مجاری اصلی و صحیح عمومی‌‍سازی دارائی‌ها و برخورداری عموم مردم از منافع اقتصادی است.

حسینی خاطرنشان کرد: وجود بازار سرمایه شفاف، فعال و کارآ یکی از نشانه‌های سلامت اقتصادی است؛ بنابراین گسترش و پیاده‌سازی صحیح ابزار‌های مالی نوین از جمله گواهی سپرده نفت خام می‌تواند بهره‌مندی عمومی از صنعت نفت را افزایش دهد.