رد پای لابی‌گری برخی روان‌پزشکان در لایحه «حمایت از افراد دارای اختلالات روانی»

طیبه دهباشی‌زاده، مدیرعامل انجمن حمایت از بیماران اسکیزوفرنیا در گفتگو با خبرنگار منیبان با اشاره به علت پس گرفتن لایحه حمایت از افراد دارای اختلالات روانی توسط دولت گفت: علت این کار را نمی‌دانیم دقیقا مثل باقی کارهایی که دولت انجام می‌دهد. این قانون حدود 17 سال پیش طبق آخرین معیارهای جهانی تدوین شده که با حقوق افراد دارای بیماری‌های اعصاب و روان هماهنگ است. تا جایی که ما اطلاع داریم به طور کامل در هیات دولت درباره این لایحه صحبت شده سپس به مجلس شورای اسلامی رفته است حال باید دولت جواب دهد که دلیل پس گرفتن آن چیست.

او از لابی‌گری عده‌ای روان پزشک خبر داد و بیان کرد: ما حدس می‌زنیم عده‌ای روان پزشک هستند که شاید به دلیل عدم آگاهی و نگاه غیرانسانی لابی‌گری کرده باشند تا این لایحه به سرانجام نرسد. چون برخی از این روان پزشکان از قدیم در این حوزه کار می‌کنند لذا با مسائل حقوق بشر و آزادی‌های فردی آشنایی ندارند یعنی صرفا بیماری و طریقه مهار آن را می‌شناسند نه بیمار به عنوان انسان. آنها معتقدند روان پزشک باید اختیار تام داشته باشد و هر تصمیمی که می‌گیرد را اجرا کند. برای مثال یکی از موارد این لایحه که برخی از روان پزشکان با آن مخالف هستند «بستری اجباری» است. الان در همه جای دنیا موضوع بستری اجباری رد شده مگر به دلایل متقن و با نظر قاضی اما در ایران همه می‌توانند این تصمیم را بگیرند که بیمار اعصاب و روان بستری شود مبرهن است که پس از بستری بیمار، فرد از کلیه حقوق اجتماعی ساقط می‌شود. برای مثال فرد دیگر هیچ اختیاری بر اموال خود نخواهد داشت و هرکسی می‌تواند به عنوان قیم درباره مال و اموال او تصمیم گیری کند.

دهباشی‌زاده درخصوص آمار دقیق افرادی که دچار اختلالات روانی هستند، ادامه داد: به دلیل انگ بیماری و اینکه اصلا آماری که در کشور گرفته می‌شود آماری نیست که آسیب‌ها را بگنجاند ما عدد دقیقی نداریم. در میان افراد دارای بیماری‌های اعصاب و روان یک دسته افراد دوقطبی هستند که دوره‌ای بیمار می‌شوند به همین دلیل آنها به عنوان معلول روان در نظر گرفته نمی‌شوند. دسته دیگر افرادی هستند که بیماری‌های مزمن اسکیزوفرنیا دارند که این گروه به عنوان معلول روان شناخته می‌شوند اما باز هم در آمار و ارقام مثل برنامه ششم و هفتم توسعه جایی ندارند آنها می‌گویند اگر اسم‌شان را بیاوریم هزینه زیادی به دولت تحمیل می‌شود.

او پیرو صحبت‌هایش تصریح کرد: سازمان بهزیستی که متولی معلولیت‌هاست، می‌گوید بیماران مزمن اعصاب و روان یک درصد کل جامعه یعنی 100 هزار نفر هستند اما ما می‌دانیم یک درصد کشوری که 85 میلیون جمعیت دارد 850 هزار نفر می‌شود بنابراین آمار دقیقی از تعداد این افراد نداریم.

مدیرعامل انجمن حمایت از بیماران اسکیزوفرنیا درباره عمده مشکلات این بیماران گفت: مهم‌ترین مشکل آنها «اقتصادی» است چون اگر توانایی هم داشته باشند شغلی به آنها نمی‌دهند بنابراین تمام مسئولیت مراقبت، نگه داری و هزینه آنها با خانواده‌ست و آنها هم هر جایگاه اقتصادی که داشته باشد به مرور از دست می‌دهند. مشکل دیگر آنها «نبود خدمات بیمه‌ای توانبخشی» است. خیلی از این بیماران مزمن با خدمات توانبخشی که اتفاقا گران است توانستند به زندگی نسبتا عادی برگردند اما متاسفانه هیچ پوشش بیمه‌ای برای این خدمات نیست. مشکل «دارو» یک دیگر از مسائل جدی این بیماران است به گونه‌ای که یا داروهایشان پیدا نمی‌شود یا بسیار گران است.

دهباشی‌زاده از مهاجرت معکوس بیماران اعصاب و روان خبر داد و بیان کرد: درحال حاضر بسیاری از بیماران ما که تحت پوشش انجمن هستند و از خدمات توانبخشی استفاده می‌کنند به دلیل مشکل مسکن و افزایش اجاره‌بها قادر نیستند در تهران زندگی کنند بنابراین رو به مهاجرت معکوس آورند و از تهران به روستا می‌روند، این یعنی قطع درمان چون دسترسی به خدمات روان پزشکی و توانبخشی در شهرستان‌ها اصلا وجود ندارد.