چگونه با کودک خود درباره اخبار خشونت‌بار حرف بزنیم؟

به گزارش منیبان؛ کودکان کنار والدین پای تلویزیون می‌نشینند، در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند و درباره وقایع روز دنیا صحبت می‌کنند. در دنیایی که گوشه‌و‌کنارش پر از جنگ، تعرض و رویدادهای خشونت‌بار است، دیدن و شنیدن اخبار کودک را مضطرب، نگران و خشمگین می‌کند. چطور می‌توانیم به آنها احساس امنیت بدهیم؟ چطور با آگاهی‌بخشی این ترس را کم‌رنگ کنیم؟

محمدرضا احمدی، روانشناس و مشاور خانواده با اشاره به این موضوع گفت: ما در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که شبکه‌های خبری از کوچک‌ترین وقایع دنیا هم نمی‌گذرند. تیتر اول روزنامه خبر جنگ و درگیری گوشه‌و‌کنار دنیاست و کودکان همراه ما این خبرها را می‌بینند و می‌شنوند. کودکان زیر ۱۲ سال علاقه چندانی به این خبرها ندارند اما خواه‌ناخواه در شبکه‌های خبری تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی به آنها برمی‌خورند. البته کمی که بزرگ‌تر می‌شوند، با کنجکاوی و علاقه این خبرها را پیگیری می‌کنند. در نهایت هرچقدر پدر و مادر تلاش کنند کودک را در دنیای شیرین بی‌خبری نگه دارند، اخبار همیشه راهی برای انتشار پیدا می‌کنند و راهی برای مقابله با آن نیست. اخبار و اطلاعات به‌معنی واقعی کلمه ما را محاصره کرده‌اند.

او با تاکید بر تأثیر بسیار مهم سن کودک ادامه داد: جای شک و تردید نیست که رسانه می‌تواند کودک و نوجوان را بترساند اما اثر محتوای خشونت‌بار روی همه کودکان مشابه نیست. بر اساس تحقیقات، کودکان به محرک‌ها با توجه به صدا و ظاهر و حسی که از آنها می‌گیرند واکنش نشان می‌دهند. به‌مرور که کودکان بزرگ‌تر می‌شوند، ظرفیت ترس آنها بیشتر و بیشتر می‌شود. طبق بررسی‌ها اگرچه کودکان در تمام سنین تحت‌تأثیر اخبار منفی قرار می‌گیرند، سنین پایین‌تر به جنبه‌های بصری خبر مانند تصاویر خشونت‌بار حساس‌ترند، در حالی که کودکان بزرگ‌تر به جنبه‌های انتزاعی ماجرا، مثل ترس ناشی از آن، واکنش نشان می‌دهند.

این روانشناس در پاسخ به این سوال که چطور به کودکان کمک کنیم با این خبرها کنار بیایند؟ گفت: از کودک بپرسید چقدر درباره چیزهایی که شنیده است می‌داند و به اطلاعات نادرست، تصورات غلط، ترس‌ها و نگرانی‌های او گوش دهید. اتفاقات ناگواری مثل تیراندازی در مدرسه یا خیابان کودک را نگران می‌کنند. ممکن است پیش خودش فکر کند «یعنی ممکنه نفر بعدی من باشم؟»، «اگر این اتفاقات برای من بیفته چی؟» و صدها پرسش مشابه دیگر از سر نگرانی و ترس. به سخنان کودک خوب گوش دهید تا با تمرکز بر نگرانی‌هایش، ترسش‌هایش را برطرف کنید.

او افزود: بعد از فهمیدن میزان اطلاعات کودک، با توجه به سن‌و‌سال و میزان درک او، درباره این نگرانی‌ها با او حرف بزنید. کودک خردسال می‌خواهد بداند در دنیا چه‌خبر است و هرچقدر راحت‌تر مسئله را درک کند، راحت‌تر با آن کنار می‌آید. کودک را غرق در اطلاعات نکنید؛ فقط فرق بین واقعیت و تصور را برایش روشن کنید. حقیقت را بگویید، اما لازم نیست همه‌چیز را خیلی دقیق توضیح دهید. به‌قدری که آرام شود و احساس امنیت کند کافی‌ است. اگر فرزندتان سؤالی می‌کند که جوابش را نمی‌دانید، اشکالی ندارد که بگویید فعلا نمی‌دانم، اما حتما جواب سؤالت را پیدا می‌کنم. اگر ممکن بود، وقت بگذارید و با هم در وبگاه‌های مناسب دنبال پاسخ بگردید.

احمدی تصریح کرد: شمایید که تصمیم می‌گیرید کدام خبرها و چه‌مقدار از آنها برای فرزندتان مناسب است. با توجه به سن و میزان بلوغ کودک، تشویقش کنید چند روزی پیگیر اخبار ناگوار و خشونت‌بار نباشد. چند ساعتی در روز تلویزیون را خاموش کنید تا مغز کودک آرام بگیرد. حق دارید مرز مشخصی تعیین کنید و بگویید که نمی‌خواهید مدام در معرض اخبار ناخوشایند باشد. حضور در شبکه‌های اجتماعی را تا حدی محدود کنید و اگر قرار به تماشای اخبار است، خودتان هم حضور داشته باشید. یادتان باشد تصویر درگیری‌های خشونت‌بار مدت‌ها در ذهن کودک و نوجوان باقی می‌ماند و آزارش می‌دهد.

این مشاور خانواده ادامه داد: گفت‌و‌گو درباره رویدادهای جاری را متوقف نکنید. به فرزندتان کمک کنید به تمام جنبه‌های داستان‌هایی که می‌شنود فکر کند. بپرسید درباره این رویدادها چه نظری دارد و فکر می‌کند ریشه این اتفاقات چیست. این سؤالات بحث را کم‌کم به‌سمت موضوعات دیگر می‌کشاند و خبر اصلی به حاشیه می‌رود.

او درباره کودکان زیر ۷ سال و مواجه با اخبار خشونت بار گفت: اگر کودک زیر ۷ سال دارید، ابتدا باید دسترسی به اخبار را محدود کنید. تماشای فاجعه‌ای هولناک با کیفیت بالا و صداهای دل‌خراش، برای کودکی که هنوز درک کاملی از عمق خشونت در دنیای واقعی ندارد، شبیه تکرار دوباره همان رویدادها پیش چشمش است. کودکان در این سن بیشتر از هر چیزی نگران امنیت خود هستند. حتی زمانی که خودتان نگران و مضطرب هستید، نگذارید این ترس به کودک سرایت کند. حواسش را پرت کنید. برای کودکان ۸ تا ۱۲ سال هم جلوگیری از دسترسی به اخبار مهم و مؤثر است. طبیعی است اعمال محدودیت برای کودکان در این سن سخت‌تر باشد، اما می‌توانید هوشمندانه طوری برنامه‌ریزی کنید که ساعت پخش اخبار تلویزیون خاموش باشد، به‌خصوص اگر کودک حساسی در خانه دارید. اما اگر فرزندتان به هر طریقی خبر را شنید، خود را برای گفت‌و‌گویی اساسی و طولانی آماده کنید. همان‌طور که در بخش‌های قبلی اشاره کردیم، هیچ‌کس بهتر از پدر و مادر نمی‌تواند تصورات غلط را با حقایق جایگزین کنید.

این روانشناس درخصوص کودکان بالای ۱۲ سال عنوان کرد: ماجرای این کودکان کمی فرق می‌کند، چون روش‌های مختلفی برای خواندن و شنیدن اخبار بلدند که شاید شما در تمام این روش‌ها دخیل نباشید بنابراین انتظار می‌رود چندین برابر بیشتر از آنها مراقبت کنید. پیشنهاد گفت‌و‌گو باید از طرف شما مطرح شود تا هم او درک درست‌تری از رویداد فعلی پیدا کند، هم شما فرصتی برای گوش‌دادن به ترس‌های او داشته باشید. بی‌نهایت مهم است که نگرانی‌های فرزندتان را انکار نکنید، بلکه سواد خبری‌اش را بیشتر کنید. نهایتا اگر در جایگاه والد با نحوه پوشش خبری خبرگزاری‌ها مخالف هستید، حتما این مخالفت و دلیلش را با فرزند خود در میان بگذارید تا یاد بگیرد اطلاعات نادرست و اغراق‌شده را تشخیص دهد.