باید سهم فناوری هسته‌ای، به طور ملموس در زندگی مردم افزایش یابد
سید پژمان شیرمردی، معاون سازمان انرژی اتمی ایران و مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتوها، گفت: باید سهم فناوری هسته‌ای، به طور ملموس در زندگی مردم افزایش پیدا کند.
به گزارش منیبان؛ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همواره بر اهمیت صنعت هسته‌ای کشور تأکید داشته و این صنعت را به عنوان یکی از مؤلّفه‌های اساسی و مهمّ اعتبار کشور؛ همچنین مایه قوّت، قدرت و توسعه آن برشمرده‌اند. رهبر انقلاب در دیدار ۲۱ خرداد ۱۴۰۲ با کارشناسان صنعت هسته‌ای بر محورهای حائز اهمیتی همچون استفاده از ظرفیت دانش هسته‌ای در بخشهای مختلف زندگی مردم و درمیان گذاشتن این ظرفیت با آنان و نیز بهره‌گیری از سرریز این دانش در صنعت، سلامت، کشاورزی، محیط زیست و فناوری آب شیرین‌کن هسته‌ای تاکید داشتند.
رسانه KHAMENEI. IR در گفت‌وگو با سید پژمان شیرمردی، معاون سازمان انرژی اتمی ایران و مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتوها، به بررسی کاربردهای مختلف انرژی هسته‌ای در زندگی امروز پرداخته است که به مناسبت ایام سالگرد شهادت دانشمند هسته‌ای، شهید داریوش رضایی‌نژاد متن آن را منتشر کرده است.
باتوجه به اشاره رهبر انقلاب به لزوم بهره‌گیری از سرریز فناوری هسته‌ای در حوزه‌های مختلف، بنظر می‌رسد لازم است راجع به دامنه کاربردهای این فناوری در زندگی مردم بیشتر صحبت شود. با توجه به سابقه و مسئولیت کنونی شما، لطفاً درباره سرریزهای فناورانه حوزه هسته‌ای و اثرات آن بر زندگی مردم توضیح دهید؟
ما وقتی صحبت از صنعت هسته‌ای میکنیم در واقع صحبت از یک دانش و یک فناوری و یک صنعت کاملاً راهبردی میکنیم. راهبردی از این بُعد که تولید قدرت میکند. حالا ما وقتی صحبت از تولید قدرت میکنیم قطعاً این قدرت ارکانی دارد. یکی از ارکانش اقتصاد است. یکی از ارکانش مسائل امنیتی است. یک بخشش مسائل مربوط به تأمین نیازهای اولیه‌ی انسان است. خب موضوعی که ما بیشتر روی آن تمرکز داریم و سؤال جنابعالی هم هست بحث استفاده از این دانش و فناوری در حوزه‌ی زندگی مردم است. ما در دولت سیزدهم نگاه‌مان این بود که سهم فناوری هسته‌ای، به طور ملموس در زندگی مردم افزایش یابد. یعنی مردم ما بدانند فناوری هسته‌ای در کجای زندگی‌شان بیشتر اثرگذار است. شاید ما اگر چند سال پیش صحبت از حضور فناوری هسته‌ای در عرصه‌ی غذایی میکردیم، برای خیلی‌ها ابهام داشت و جای سؤال بود. اما امروز مردم ما میدانند، یکی از مهمترین عرصه‌های حضور فناوری هسته‌ای، در بخش غذا و محصولات کشاورزی است.
ما امروز وقتی صحبت از غذا میکنیم، صحبت از یک موجودی میکنیم که این موجود برای همه‌ی مردم به عنوان یک نیاز است. بنابراین تأمین غذای سالم و در دسترس، برای مردم ارزش بهینه دارد و باید به آن توجه ویژه‌ای بشود.
فناوری هسته‌ای در موضوع غذا، در سه بخش حضور برجسته و مشخص دارد. یکی در بخش تولید گیاهان اصلاح شده در گندم، جو، برنج و خیلی از محصولات دیگر. در واقع دانشمندان با اصلاح ژن آن گیاه، میتوانند رقمی را تولید کنند که هم مقاوم در مقابل آفتها باشد و هم تولید بیشتری داشته باشد.
بخش دوم، استفاده‌ی از فناوری هسته‌ای، برای کاهش اثرات مواد شیمیایی در زمان داشت محصول است. این یعنی چه؟ یعنی با استفاده از روش‌های متنوعی همچون عقیم‌سازی حشرات، که به عنوان یک روش جایگزین آفت‌کش‌هاست، مثل استفاده از کرم گلوگاه انار یا مگس میوه‌ی مدیترانه‌ی عقیم شده، یا قارچ‌های پرتودیده بیولوژیکی - که خودمان تولید میکنیم – استفاده از مواد شیمیایی را به نوعی بی‌معنی میکنیم.
بخش سوم، استفاده از فناوری پرتوها پس از برداشت است. یعنی محصول را شما برداشت کردی و در انبار نگهداری کردی، اما یک مقدار زیادی از آن، به دلیل وجود آفتها، حالا چه این آفتها حشرات باشند، چه میکروبها باشند، چه باکتری و ویروس و کپک باشند، از بین میرود که سهم قابل ملاحظه‌ای است. شاید بیش از ۲۵ درصد، ما امروز تلفات انباری داریم. بنابراین ما میتوانیم با پرتودهی مواد غذایی و محصولات کشاورزی، آفت را از بین ببریم و عمر ماده‌ی غذایی را بدون استفاده از ماده‌ی شیمیایی، که امروز یکی از عوامل اصلی ایجاد بیماری‌هاست، افزایش بدهیم. این تکنولوژی، تکنولوژی ارزشمندی است که در دنیا هم به صورت وسیع دارد در حال استفاده است.
به جز حوزه‌ی صنعت غذا، امروز صنعت پزشکی نیز یکی از صنایع متأثر از پرتوها و فناوری هسته‌ای است، که در دو بخش مهم، مورد استفاده قرار میگیرد. بخش اول تولید رادیوزوپ‌ها برای کاربری‌های درمانی و صنعتی مثل تولید رادیوداروها و تولید چشمه‌های رادیواکتیو برای صنایع رادیوگرافی است. بخش دوم، بخش استریل‌سازی کالاهای پزشکی است که امروز واقعاً جایگاه بسیار مهمی در دنیا دارد، که ما هم البته همگام با دنیا در حال حرکت در این حوزه هستیم.
کشور ما، هم در بخش تولید رادیوزوتوپهای صنعتی و پزشکی و هم در بخش استریل‌سازی کالاهای پزشکی، جزو کشورهای پیشرو است.
ما در حوزه‌ی محیط زیست هم در حال تحقیقات بر روی پرتودهی پسابها و شیرابه‌ها هستیم. ما کارهای تحقیقاتی و همچنین طرحهای پایلوت را برای این حوزه در دست اجرا داریم. پرتودهی برخی از مواد گیاهی و پلیمری، میتواند در بخش محیط‌زیست کاربری داشته باشد. مانند مالچ‌های ژله‌ای که میتواند جایگزین مالچ‌های نفتی بشود که امروز یکی از اثرات منفی که در حوزه‌ی زیست محیطی ما داریم میبینیم وجود مالچ‌های نفتی در برخی از کشورهای منطقه است.
در بخش مدیریت منابع آب، پیدا کردن مسیر جریان آبهای زیرزمینی، با استفاده از رادیوزوتوپها، یکی از امکانات خوبی است که در حال استفاده از آن هستیم. ما همچنین میتوانیم پلیمرهایی را تولید کنیم که با توجه به وضعیت خشکسالی منطقه و کشور، بتوانیم مصرف آب را کاهش و منابع آبی را مدیریت کنیم.
در حوزه‌ی صنعت، امروز کشور ما همگام با کشورهای پیشرفته دنیا، بر روی پرتودهی محصولات نفتی با ارزش افزوده‌ی بالا کار میکند. به عنوان مثال یکی از پروژه‌های مهم ما امروز، پروژه‌ی سبک‌سازی نفت سنگین است. پروژه‌ای که منجر به حذف ترکیبات آلاینده‌ی محیط‌زیست در نفت میشود. ترکیباتی مانند تیوفن‌ها، مک کاپتان‌ها و ترکیبات گوگردی.
نگاه ما این است که بتوانیم از تمام ابعاد فناوری هسته‌ای که به نحوی به صورت مستقیم با زندگی مردم ارتباط دارد ان‌شاءالله استفاده کنیم.
وضعیت کنونی کشورهای دنیا در استفاده از کاربردهای فناوری هسته‌ای در حوزه‌های غیر از انرژی هسته‌ای به چه صورت است؟ کدام کشورها در این حوزه پیشتاز هستند و به طور کلی چه سهمی از اقتصاد و بازار صنعت هسته‌ای به حوزه غیر از انرژی مربوط میشود؟
ببینید ما وقتی صحبت از پرتوها میکنیم، صحبت از یک ظرفیت خوب سرمایه‌گذاری میکنیم. ظرفیت خوب اقتصاد درون‌زا میکنیم. امروز سهم کاربرد پرتوها در حوزه‌ی فناوری هسته‌ای در دنیا، سهمی دو برابری نسبت به حوزه‌ی پاور یا حوزه‌ی برق است. بنابراین ما اگر بخواهیم یک مصداق صریح از حوزه‌ی اقتصاد هسته‌ای و توسعه‌ی اقتصاد هسته‌ای را نام ببریم، حوزه‌ی توجه به کاربرد پرتوهاست. به عنوان مثال، امروز بیش از ۳۰ درصد از سامانه‌های پرتودهی در دنیا، در کشور چین مستقر است. امروز ۳۰ درصد از کالاهای حوزه‌ی کشاورزی، محصولات کشاورزی و مواد غذایی که در دنیا پرتودهی میشوند، متعلق به کشور چین است. کشور آمریکا، کشور هندوستان، کشور پاکستان و برخی از کشورهای اروپایی، امروز سهم قابل ملاحظه‌ای دارند. امروز ژاپن در حوزه‌ی تجهیزات پزشکی و پرتودهی کالاهای پزشکی، پیشتاز این عرصه است و بیش از ۸۰ درصد کالاهای صادراتی یکبار مصرف پزشکی‌اش، با پرتوها استریل میشود. همانطور که میدانید بهترین روش برای استریل کالاهای پزشکی، امروز روش پرتودهی است.
در حوزه‌های مختلف دیگری هم مثل پرتودهی مواد شیمیایی و مواد پلیمری، امروز کشورهایی مانند چین، کره جنوبی جزو کشورهای پیشرو هستند.
با توجه به کاربرد پرتوها در بخشهای مختلفی مانند پزشکی، کشاورزی و امنیت غذایی، صنایع مختلف، محیط زیست و غیره وضعیت تجاری‌سازی محصولات این حوزه به چه صورت است؟ آیا بازار مناسبی در داخل و خارج از کشور برای این محصولات و خدمات وجود دارد؟
رویکرد ما در رابطه با تجاری‌سازی محصولات، نتیجه‌محوری بر اساس نیازهای کشور است. رویکرد ما این است که نیازهای کشور را ابتدا احصا کنیم و در آن بخش‌هایی که حوزه‌ی هسته‌ای میتواند ورود پیدا کند و آن نیاز را مرتفع کند، به صورت جدی حضور پیدا کنیم و آن مشکل را برطرف کنیم. به عنوان مثال یک زمانی ما احساس کردیم که وضعیت منابع آبی ما بایستی بهتر مدیریت بشود. توانستیم پودر سوپرجاذبه‌های کشاورزی را درست بکنیم که میتواند ۵۰ تا ۷۰ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی را کاهش بدهد. خب این محصولی است که ما امروز تجاری کردیم. یعنی نگاه ما این بود که بتوانیم اولاً زنجیره‌ی ایده تا بازار را به طور کامل شکل بدهیم و سپس زمان کامل شدن این زنجیره را کاهش دهیم. یعنی خیلی دنبال این نبودیم که بیاییم صرف تحقیقات کنیم. چون معتقد بودیم تحقیقات صرف، متعلق به مراکز تحقیقاتی است. ما رویکردمان این بود بتوانیم این زنجیره را تکمیل کنیم. در راستای تکمیل این زنجیره، شرکتهای دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها را درگیر کردیم. ولی رویکردمان دراصل پیاده‌سازی زنجیره‌ی ایده تا بازار در زمان کوتاه، با نگاه به همان نظام حل مسئله است که الحمدللّه با سرعت آن را ادامه میدهیم.
یکی از نکات مهمی که حضرت آقا در سال گذشته نیز به آن اشاره داشتند، همین بحث تجاری‌سازی محصولات بود. ما امروز محصولاتی را در سازمان انرژی اتمی در بخش کاربرد پرتوها تولید کردیم که همه آماده‌ی تجاری‌سازی هستند. برخی از اینها را با شرکتهای دانش بنیان قرارداد بستیم، برخی‌هایشان را نیز با شرکتهای دیگری غیر از شرکتهای دانش بنیان. رویکرد ما هم در گام بعدی تأمین نیازهای خارجی است. ما امروز با برخی از کشورهای اروپایی قرارداد داریم و محصولاتمان را به آن‌ها صادر میکنیم. صادرات محصولات پلیمری در حوزه کشاورزی، یکی از همین محصولات مهم است.
همه این اقدامات نشان میدهد که حرکت ما در بخش ارتقای اقتصاد هسته‌ای، همراه با تجاری‌سازی محصولات فناورانه، در طراز جهانی است و کمک میکند تا اثرات فناوری هسته‌ای در زندگی مردم و بخصوص در حوزه اقتصاد ملموس‌تر باشد و مردم ما به صورت مستقیم، مزه‌ی انرژی هسته‌ای را در زندگی‌شان بیش از پیش بچشند ان‌شاءالله.
با درنظر گرفتن مزایا و فرصت‌های متعددی که اشاره کردید، در ایران چه تدابیری برای بهره‌گیری بیشتر از این کاربردها در نظر گرفته شده و چه اقداماتی صورت گرفته است؟ نقش و اهمیت سیاستگذاری و تصمیمات راهبردی و مدیریتی در این حوزه را چگونه ارزیابی میکنید؟
ببینید ما در حوزه‌ی کاربرد پرتوها سندی نداشتیم. یکی از اقدامات مهمی که به دستور رئیس محترم سازمان انرژی اتمی انجام شد، تدوین سند راهبردی ۲۰ ساله‌ی صنعت هسته‌ای کشور بود. مأموریت این کار به معاونت محترم برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی سازمان واگذار شد. موضوعات مربوط به حوزه‌ی امنیت غذایی و محیط‌زیست، حوزه‌ی پزشکی و پلیمرها، از پیوستهای این سند است که متولی این حوزه، شرکت توسعه‌ی کاربرد و پرتوها شد. ما برای اینکه یک ریل‌گذاری صحیح برای توسعه‌ی صنعت هسته‌ای در این بخش داشته باشیم، کشور را از بُعد تولید محصولات کشاورزی و مصرف و واردات و صادرات، یک ارزیابی و آمایش سرزمینی کردیم تا بتوانیم با داده‌های دقیق و صحیح، مکانهای مناسب برای تأسیس سامانه‌های پرتودهی داشته باشیم تا اگر سرمایه‌گذاری انجام میدهیم، این سرمایه‌گذاری کاملاً علمی باشد و بدانیم ارزش افزوده برای کشور خواهد داشت. این ریل‌گذاری که اتفاق افتاد، ما را موظف کرد که دوازده منطقه‌ی پرتودهی در کشور داشته باشیم. در گام دوم، برنامه‌ریزی شد تا ما در ۳۱ استان کشور به این سامانه‌های پرتودهی مجهز شویم. این سرعتی که امروز ما داریم، الحمدللّه سرعت مناسبی است. نکته‌ی مهمی که اینجا به هر حال حائز اهمیت ویژه است و من باید به آن بپردازم، بحث حضور بخش خصوصی است. یعنی ما سعی کردیم به صورت حرفه‌ای، پایبند به اصل ۴۴ قانون اساسی باشیم و اعتقاد داشتیم شرکتهای خصوصی باید ورود پیدا کنند و نتیجه آن کاهش تصدی‌گری دولتی و حضور چهار سرمایه‌گذار بخش خصوصی، برای تاسیس مجتمع‌های پرتودهی است.
در راستای بحثی که پیرامون اسناد بالادستی داشتیم، در۲۰ فروردین ۱۴۰۱ رئیس جمهور شهید، حضرت آیت اللّه رئیسی، از سندی که در همین راستا تدوین شده بود، رونمایی کردند. امروز ما نمی‌توانیم بگوییم در صنعت هسته‌ای کشور ریل‌گذاری نداریم، خیر. امروز ریل‌گذاری درستی اتفاق افتاده است. به عنوان مثال، علاوه بر بخشهای کشاورزی و حوزه‌ی سلامت و منابع انسانی، ما امروز در حوزه‌ی تولید برق هم میدانیم که در یک برنامه‌ی ۲۰ساله باید صاحب ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای باشیم.
این سند با توجه به منویات رهبر انقلاب تدوین شده است. ایشان هم در جلسه‌ی خرداد ماه که خدمت ایشان رسیدیم، تأکید کردند حتماً به سمت ۲۰ هزار مگاوات حرکت و آن را تأمین کنید. ایشان تأکید داشتند که از برخی از رآکتورهای کوچک هم استفاده کنید و این نکته‌ای بود که خیلی برای ما جالب بود که حضرت آقا چقدر دقیق این حوزه را مطالعه کرده و روی آن اشراف دارند. الحمدللّه ما در حال انجام این کار هستیم و یک توجه ویژه‌ای هم به ساخت رآکتورهای ایرانی داریم که ان‌شاءالله در آینده دست‌یافتنی خواهد بود.
نقش قوانین حمایتی و مقررات و آیین‌نامه‌های موجود را در تسهیل مسیر رشد صنعت هسته‌ای چطور ارزیابی میکنید؟ تأثیر حمایت‌های رهبر معظم انقلاب در پیشرفت‌های این صنعت به چه صورت بوده است؟
بدون شک، پشتیبان همیشگی صنعت هسته‌ای کشور، رهبر انقلاب بوده‌اند و حرکت رو به جلوی این صنعت بالنده، مدیون تدابیر ویژه شخص ایشان است و این موضوعی است که باید به آن توجه ویژه شود.
اما در رابطه‌ی با قوانین و اسناد بالادستی، معتقدیم حرکت هسته‌ای کشور باید در یک چارچوب مشخص باشد. به عنوان مثال یکی از اسنادی که ما امروز با آن مواجه هستیم، قانون اقدام راهبردی مجلس برای رفع تحریم‌هاست که برخی از بخشهای هسته‌ای ما مثل درصد غنی‌سازی و آب سنگین را به صورت ویژه پوشش میدهد.
اسناد اصلی سازمان، مانند قانون سازمان انرژی اتمی، قوانین پنج ساله، قانون برنامه‌ی ششم و برنامه‌ی هفتم و همچنین سند راهبردی سازمان انرژی اتمی و بالاتر از همه‌ی اینها منویات رهبر انقلاب مبنی بر اینکه مردم عزیزمان بتوانند آن نقش فناوری هسته‌ای را بیشتر در زندگی‌شان احساس کنند، همگی از مهمترین اسناد بالادستی میباشد که یک چارچوب کلی را برای ما ترسیم میکند.
در کنار همه‌ی این قوانین بالادستی، آن چیز که مهمتر است و ما بایستی به آن پایبند باشیم، آن اعتقاد «ما میتوانیم» است که در بخشهای مختلف ثابت کردیم و توانستیم. این خیلی مهم است.
درحال حاضر وضعیت همکاری بین‌المللی در زمینه کاربرد پرتوها، بخصوص با کشورهای همسایه و حوزه غرب آسیا به چه صورت است؟ مجموعا در چه زمینه‌هایی صادرات و یا واردات وجود دارد؟ در طول این همکاری‌ها چه سیاست و راهبردی برای نهادینه‌شدن فناوری در کشور و انتقال مؤثر آن به داخل و نیز توسعه و بازارسازی در خارج از کشور دنبال میشود؟
ببینید همان جور که اول صحبت هم خدمت جنابعالی عرض کردم، نگاه ما در اولویت اول، نظام مسائل کشور است. اینکه ما بتوانیم نیاز کشور را حل بکنیم. اما یکی از رویکردهای مهم دیگر ما یا اولویت دوم ما، صادرات محصولات فناورانه‌ی کشور و همچنین انتقال دانش هست. ببینید ما به کشورهای مختلف، این اعلام آمادگی را کردیم که در این سه بخش مهم میتوانیم با شما همکاری داشته باشیم و به شما کمک کنیم.
۱- در حوزه‌ی ارائه‌ی خدمات آموزشی، پژوهشی و کارگاهی، این آمادگی وجود دارد که این بار دانشی، که امروز وجود دارد، به کشورهایی که با آنان ارتباط داریم و یا کشورهایی که مستقل هستند، منتقل شود و از دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران بهره‌مند شوند.
۲- در بخش دوم، این آمادگی وجود دارد که محصولاتی که تولید داخل است را صادر کنیم. مثل چه؟ مثل سامانه‌های پرتودهی خود حفاظی که خودمان ساختیم. تجهیزاتی که با استفاده از پرتوها، برای تولید برخی از اِسانس‌ها و برخی از مواد مؤثره‌ی گیاهی است. محصولاتی که در صنایع عطرسازی، صنایع داروسازی، صنایع غذایی استفاده میشود. یا برخی از موادی که در زنجیره‌ی تولیدشان، حضور پرتو مشخص است، مانند پودرهای بندآورنده‌ی خون که ما بارها به آن‌ها اشاره کرده‌ایم.
۳- در بخش سوم ما آمادگی ارائه و انتقال دانش هسته‌ای خود به کشورهای مختلف، حتی کشورهای غربی را داریم. ما معتقدیم که «زکات العلم بالنشره». ما با این انحصارگری علمی مخالفیم. این در آموزه‌های دینی ماست.
نگاه ایرانی اسلامی به ما میگوید که انحصارگری علمی خیلی با آموزه‌های دینی و تمدنی ما همخوانی ندارد. امروز ما میبینیم که در کشورهای غربی، بحث انحصارگری علمی وجود دارد، ولی ما این را شکستیم. بنابراین در بخش سوم، آمادگی انتقال فناوری در رابطه‌ی با محصولاتی که تولید کردیم وجود دارد. اولویت اینکه چه کشورهایی برای ما مهمند؛ خب قطعاً کشورهای همسایه و کشورهای جهان اسلام در اولویت اولند. در اولویت دوم، ما آمادگی عرضه محصولاتمان را به تمام کشورهایی که علاقه‌مند به استفاده‌ی از محصولات ایرانی هستند داریم.
آیا انتقال فناوری از خارج به داخل کشور نیز وجود دارد؟
ببینید ما انتقال فناوری از خارج به داخل را هم دنبال میکنیم اما برخی از این حوزه‌ها حقیقتاً به خاطر برخی از تحریم‌ها و برخی از مسائل و محدودیتهایی که وجود دارد، به راحتی انجام‌پذیر نیست. ولی ما با پیاده‌سازی اکوسیستم نوآوری و فناوری ثابت کردیم حتی بدون انتقال فناوری از بیرون به داخل کشور، میتوانیم دستگاه‌هایی بسازیم که امروز قابل رقابت با دستگاه‌های خارجی است. من یک مصداق خدمتتان عرض کنم. ما یک دستگاهی ساختیم که این دستگاه توانمندی حذف آفت درخت نخل را دارد. درخت نخل یک آفتی دارد که متأسفانه چند سالی هست رواج پیدا کرده که یک حشره است. حمله میکند، تنه خوار است، در تنه‌ی درخت حفره‌ای ایجاد میکند و باعث میشود به مرور زمان، درخت نخل خشک بشود. ما یک تصویری از این دستگاه را در اینترنت دیدیم. دوستان ما آمدند بر اساس همان یک تصویر، آن را پیاده‌سازی کردند و توانستند دستگاهی را با قیمت بسیار کمتر از نمونه‌ی خارجی و در زمان بسیار کم و با مشخصه‌های قابل رقابت با نمونه‌های خارجی بسازند.
تحریم‌های بین‌المللی و سنگ‌اندازی‌های دشمنان در مسیر رشد این صنعت، چه مشکلاتی را برای کشور و به صورت خاص، حوزه کاربرد پرتوها در صنایع پزشکی، بهداشتی، کشاورزی و غیره به وجود آورده است؟ چه تدابیری برای تبدیل این تهدید به فرصت می‌توان اتخاذ کرد؟
ببینید ما نمی‌گوییم تحریم‌ها تأثیری بر اقتصاد کشور یا بر حوزه‌ی دانشی کشور نداشته است. اما آیا این اثر توانسته است ما را در مسیر حرکت به سمت قله‌های فناوری در حوزه‌ی هسته‌ای بازدارد؟ خیر. ما تلاش‌مان در صنعت هسته‌ای کشور و به ویژه در حوزه‌ی کاربرد پرتوها این بوده است که از تهدیدِ تحریم، یک فرصت برای رشد کشور بسازیم. من مثال زدم خدمت شما، به ما دستگاه رینگ مایکروویو را ندادند، ما در کمتر از چهار ماه ساختیم. جالب است من خدمتتان عرض بکنم اصلاً این شرایط ساختش هم جالب بود. ما حتی یک آزمایشگاه خاص نداشتیم که این دستگاه را در آنجا بسازیم. چون آزمایشگاه‌ها اکثراً پر بود، فعال بود. آمدیم کف خیابان در وسط سازمان، این دستگاه را ساختیم. یعنی دوستان من شبانه روز به صورت ۲۴ساعته کار کردند و توانستند آن را بسازند. بنابراین تحریم میتواند برخی از حرکت‌ها را کند کند اما جلوی پیشرفت ما را نمیتواند بگیرد و امروز ما ثابت کردیم که الحمدللّه این چرخ هسته‌ای کشور با مانعی به نام تحریم توقف‌پذیر نیست.
استقبال دانشجویان و شرکتهای دانش‌بنیان از حوزه کاربرد پرتوها را چطور ارزیابی میکنید؟ چه اقداماتی برای تقویت زیرساختهای آموزشی و جذب دانشجویان به این حوزه باید صورت پذیرد؟
ما در بخش کاربرد پرتوها، نگاه ارتقای تعاملات با بخشهای آموزشی و پژوهشی کشور را به صورت ویژه نهادینه‌سازی کردیم. یعنی معتقدیم تعاملات با مراکز آموزشی و پژوهشی بایستی گسترده شود. سعی هم کردیم به این امر مهم پایبند باشیم. امروز ما با خیلی از دانشگاه‌های کشور، پروژه‌ی مشترک داریم. حالا این پروژه‌ی مشترک یا پروژه‌ی دانشجویی است یا پروژه‌ای بزرگ که با اساتید انجام میشود و یا پروژه‌ای با همکاری مشترک چند دانشگاه، یعنی دیگر اختصاصاً یک دانشگاه نیست. یک نمونه‌اش را من مثال میزنم خدمت شما. امروز یکی از محصولاتی که زمان انبارمانی کمی دارد توت‌فرنگی است. این محصول پس از سه روز، در دمای یخچال کپک میزند. ما توانستیم با یک پروژه‌ی پژوهشی با دانشگاه امیرکبیر، این میزان ماندگاری را تا دو هفته ارتقا بدهیم. این یعنی کمک به اقتصاد مردم با استفاده از یک همکاری مشترک بین حوزه‌ی کار و پرتو و دانشگاه.
با توجه به مسیر طی شده در سالهای اخیر و شناخت شما از ظرفیت‌های داخل و توان جوانان ایرانی، آینده‌ی بخش کاربرد پرتوها در صنعت هسته‌ای را چگونه ارزیابی میکنید؟
من خیلی خوش بین هستم. ما در جلسه‌ای که خدمت حضرت آقا رسیدیم، ایشان یک تأکید ویژه‌ای به افزایش تعداد دانشجو داشتند، تا حد ده برابر. این ما را مصمم کرد تا بتوانیم زیرساختهای این حوزه را آماده کنیم و برای آینده‌ی صنعت هسته‌ای کشور، دانشجو تربیت کنیم. ما معتقدیم امروز زیرساختهای فنیِ آزمایشگاهی، زیرساخت‌هایی مجهز و کافی است. در حوزه‌ی منابع انسانی هم میتوانیم با جذب و تربیت دانشجویان، آینده‌ی درخشانی را برای صنعت هسته‌ای در تمام ابعاد ان‌شاءالله رقم بزنیم.
به عنوان سؤال پایانی، با توجه به اینکه موضوع این گفتگو به مناسبت سالگرد دیدار ۲۱ خرداد سال گذشته رهبر انقلاب با مسئولان این صنعت هست، اگر موضوع خارج از متنی از دیدار سال گذشته به نظرتان هست که میتوانید اشاره کنید بفرمایید؟
ببینید ما سال گذشته در ۲۱ خرداد ۱۴۰۲، یک روز تاریخی را تجربه کردیم. یک نکته‌ی مهمی وجود دارد که جا دارد من به آن اشاره بکنم، رهبر انقلاب به صورت ویژه و خیلی دقیق موضوعات حوزه‌ی هسته‌ای را دنبال می‌کنند. من به شخصه دیدم، سؤالاتی که ایشان در بین توضیحات ما میپرسیدند، این را نشان میداد که از ریزبینی و نگاه دقیقی در این حوزه برخوردار هستند. من یک مصداق را خدمتتان عرض کردم که ایشان اشاره کرد از رآکتورهای کوچک هم استفاده کنید. امروز این حرف، حرف متخصصین بزرگ هسته‌ای دنیاست که بایستی از رآکتورهای اس‌ام آر استفاده بشود.
تعریفی که ایشان از صنعت هسته‌ای و تلاش‌های دانشمندان این حوزه انجام دادند و آن را آبروبخش برای کشور توصیف کردند، برای ما خیلی امیدوارکننده بود و یک انرژی مضاعف به ما داد. بنده معتقدم نه تنها در صنعت هسته‌ای کشور، که در همه حوزه‌های صنعتی و بخشهای مختلف دیگر کشور، اگر فرامین رهبر انقلاب بدون نقص اجرا شود، رسیدن به قله در نزدیکترین زمان امکان‌پذیر است به لطف الهی ان‌شاءالله.
