حقوق مردم در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چیست؟

به گزارش منیبان؛ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبیّن نهاد‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه ایران بر اساس اصول و ضوابط اسلامی است. قانون اساسی به‌عنوان میثاق بین مردم و دولت جمهوری اسلامی ایران، مهمترین هنجار در نظام حقوقی و سیاسی ایران محسوب می‌شود.

یکی از موضوعات حائز اهمیت در قانون اساسی، توجه به حقوق مردم ایران و آزادی‌های عمومی و اجتماعی آن‌هاست؛ به همین جهت یک فصل از قانون اساسی به حقوق ملت اختصاص داده شده است.

فصل سوم قانون اساسی، به انواع حقوق مردم و آزادی‌های اجتماعی و حدود آن پرداخته است. در ادامه حقوق ملت ایران در قانون اساسی، بیان می‌شود.

حقوق ملت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

مهمترین حقوقی که در اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به آن پرداخته شده است به این نحو است:

حق کرامت و برابری انسانی (اصل‌های ۲، ۳، ۲۰، ۲۲، ۳۴، ۳۷، ۳۸ و ۳۹ قانون اساسی)

حق آزادی و امنیت شهروندی (اصل‌های ۳، ۹، ۲۳، ۲۴، ۲۴، ۲۵، ۲۶، ۲۷، ۲۸ و اصول ۳۲ تا ۴۱ قانون اساسی)

حق مشارکت در تعیین سرنوشت (اصل‌های ۳، ۷، ۲۷ و ۵۹ قانون اساسی)

حق اداره شایسته و حسن تدبیر (اصل سوم قانون اساسی)

حق آزادی اندیشه و بیان (اصل ۲۳ و ۲۴ قانون اساسی)

حق دسترسی به اطلاعات (اصل‌های ۶۰، ۱۶۵ و ۱۶۷ قانون اساسی)

حق حریم خصوصی (اصل‌های ۲۲، ۲۳ و ۲۵ قانون اساسی)

حق تشکل، تجمع و راهپیمایی (اصل‌های ۲۶، ۲۷ و ۱۰۴ قانون اساسی)

حق تابعیت، اقامت و آزادی رفت و آمد (اصل‌های ۳۳، ۴۱، ۴۲ و ۷۹ قانون اساسی)

حق تشکیل و برخورداری از خانواده (اصل‌های ۱۰، ۲۱ و ۴۳ قانون اساسی)

حق برخورداری از دادخواهی عادلانه (اصل‌های ۳۲، ۳۴، ۳۵، و ۳۶ قانون اساسی)

حق اقتصاد شفاف و رقابتی (اصل‌های ۳، ۴۳ و ۴۴ قانون اساسی)

حق مسکن (اصل‌های ۳، ۳۱ و ۴۳ قانون اساسی)

حق مالکیت (اصل ۴۶ و ۴۷ قانون اساسی)

حق اشتغال و کار شایسته (اصل‌های ۳، ۲۸ و ۴۳ قانون اساسی)

حق رفاه و تأمین اجتماعی (اصل ۳ و ۲۹ قانون اساسی)

حق دسترسی و مشارکت فرهنگی (اصل‌های ۲۰، ۵۹ و ۱۰۰ قانون اساسی)

حق آموزش و پژوهش (اصل‌های ۳، ۳۰، ۱۴۷ قانون اساسی)

حق محیط‌زیست سالم و توسعه پایدار (اصل‌های ۲، ۴۳ و ۵۰ قانون اساسی)

حق صلح، امنیت و اقتدار ملی (اصل‌های ۲، ۷۸، ۱۴۳، ۱۴۶، ۱۵۰، ۱۵۱، ۱۵۲ و ۱۵۳ قانون اساسی) 

یکی دیگر از مهمترین حقوق ملت ایران در قانون اساسی، حق امنیت قضایی است. 

حق امنیت قضایی چیست؟

اصول متعددی در قانون اساسی از جمله اصل‌های ۳۴، ۳۵، ۱۶۶، ۱۶۹، ۱۶۵ و ... بر حق امنیت قضایی مردم دلالت دارد.

امنیت قضایی به این معناست که افراد یک کشور، احساس کنند بی‌دلیل و بر خلاف قانون تحت تعقیب و پیگرد قرار نمی‌گیرند و به بهانه‌های واهی، حکم دستگیری، جلب و احضار آن‌ها صادر نمی‌شود و تا زمانی که دلیلی بر مجرم بودن آن‌ها وجود نداشته باشد، مجرم به حساب نمی‌آیند.

همچنین مردم یک کشور با داشتن حق امنیت قضایی باید باور داشته باشند که در صورت اتهام و دستگیری؛ برخوردها، بازجویی‌ها، محاکمات و داوری، کاملاً انسانی و بر اساس قانون خواهد بود و هر فرد حق دارد جهت اثبات برائت خود، وکیل بگیرد و حتی در صورت عدم توانایی فرد برای گرفتن وکیل، امکانات تعیین وکیل را برای وی فراهم می‌سازند و از این مهمتر، حتی در صورت ارتکاب جرم و اثبات مجرمیت؛ بازجویی، محاکمه و مجازات، در محدوده قانون خواهد بود و از تحت فشار قرار گرفتن برای اخذ اقرار و یا کسب اطلاعات و اجبار به شهادت، اقرار یا سوگند و نیز هتک حرمت و حیثیت خبری نخواهد بود.

هدف امنیت قضایی، رسیدن به عدالت قضایی است و اثر آن ایجاد اعتماد شهروندان به قانون و نظام قضایی است تا در چارچوب آن اشخاص از آسودگی خاطر و احساس امنیت در تضمین و احقاق حقوق و آزادی‌های خود برخوردار شوند.