کم شدن آب بدن چه نشانه ای دارد و راه‌ درمان آن چیست؟

به گزارش منیبان، کم آبی وقتی اتفاق می‌افتد که بدن در نگهداشتن مایعات و الکترولیته‌ها دچار مشکل می‌شود. هنگامی که در سطح آب موجود در بدن اُفتی اتفاق می‌افتد، توازن بین نمک و شکر در بدن از بین می‌رود و نتیجتا کارکرد عمومی بدن تحت تاثیر قرار می‌گیرد. عوامل زیادی باعث بوجود آمدن کم آبی می‌شود که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

علت‌ کم شدن آب بدن چیست؟

کم آبی ممکن است علت‌هایی مثل یک جلسه تمرین سخت در باشگاه یا کاهش میزان دریافت آب بدن در طول روز داشته باشد. علت‌های دیگر می‌تواند شامل موارد زیر باشد.

اسهال یا استفراغ: هم اسهال و هم استفراغ باعث از دست رفتن آب زیادی در بدن خواهند شد و این ممکن است به رخداد کم شدن آب بدن بیانجامد.

تب: داشتن تب بالا نیز از جمله عواملی است که احتمال رخ دادن کم آبی در بدن را افزایش خواهد داد.

ادرار مکرر: ادرار مکرر که بخاطر دیابت یا دارو‌های ادرارآور بوجود آمده باشد هم از عواملی است که احتمال کم آبی را تشدید می‌کند.

عرق کردن زیاد: اگر بعد از هر جلسه تمرینی بدن شما آب و مایعات زیادی را از دست می‌دهد، شما در معرض ابتلا به کم آبی هستید.

سن: افراد مسن و کودکان بیشتر در معرض ابتلا به کم آبی قرار دارند.

بیماری‌های مزمن: باید گفت بیماری‌هایی مثل دیابت و بیماری‌های کلیوی، خطر ابتلا به کم آبی را افزایش می‌دهند.

آب و هوا: هوای بسیار سرد یا بسیار گرم نیز می‌توانند علت کم شدن آب بدن باشند.

علائم کم شدن آب بدن

اولین علامت کم آبی بدن، تشنگی است. می‌توان گفت: زمانی که دهان شما خشک شده و احساس می‌کنید که باید آب زیادی بنوشید، بدن شما به کم آبی دچار می‌شود.

اگر بلافاصله اقدام به نوشیدن آب نکنید، علائم بیشتری نیز بروز خواهند کرد. این علائم شامل موارد زیر می‌باشد:

تولید نشدن عرق و اشک در بدن

احساس تهوع و سرگیجه

تپش قلب

گرفتگی عضلات

تیرگی ادرار 

کم شدن تعداد دفعات ادرار

همچنین اگر بدن شما دچار کم آبی شده و می‌خواهید فعالیت بدنی انجام دهید، ممکن است حس کنید عضلاتتان دیگر توان کافی را ندارند. کم آبی حاد، ممکن است باعث تیرگی ذهنی شود که سختی در تمرکز و بروز احساسات ناخوشایند از علائم آن است. اگر کم آبی به مدت طولانی درمان نشود خطر بروز مشکلات کلیوی، تشنج و یا کما افزایش می‌یابد.

علائم کم شدن آب بدن در کودکان

این علائم ممکن است در کودکان متفاوت باشد. علائم رایج کم آبی در اطفال و کودکان به این شرح است:

خشکی دهان

فرورفتگی چشم‌ها و گونه ها

خوابیدن بیشتر و انرژی کمتر

خستگی بیشتر

خشک ماندن پوشک برای مدت بیشتر از سه ساعت

رویت نشدن اشک به هنگام گریه کردن

کم آبی در کودکان و اطفال را بسیار جدی بگیرید و بلافاصله برای درمان آن اقدام کنید.

چه موقع به دکتر مراجعه کنیم؟!

اگر متوجه بروز کم آبی شدید و اقدام به نوشیدن بیشتر آب کردید، اما بدنتان با استفراغ واکنش نشان داد و این شرایط بیشتر از ۴۸- ۲۴ ساعت ادامه داشت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. احتمالا پزشک با تجویز دارو‌های ضد تهوع و یا ضد اسهال بیماری را درمان خواهد کرد. افراد مسن و یا بیماران با سیستم ایمنی ضعیف بهتر است برای جلوگیری از بروز اتفاقات بعدی، سریعتر به پزشک مراجعه کنند.

درمان‌های پیشنهادی برای کم شدن آب بدن

۱. موز : قبل از انجام هرگونه فعالیت فیزیکی یک یا دو عدد موز مصرف کنید تا پتاسیم از دست رفته در بدن بخاطر کم آبی جبران شود. (برای کودکان، حتما دقت داشته باشید که سن آنها بیشتر از شش ماه باشد.) 

۲. دوغ کره‌ای: یک لیوان دوغ کره‌ای را با ½ قاشق چایخوری زنجبیل خشک ترکیب کرده و این نوشیدنی را ۳ تا ۴ مرتبه در روز مصرف کنید. این پروبوتیک طبیعی به شما کمک می‌کند کمبود املاح معدنی مثل پتاسیم و مگنزیم را درمان کنید. 

۳. سوپ: سوپ‌ها منابع غنی از مواد مغذی هستند که در درمان کم آبی به شما کمک می‌کنند. بهتر است برای اینکه بهترین نتیجه را بگیرید، سوپ را قبل از فعالیت سنگین بدنی مصرف کنید تا میزان آب موجود در بدنتان در حد خوبی بماند. همچنین برای درمان کم آبی در کودکان بالای ۶ ماه نیز می‌توانید از سوپ استفاده کنید.

۴. چای سبز: برگ‌های چای سبز را در یک لیوان آب داغ به مدت پنج تا ده دقیقه خیس کنید و قبل از سرد شدن آنرا مصرف کنید. همچنین می‌توانید برای طعم دار کردن از عسل استفاده کنید. باید بدانید چای سبز یک منبع سرشار از آنتی اکسیدان است. نکته مهم این است که برخلاف این باور رایج که چای بخاطر وجود کافئین از عوامل بروز کم آبی است، آب موجود در چای سبز، در جایگزینی مایعات از دست رفته حین کم آبی، نقش بسزایی دارد. 

هشدار: برای جلوگیری از خطرات احتمالی، هرگز به کودکان خود چای سبز ندهید. 

۵. محلول‌های ORS خانگی: ½ قاشق چایخوری نمک، ۶ قاشق چایخوری شکر و ۴ لیوان آب را ترکیب کنید و این مخلوط را به میزان حداقل سه لیتر در روز مصرف کنید. مصرف این دارو یکی از بهترین راه‌ها برای جبران آب از دست رفته بدن است، چرا که شکر موجود در این مخلوط، به دریافت هرچه بیشتر سدیم و آب از دسته رفته کمک بسیاری می‌کند. 

۶. آب سیب: یکی دیگر از راه های مقابله با کم شدن آب بدن مصرف آب سیب است. برای این کار می‌توانید نصف لیوان آب را با یک سیب مخلوط کرده و این نوشیدنی خوش طعم را میل کنید. سیب با دارا بودن مقادیر زیادی پتاسیم و منیزیم، املاح معدنی را مجددا بازیابی می‌کند و نکته مهم اینست که آب سیب برای درمان کم آبی در کودکان (بالای شش ماه) نیز (به نسبت سایر نوشیدنی ها) کاربرد بهتری دارد.

۷. آب پرتقال: همچنین می‌توانید یک تا دو لیوان آب پرتقال (شیرین نشده) را نیز برای درمان مصرف کنید. پرتقال یک منبع غنی از ویتامین‌ها و املاح معدنی ست. علاوه بر این، پتاسیم و منیزیم نیز از جمله املاحی ست که به وفور در پرتقال وجود دارد. در نظر داشته باشید که مصرف مجاز پرتقال در کودکان زیر شش سال ½ لیوان در روز می‌باشد.

۸. نمک: هنگامی که دچار کم آبی می‌شوید و کم شدن آب بدن در شما اتفاق می‌افتد، بدن شما بسیاری از املاح معدنی مهم و حیاتی را از دست می‌دهد. در این شرایط، پیشنهاد می‌شود مصرف این املاح توسط بیمار افزایش یابد. بطور طبیعی بدن انسان توانایی ایجاد توازن بین سدیم و آب را دارد که این توانایی به هنگام بروز کم آبی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. به این منظور، پیشنهاد می‌شود میزان نمک موجود در غذا را افزایش داده و غذا‌هایی مصرف شود که از لحاظ میزان سدیم در وضعیت خوبی قرار دارند تا این توانایی برای ایجاد توازن مجددا بازیابی شود.

اقداماتی برای پیشگیری از کم شدن آب بدن

۱- مصرف روزانه آب را بیشتر کنید و میوه‌های ابدار مثل توت فرنگی و هندوانه را بیشتر مصرف کنید. 

۲- مصرف سیگار را متوقف کنید؛ چرا که در بلند مدت باعث ایجاد کم آبی می‌شود. 

۳- اگر می‌خواهید فعالیت سنگین ورزشی انجام دهید، حتما از لباس‌های سبک و رنگ روشن استفاده کنید. 

۴- از یک رژیم غذایی سالم با آب بسیار استفاده کنید و مواردی مثل خیار، ماست، انبه و سالاد‌های سبز را نیز فراموش نکنید.

حال که همه راه‌های پیشگیری و درمان کم آبی را می‌دانید، منتظر چه هستید؟! همه مواردی که در بالا ذکر شد، برای درمان کاربرد دارند، اما در صورت بروز علائم جدی تر، بهتر است بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید و از راهکار‌های مذکور تنها برای درمان کم آبی‌های متوسط استفاده کنید.