ابتکار: اقدامات خوبی در دولت روحانی انجام شد اما عده‌ای آنها را تخریب یا خنثی کردند

متن مصاحبه معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده دولت دوازدهم، با منیبان به شرح زیر است: 

لایحه رومینا تایید رئیس قوه قضاییه را داشت اما در مجلس متوقف ماند

اخیرا انتخابات مجلس شورای اسلامی را پشت سر گذاشتیم. ارزیابی شما از عملکرد زنان در مجلس یازدهم که نیمی از جامعه را نمایندگی می‌کنند، چیست؟ 

ابتدا سال نو و حلول ماه مبارک رمضان را تبریک عرض می‌کنم. دولت یازدهم و دوازدهم لوایح متعددی را تهیه کرد که جوابگو معضلات کشور بود. اما بسیاری از این لوایح اعلام وصول نشد و با تاخیر زیاد و با تغییر و تحولات دولت، برگشت خورد.

آیا یکی از دلایل حس ناکارآمدی و نتیجه انتخابات با مشارکت پایین، همین رفتار سیاسی مجلس با دولت یازدهم و دوازدهم نیست که اقدامی در اعلام وصول لوایح انجام ندادند؟

چند ده لایحه وجود دارد که از طرف دولت دوازدهم برای حل معضلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ارائه شد. لایحه «ممانعت از تعارض منافع» یکی از این لوایح مهم بود. همچنین لوایحی که برای حل و فصل مشکلات بانکی، اقتصادی و ... داده شد. از مهمترین لوایح، لایحه «حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت» بود که توافق قوه قضاییه و قوه مجریه را هم داشت. آقای رئیسی وقتی در قوه قضاییه بود این لایحه را تایید و امضا کرد و به دولت فرستاد، آقای روحانی هم تایید کرد و به مجلس فرستاد. اما متاسفانه با موانع زیادی مواجه شد و پس از مدت ها فقط کلیات آن را تصویب کردند و دیگر  اتفاقی نیفتاد؛ عملا لایحه گم شده است. مجلس یازدهم عملکرد خوبی نداشت و از دلایلی که مردم احساس می‌کنند مجلس کارآمدی لازم را ندارد و دلسردی نسبت به حضور در انتخابات داشتند، این نوع عملکرد و برخوردها است. با قوانینی که می‌تواند مشکلات مردم را در مسائل بین الملل و حقوق زنان حل کند، مجلس برخورد سیاسی کرد و خروجی و نفعی برای عموم ایجاد نشد. طبیعی است که مردم از انتخابات دلسرد شوند و مشارکت نداشته باشند. علاوه بر این ما بر روی لایحه «تشدید مجازات پدر در صورت قتل فرزند» کار کردیم که مشهور به لایحه «رومینا» شد. این لایحه هم تایید قوه قضاییه و مجریه، یعنی تایید رییسی و روحانی را داشت اما در مجلس متوقف ماند درحالیکه کمک کننده بود.

علت اینکه لوایح در مجلس یازدهم متوقف ماندند چیست؟ پیگیری نکردید؟

پیگیری کردیم اما هیچ پاسخی ندادند. بارها و بارها مکاتبه کردیم، وقتی نتیجه نگرفتیم درباره لایحه «حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت» به مصاحبه رو آوردیم، در نهایت گفتند انجام می‌شود. اما فقط کلیات لایحه را تصویب کردند و مجلس آن را در کارنامه خود آورد اما وقتی لایحه به قانون تبدیل نشده، خاصیت و فایده‌ای ندارد.

 همچنین لایحه «حساب‌های بانکی و اجازه برداشت مادران از حساب بانکی فرزندان» را پیگیری کردیم. همان موقع بانک مرکزی در دولت دوازدهم بخشنامه داد و تا حدی مشکل را حل کرد. اما مجلس نتوانست پیگیر باشد و قانونی شود و با سلیقه برنگردد که این هم متوقف ماند. این لوایحی که در دولت ماند و در معاونت روی آن کار شده بود، هیچ کدام پیگیری نشد، یعنی دولت پیگیری نکرد. متاسفانه اصلاح قوانینی که برای خانم‌ها اهمیت داشت با بی توجهی و عدم پیگیری متوقف ماند. نمی‌توانیم بگوییم کارنامه خوبی از طرف دولت و مجلس داریم. 

ارزیابی شما از لایحه عفاف و حجاب چیست؟ 

بررسی لایحه عفاف و حجاب در این مجلس خیلی جای تاسف دارد.‌ این همه مسائل و مشکلات داریم، به جای اینکه جامعه را اعم از خانم‌ها و آقایان همراه کنند و گرفتاری‌هایی که مردم در تامین مایحتاج خود دارند و مشکلاتی که در مسئله مسکن و اشتغال و موانعی که برای خانم‌ها است، بپردازند این لایحه را در دستورکار قرار دادند. متاسفانه این نوع اقدامات باعث دلسرد شدن مردم از حضور در انتخابات می‌شود. فکر می‌کنند صندوق رای چیزی را تغییر نمی‌دهد.

این مجلس با اعمال قانون راهبردی، دولت دوازدهم را که می‌توانست روابط بین‌الملل و برجام را در روزهای پایانی حل کند، محدود کرد و مسائلی پیش آمد که با گذشت زمان الان با مشکلات پیچیده‌ای روبرو هستیم. 

برخوردهای سلبی با مسئله حجاب از اول انقلاب وجود داشته است| فوت مهسا امینی در کاهش مشارکت مردم در انتخابات تاثیر داشت

در روزهای اخیر بحث کسر از حساب زنان بی حجاب بازتاب زیادی داشته است. ارزیابی شما از اینگونه اقدامات چیست؟ 

برخوردهای سلبی در موضوعات مختلف از اول انقلاب وجود داشته و در بحث حجاب، طیفی اعتقاد به این برخوردهای سخت  گیرانه، سلبی و مجازات داشتند اما مطالعات اجتماعی نشان داده این روش جواب نمی‌دهد. در موضوع حجاب براساس سیره پیامبر و تعالیم قرآنی موضع روشن بوده و مغایر با این شیوه‌ها و روش‌ها است. این افراد یا جریان اما مطالعات اجتماعی و تجربه کشور خودمان را نادیده می گیرند. سال ها گشت ارشاد فعال بوده، ستاد امر به معروف و نهی از منکر فعال بوده و بحث ترویج فرهنگ عفاف و حجاب همیشه وجود داشته است اما چون یک طرفه به مسائل نگاه کردند و برخوردهای سلبی توام با اجبار و سخت گیری بوده تاثیر نداشته و بنابراین موفق نبوده اند. فاجعه‌ای بر اثر فوت مهسا امینی ایجاد شد و ناآرامی کشور را مدت‌ها فرا گرفت و آسیب هایی ایجاد کرد که قطعا یکی از آنها کاهش مشارکت در انتخابات است. اما مجددا روشی اتخاذ می‌ شود که خیلی از صاحب نظران معتقدند پاسخ نمی‌دهد و اثر معکوش دارد. مردم مشکلات معیشتی و اقتصادی دارند و این قبیل اقدامات جز حس بی‌اعتمادی، نارضایتی و فاصله بین مردم و دولت نتیجه‌ای نخواهد داشت و این روش‌ها به جایی نمی‌رسد. 

به بحث دلسردی مردم در انتخابات اشاره کردید. به نظر می‌رسد این دلسردی در میان زنان اصلاح طلب هم وجود داشت و خیلی در بحث انتخابات و ثبت نام در انتخابات مشارکت نکردند؟

در اصل بحث فعال بودیم و از جمله در نشست دانشگاه تهران صحبت کردم. نشستی موسسه انقلاب اسلامی برگزار شد و میزگردی درباره انتخابات و مشارکت سیاسی زنان با خانم خزعلی داشتم. این طور نبود که صحبتی نشود. مصاحبه‌های زیادی هم داشتیم. 

نتیجه انتخابات مجلس از قبل مشخص بود

چرا به انتخابات مجلس ورود نکردید؟

نتیجه انتخابات واضح بود. همه می‌دانستند دوره‌ای نیست که نتیجه گرفته شود. تحلیلگران می‌دانستند فضای عمومی به چه شکلی است و دلخوری و سردی بسیار شدیدی وجود دارد و مردم در این شرایط پای کار نمی‌آیند. این وضعیت در نشست‌ها مانند جلساتی که دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی برگزار کرد، مورد بحث قرار گرفت؛ همه کارشناسان و جامعه شناسان می‌گفتند چه کارهایی باید کرد که فضا تغییر کند تا مردم امید پیدا کنند و اعتماد برگردد، اما اتفاقی نیفتاد. بنابراین در زمان انتخابات فضا مساعد نبود و موضع مردم هم مشخص بود.

قانون حفاظت از خاک درست اجرایی نمی‌شود

باتوجه به شرایطی که کشور و جامعه با آن مواجه است چه کارهایی باید انجام داد؟

نباید دست از تلاش برداریم. بدانیم در یک دوره‌ای برای بهبود قوانین، بهبود وضعیت اقتصادی و مناسبات بین‌المللی گام‌هایی برداشته شد و نتایج خوبی هم داشت. درست است که عده‌ای آنها را خنثی کردند و آسیب زدند و خراب کردند، اما پیشرفت‌ها و دستاوردها ارزشمند بود. مثلا در بحث زنان و کودکان، قانون شناسنامه دار شدن مادران ایرانی که همسر خارجی دارند به قانون تبدیل شد یا قانون حمایت از اطفال و نوجوانان اجرایی شد و در حال حاضر دادگاه کودکان در شهرستان‌ها برگزار می‌شود. متاسفانه این گزاره را خیلی می‌شنویم که هیچ اتفاقی در ۴۳ سال اخیر نیفتاده و هیچ فرقی بین دولت‌ها نبوده که گزاره اشتباه و خطرناکی است. باید نگاه کارشناسی داشته باشیم و فراموش نکنیم دوره اصلاحات از لحاظ رشد اقتصادی و پیشرفت دوره خوبی برای کشور بود یا آمارها نشان می‌دهد، خط مشی دولت روحانی در بهبود مناسبات با دنیا موثر بود و اگر اجازه می دادند این وضعیت پیش برود، می‌توانست تنش‌ها را کاهش و مناسبات ایران در عرصه اقتصادی را بهبود ببخشد. اینها مهم است و باید روی آن کار شود. تشکل‌ها، فعالین احزاب و رسانه‌ها فرازوفرودها را بگویند. وقتی فرازها نگوییم این طور تصور می‌شود که همه چیز سقوط کرده و حس ناامیدی ایجاد می‌شود. واقعیت‌ها حاکی از این است که فرازهایی در حوزه زنان و در حوزه اقتصادی در دوره اصلاحات داشتیم و قوانین خوبی از دوره اعتدال قانون «هوای پاک» را داریم گرچه درست اجرایی نمی‌شود اما این قانون پشتوانه است. قانون حفاظت از تالاب‌ها را داریم که قانون بسیار قوی برای حفظ تالاب‌های ایران است. «قانون حفاظت از خاک» را داریم که در دوره‌ای با پشتوانه کارشناسی و عملی تنظیم و مجلس همکاری کرد و الان پشتوانه قانونی خوبی در این زمینه داریم.