تنش زدایی میان آمریکا و چین آغاز شد؟

به گزارش منیبان؛ بر اساس گزارش های رسانه ای، بایدن در آغاز سخنانش به شی گفت که آنها باید «نرده‌های محافظ» ایجاد کنند تا «اطمینان حاصل شود که رقابت بین کشورهای ما، خواسته یا ناخواسته» به درگیری تبدیل نمی‌شود.

 رئیس جمهوری چین، بایدن را "دوست قدیمی من" خواند و دو کشور را با کشتی‌هایی مقایسه کرد که باید با هم در جریان باد و امواج اقیانوس بدون برخورد باشند.

پس از دیدار بایدن و شی از بیانیه مشترکی که معمولا طی دهه‌ها نشست‌ میان واشنگتن – پکن منتشر می شد، خبری نبود و هر کدام بصورت مستقل بیانیه صادر کردند همچنان که آخرین دیدار رئیس جمهوری چین با دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۹ نیز بدون بیانیه مشترک به پایان رسید.

همچنین پس از این دیدار، هیچ اعلام توافقی بزرگی مبنی بر انجام مذاکرات بیشتر از سوی مقامات دو طرف درموضوعات راهبردی و درگیری ها در فضای سایبری اعلام نشد؛ کاری که بایدن با دیگر رقیب ژئوپلتیک خود یعنی ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه انجام داد.

در بیانیه کاخ سفید آمده است که بایدن در مورد مسائل مرتبط با سین کیانگ، تبت و هنگ کنگ، و در مورد سیاست های تجاری و اقتصادی ناعادلانه چین که به کارگران آمریکایی آسیب می رساند، ابراز نگرانی کرد.

 بر اساس بیانیه چین نیز رئیس جمهوری این کشور گفت که حمایت آمریکا از تایوان بازی با آتش است و صریحا هشدار داد که جهان در معرض خطر لغزش دوباره به رویارویی ابرقدرت‌ها است.

رئیس جمهوری چین همچنین با یادآوری راهبرد دولت بایدن برای به چالش کشیدن پکن از طریق اتحاد با کشورهای همسو گفت که درگیر شدن در مرزبندی ایدئولوژیک، تقسیم اردوگاه ها، رویارویی گروهی، ناگزیر فاجعه ای را برای جهان به همراه خواهد داشت.

البته پس از آخرین تماس تلفنی  بایدن با رهبر چین در ماه سپتامبر، لحن روابط، حداقل به میزان قابل توجهی بهبود یافته است.

 آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه و وانگ یی همتای چینی او در حاشیه گردهمایی گروه ۲۰  با یکدیگر دیدا و قبل از دیدار مجازی بایدن و شی نیز تلفنی صحبت کردند. جان کری، فرستاده بایدن در مورد تغییرات آب و هوایی و شی ژنهوا نماینده شی، در مذاکرات اقلیمی گلاسکو به توافقی غیرمنتظره در مورد این موضوع دست یافتند.

تحلیلگران مسایل بین المللی معتقدند هیچ نشستی نمی توانست اختلافات عظیمی را که بین دو کشور ایجاد شده به سرعت حل و فصل کند.

بر اساس گزارش رسانه های آمریکایی، جنگ تجاری که ترامپ  آغاز کرد، همچنان حل نشده باقی مانده و چین هنوز بیش از ۱۸۰ میلیارد دلار با تعهد خرید ۳۸۰ میلیارد دلاری محصولات آمریکایی قبل از ضرب الاجل ۳۱ دسامبر فاصله دارد.

 پنتاگون نیز اعلام کرده چین به سرعت در حال گسترش زرادخانه هسته ای استراتژیک خود بوده و ممکن است استراتژی چندین دهه خود برای حفظ "حداقل بازدارندگی" را کنار بگذارد.

تحلیلگران و کارشناسان مسائل بین المللی می گویند در حالی که چین حضور نظامی خود را تقویت کرده ، آمریکا به دنبال گسترش اتحاد خود در منطقه اقیانوس آرام است و نقطه بحرانی بالقوه، تایوان است که چین آن را قلمرو خود می داند و اگر آمریکا مداخله کند، می تواند نظم منطقه ای را تغییر دهد.

رسانه های آمریکایی در این باره دیدگاه های مختلفی دارند.تارنمای نشریه آمریکایی نیوزویک درباره این دیدار نوشت: روسای جمهوری آمریکا و چین در گفتگوی سه ساعته خود توافق کردند به سمت درگیری حرکت نکنند.

جو بایدن و شی جین پینگ از زمان ورود بایدن به کاخ سفید روابط پر تنشی داشتند به گونه ای که دولت بایدن در مدت کوتاهی از آغاز به کار خود، پکن را متهم به نقض حقوق بشر، سرکوب معترضان در هنگ کنگ و تهاجم نظامی علیه تایوان کرد.

اکنون تمرکز بر این است که آیا اظهارات گرم میان رهبران دو کشور به عمل تبدیل می شود یا نه. دو طرف در پایان گفتگوی خود به روش های معمول گذشته، بیانیه ای منتشر نکردند و مهمترین مسائل میان چین و آمریکا همچنان پابرجا است.

بایدن در این دیدار به جای رویارویی به دنبال کسب اطمینان از "رقابت ساده و مستقیم" بود. شی جین پینگ از سوی دیگر از رئیس جمهور آمریکا به عنوان "دوست قدیمی" خود استقبال کرد و لحن صمیمانه بایدن را در سخنان افتتاحیه خود تکرار کرد.

تارنمای آکسیوس نیز نوشت: دیدار بایدن با شی پرمحتوا بود اما هیچ پیشرفتی برای حل مسائل میان دو کشور حاصل نشد.این نشست هیچ نتیجه قابل ارائه ای بدست نداد اما ثبات بین دو کشور را که بسیار به آن نیاز است، تقویت کرد.یک مقام ارشد دولت بایدن پس از این نشست به خبرنگاران گفت: این گفتگو محترمانه، صریح و باز بود.

بایدن و شی در مورد "اهمیت مدیریت مسئولانه رقابت" بحث کردند، موضوعی که دولت بایدن در روزهای منتهی به دیدار مجاری بر آن تاکید کرده بود.

این نشست پس از بیانیه آمریکا و چین در اجلاس اقلیمی سازمان ملل (کاپ ۲۶) در گلاسکو اسکاتلند اعلام شد. در این بیانیه هر دو کشور متعهد شدند که اقدامات بیشتری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای انجام دهند.

بیانیه مشترک آمریکا و چین در پایان اجلاس اقلیمی کاپ ۲۶ غافلگیرکننده  بود اما به عنوان  قدمی مثبت در جهت کاهش تنش بین دو ابرقدرت ارزیابی شد. 

واشنگتن و پکن در ماه‌های اخیر بر سر تحریم‌ها، ممنوعیت‌های فناوری و فعالیت‌های نظامی در نزدیکی تایوان با یکدیگر اختلاف داشته‌اند.دیدار بایدن و شی در راستای این گام های مثبت برگزار شد.

تارنمای روزنامه واشنگتن تایمز نیز در گزارشی درباره این دیدار نوشت: جو بایدن و شی جین پینگ، بیش از سه ساعت از طریق ویدئو کنفرانس با یکدیگر گفتگو کردند. این گفتگو در زمانی انجام می شود که نگرانی فزاینده بین المللی در مورد چشم انداز جنگ سرد بین آمریکا و چین وجود دارد.

رهبران دو کشور در مورد طیف گسترده ای از مسائل گفتگو کردند. در حالی که افزایش قدرت و پیشرفت های نظامی چین - از جمله زرادخانه هسته ای به سرعت در حال گسترش این کشور و آزمایش اخیر یک موشک مافوق صوت با قابلیت حمل کلاهک اتمی - در ماه های اخیر به تیتر اول رسانه های جهانی تبدیل شده است، کاخ سفید در ارائه خلاصه ای از این تماس هیچ اشاره ای به گفتگو در مورد چنین موضوعاتی بین بایدن و شی نکرد.

با این حال، رئیس جمهوری آمریکا به رهبر چین هشدار داد که مقامات آمریکایی از تحولات تایوان و احتمال تجاوز نظامی چین به آن نگران هستند. بایدن همچنین درباره بدرفتاری با مسلمانان و اقلیت های قومی در استان سین کیانگ چین و سیاست های تهاجمی علیه هنگ کنگ و تبت ابراز نگرانی کرد.

بر اساس بیانیه کاخ سفید از  این دیدار مجازی، بایدن در مورد نیاز به محافظت از کارگران و صنایع آمریکایی در برابر اقدامات ناعادلانه تجاری و اقتصادی [چین]، به صراحت سخن گفت. وی همچنین در مورد اهمیت یک منطقه هند و اقیانوسیه آزاد و باز بحث و بر عزم مستمر آمریکا برای پایبندی به تعهدات خود در منطقه را  تاکید کرد.

در ادامه این بیانیه آمده است: بایدن بر اهمیت آزادی دریانوردی و پرواز ایمن برای رفاه منطقه تاکید کرد و افزود که در مورد تایوان، ایالات متحده به سیاست "چین واحد" متعهد است. رییس جمهوری آمریکا همچنین اعلام کرد این کشور با تلاش های یکجانبه برای تغییر وضعیت موجود یا تضعیف صلح و ثبات در سراسر تنگه تایوان مخالف است.

تارنمای روزنامه نیویورک تایمز نیز نوشت: جلسه مجازی بین جو بایدن و رهبر چین پیشرفت جدی نداشت اما دو رهبر کوشیدند تا اختلافات فراوان بین دو کشور را از تبدیل شدن به یک درگیری گسترده‌تر حفظ کنند و اگر بتوانند سخنان خود را نوعی تنش زدایی ترجمه کنند می تواند موفقیت دیپلماتیک محسوب می شود.

اگرچه دو رهبر در سال جاری دو بار تلفنی با هم صحبت کرده‌اند، اما هدف از این دیدار مجازی، تکرار بحث‌های دقیق‌تر در مورد مسائل نشست های قبلی بین ایالات متحده و چین بود.کاخ سفید امیدوار بود این دیدار را در نشست گروه ۲۰ در ماه گذشته در رم برگزار کند، اما به این نتیجه رسید که بهتر است از راه دور دیدار کند و رئیس جمهوری چین مطمئنا مشغول بازی های المپیک زمستانی ۲۰۲۲ در پکن در فوریه و کنگره حزب کمونیست در نوامبر است که انتظار می رود حکومت او را تمدید کند.

 بایدن پیش از این دیدار، لایحه زیرساخت دو حزبی را امضا کرد که دستیارانش آن را نمونه ای از تمرکز مجدد بر رقابت بین المللی عنوان کردند البته او قوانین دیگری را امضا کرده است که برخی از بازیگران کلیدی فناوری چین مانند غول مخابراتی هواوی را از فعالیت در داخل آمریکا منع می کند.

دنی راسل، دستیار سابق وزیر امور خارجه آمریکا که در مذاکرات با آقای شی در دوران دولت اوباما شرکت داشت، گفت: هر دو رهبر از وضعیت روابط و رفتار کشور دیگر ناراضی هستند. هر دو همچنین به خطر وقوع یک حادثه بین نظامیان توجه دارند که می تواند به سرعت از کنترل خارج شود.

روری دانیلز، کارشناس امنیتی کمیته ملی سیاست خارجی آمریکا  نیز گفت: همه چیزهای درست از سوی هر دو طرف برای تثبیت رابطه ای که با بی اعتمادی متقابل مشخص شده بود، گفته شد اما سوال مطرح این است که  هر طرف چگونه سیاست را برای پاسخگویی به این تغییر جهت، تنظیم خواهد کرد.

 بایدن پیشنهاد کرد که مقامات هر دو طرف در گروه‌های کاری با یکدیگر ملاقات کنند، اما مشخص نکرد که در مورد کدام موضوعات و فقط گفت: ما چیزهای زیادی برای پیگیری داریم.

چنگ شیائوه استاد مطالعات بین‌الملل در دانشگاه رنمین در پکن گفت: چین و ایالات متحده وارد دوره تنش زدایی شده‌اند، اما نمی‌دانیم این دوره چقدر و تا چه حد خواهد بود. اکنون ابهامات زیادی داریم.

تارنمای پولیتیکو نیز نوشت:  انتظارات برای نشست مجازی جو بایدن و رهبر چین پایین بود. جیک سالیوان مشاور امنیت ملی گفته بود دولت انتظار هیچ دستاوردی ندارد، اما ما قبلاً شاهد چند توافق بوده‌ایم.

 دو طرف از کاهش تنش‌های جهانی مرتبط با ایران و کره شمالی گرفته تا ایجاد ثبات استراتژیک در مورد ظرفیت تسلیحات هسته‌ای آمریکا و چین گفتگو کرده اند.

 این نشست همچنین به یک توافق دوجانبه برای کاهش محدودیت ها در مورد ویزای روزنامه نگاران کمک کرد که  رسانه های دولتی چین این توافق را "خبر خوب" اعلام کردند.  دو طرف همچنین توافق کرده‌اند که درباره کاهش نگرانی‌ها در مورد رشد سریع زرادخانه هسته‌ای چین و توسعه اخیر یک سامانه موشکی مافوق صوت گفتگو کنند.

 سالیوان در موسسه بروکینگز پس از این دیدار اشاره کرد که موارد دیگر در فهرست دو رهبر شامل همکاری در زمینه مبارزه با مواد مخدر نیز هست. 

یک منبع دیپلماتیک مستقر در واشنگتن به چاینا واچر گفت که گروه‌های کاری مشترک دوجانبه در حال بحث در مورد ممنوعیت احتمالی دولت چین برای صادرات مواد مخدر مصنوعی مرگبار فنتانیل هستند که با حدود ۸۰ درصد از ۷۰۰۰۰ مرگ و میر ناشی از مصرف بیش از حد مواد مخدر  در آمریکا در سال ۲۰۲۰ مرتبط است.

سالیوان همچینن گفت که در این نشست مجازی  بحث هایی در مورد اینکه چگونه آمریکا و چین می توانند دیدگاه ها را در مورد  برنامه هسته ای ایران همزمان با نشست پایان نوامبر طرف های توافق هسته ای برجام ۲۰۱۵ هماهنگ و همسو کنند، مطرح شد.

 تارنمای شبکه خبری فاکس نیوز نیز درباره این دیدار نوشت: روسای جمهور آمریکا و چین با یکدیگر دیدار کردند اما آنها در مورد بزرگ ترین مسایل از جمله منبع ویروس کرونا و همچنین موارد نقض حقوق بشر از سوی چین صحبتی نکردند.

مورگان اورتگاس سخنگوی سابق وزارت خارجه آمریکا گفت: اگرچه دولت  بایدن بر مساله حقوق بشر تاکید می کند، اما بایدن در گفتگوی خود با رئیس جمهوری چین به این مساله اشاره ای نکرد.

این سخنگوی وزارت خارجه دولت ترامپ مدعی شد اگرچه آمریکا در رقابت تسلیحات اتمی حضور ندارد اما چین به سرعت در حال گسترش زرادخانه اتمی خود است. بنابراین واشنگتن باید سیاست خود را در مقابل چین به طور کامل تغییر دهد.