جزئیات ورود یک بیماری جدید از چین با شروع سرما

به گزارش منیبان به نقل از هم میهن، سازمان جهانی بهداشت عنوان کرده است که شمال چین از اواسط اکتبر امسال در مقایسه با مدت مشابه در سه سال گذشته، شاهد افزایش بیماری‌های تنفسی بوده است. این سازمان خواستار آن شده که مقامات چین جزئیات بیشتری در این‌باره ارائه کنند. هنوز مشخص نیست که آیا افزایش این نوع بیماری با توجه به سردی و برودت هوا، امری عادی است و نگرانی سازمان جهانی بهداشت ناشی از تجربه تلخ شیوع ویروس کروناست یا اینکه واقعاً این افزایش بیماری تنفسی حائز اهمیت است. کارشناسان در پاسخ به هم‌میهن تاکید می‌کنند که اینگونه جهش‌ها نگران‌کننده نیستند و داده‌های موجود به نفع یک بیماری ناشناخته یا جهش جدید که باعث توسعه بیماری باشد، نیست.

حدود هفت ماه از زمانی که سازمان جهانی بهداشت(WHO) به‌طور رسمی پایان وضعیت اضطراری کووید ۱۹ در جهان را اعلام کرد، می‌گذرد. این سازمان روز جمعه 15 آبان 1402 مصادف با 5 ماه مه 2023 خبر خوش را اعلام کرد. این درحالی است که در ژانویه 2020 سازمان جهانی بهداشت به دنبال شیوع جهانی این ویروس، یک وضعیت اضطراری بین‌المللی را برای بهداشت عمومی اعلام کرد. ویروس کرونا که بیماری کووید 19 را رقم زد، ویروسی برخاسته از کشور چین بود که قربانیان زیادی گرفت. تعداد این قربانیان در کشور ما نیز چشمگیر بود. برخی آمارها حکایت از آن دارد که حدود 147 هزار نفر در کشور ما جان خود را در اثر ابتلا به این بیماری از دست دادند. کمی بعد از شیوع جهانی این بیماری هم کشور چین و هم سازمان بهداشت جهانی در رابطه با عدم اطلاع‌رسانی دقیق و شفافیت درباره نخستین موارد ابتلا به بیماری کووید-۱۹ در ووهان چین مورد انتقاد افکار عمومی جهان قرار گرفتند.

یک‌بار دیگر «چین»

حالا بار دیگر چشم‌ها به کشور چین دوخته شده است. این بار با یک بیماری تنفسی دیگر. سازمان جهانی بهداشت عنوان کرده است که شمال چین از اواسط اکتبر امسال در مقایسه با مدت مشابه در سه سال گذشته، شاهد افزایش بیماری‌های تنفسی «شبیه به آنفلوآنزا» و سویه‌های ذات‌الریه در کودکان بوده است. مسئله‌ای که البته به تایید کمیسیون بهداشت چین نیز رسید. مقامات بهداشتی چین روز ۲۲ آبان در یک کنفرانس مطبوعاتی این شرایط را ناشی از «برچیده شدن محدودیت‌های کرونا» و گردش پاتوژن‌های شناخته‌شده‌ای مانند آنفلوآنزا، مایکوپلاسما (که معمولاً بچه‌های کوچک‌تر را مبتلا می‌کند)، ویروس سنسیشیال تنفسی (آر‌اس‌وی) و ویروس به‌وجودآورنده کووید-۱۹ نسبت داده‌اند. آنها همچنین گفته‌اند که شهر پکن واقع در شمال چین، «‌به‌طور هم‌زمان شاهد بروز چند عامل بیماری‌زا است.» و براساس گزارش‌های محلی، کودکان بسیاری با علائمی همچون التهاب ریه و تب بالا در بیمارستان‌های پکن بستری شده‌اند. شرایطی که احتمالاً با فصل سرما و کاهش دما در شمال این کشور بی‌ارتباط نباشد.

با این حال سازمان جهانی بهداشت (WHO) که تجربه خوبی در دوران کرونا کسب کرده و درخصوص عدم شفافیت درباره ویروس کرونا متهم شده است، حالا به نظر می‌رسد با شتاب بیشتری عمل می‌کند. این سازمان جهانی از چین خواسته تا جزئیات بیشتری درباره شیوع بیماری‌های تنفسی در شمال این کشور ارائه کند. سازمان جهانی بهداشت همچنین به مردم این کشور توصیه کرده است در راستای کاهش خطر بیماری‌های تنفسی اقداماتی شامل واکسیناسیون، حفظ فاصله از افراد بیمار، ماندن در خانه در هنگام بیماری، انجام آزمایش‌ها و مراقبت‌های پزشکی در صورت نیاز، زدن ماسک، اطمینان از تهویه مناسب و شستن منظم دست‌ها را انجام دهند. اگرچه هنوز اطلاعات دقیقی از این بیماری، میزان سرایت‌پذیری و البته خطرات ناشی از ابتلا به این بیماری در دست نیست اما اقدام سازمان جهانی بهداشت را می‌توان نوعی «علاج واقعه قبل از وقوع» قلمداد کرد تا بار دیگر با توبیخ و سلب اعتماد جهانیان مواجه نشود.

البته تنها خطری که مردم جهان را تهدید می‌کند، ویروس‌ کرونا و ویروس‌های مشابه آن نیست. ظاهراً تغییرات اقلیمی نیز می‌تواند فاجعه‌ای بزرگ را به لحاظ بهداشت عمومی در جهان رقم بزند. آنطور که یورونیوز گزارش داده است «در سال‌های اخیر گرم شدن زمین در قطب شمال باعث آب شدن لایه‌ای از «خاک همیشه یخ‌زده» در این ناحیه شده‌اند. در نتیجه این پدیده، ویروس‌های خفته‌ای که برای ده‌ها هزار سال غیرفعال بودند، اکنون به تهدید بالقوه‌ای برای سلامت جانوران و انسان‌ها تبدیل شده‌اند. دانشمندان معتقدند ویروس‌های ناشناخته در خاک منجمد می‌توانند همه‌گیری‌های مرگباری را رقم بزنند و اگر ویروسی در خاک‌های منجمد که هزاران سال است با آن در تماس نبوده‌ایم، پنهان باشد، ممکن است دستگاه ایمنی بدن ما نتواند از پس مقابله با آن‌ها بربیاید. حالا اگر این تهدید بالقوه را در کنار ویروس‌هایی بگذاریم که هرازچندگاهی کره زمین یا بخش‌هایی از آن را درگیر خود کرده و قربانی می‌گیرد، می‌توانیم به این نتیجه برسیم که جهان به لحاظ بهداشت عمومی در وضعیتی خطیر قرار دارد و مسئولیت سازمان جهانی بهداشت از هر زمان دیگری سنگین‌تر است. به هر روی با توجه به ابراز نگرانی سازمان بهداشت جهانی از افزایش بیماری‌های تنفسی در چین با مصطفی قانعی، رئیس کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا و رئیس سابق انستیتوپاستور ایران و فوق‌تخصص ریه و همچنین حسین کرمان‌پور، رئیس اورژانس بیمارستان سینا گفت‌وگو کردیم.

فعلاً جای نگرانی نیست

 مصطفی قانعی، رئیس کمیته علمی ستاد مبارزه با کرونا به هم‌میهن گفت:«در این فصل به دلیل بسته بودن درها، مجاورت بیشتر افراد با یکدیگر، ‌کاهش حضور در فضای باز و ‌کاهش تهویه، انتقال بیماری‌های تنفسی افزایش می‌یابد. در کشور ما نیز شاهد هستیم که با تغییر فصل و باز شدن مدارس شیوع بیماری‌های تنفسی افزایش می‌یابد. بنابراین از منظر علمی بیماری تنفسی که در حال شیوع است،‌ بیماری معمولی است که در برخی کشورها افزایش می‌یابد. ما شاهد افزایش شیوع آنفلوآنزا در یک دهه قبل بوده‌ایم و همچنین با این موضوع مواجه شده‌ایم که این بیماری در شرایطی مانند فصل سرد،‌ بازگشت از پیاده‌روی اربعین یا مراسم حج افزایش می‌یابد.» او با تاکید بر لزوم ارائه اطلاعات دقیق از بیماری شایع‌شده در چین افزود:«اگر این بیماری نوعی بیماری معمول باشد؛ مانند مایکوپلاسما پنومونیه که نوعی بیماری باکتریایی است یا یک بیماری باشد با منشأ‌های شناخته‌شده قبلی اعم از کرونا، ‌آنفلوآنزا یا شبه‌آنفلوآنزا، در این صورت جای نگرانی نیست. به این دلیل که این بیماری‌ها وجود داشته‌اند و در برخی کشورها پیک زده و افزایش می‌یابند. در برخی کشورها نیز دیرتر یا کمتر با این نوع بیماری‌ها مواجه می‌شوند. وقتی جای نگرانی است که با بیماری‌ای مواجه شویم که مشخصات آن شناخته‌شده نباشد یا ویروسی باشد که تاکنون ویروسی را آلوده نکرده باشد. جهش جدید یک ویروس در صورتی که پیش‌تر تجربه نشده باشد و باعث مرگ و میر افزایش یافته شود، خطرناک است. اما اگر جهش یک بیماری باعث افزایش شیوع بیماری شود اما مرگ و میر را افزایش ندهد جای نگرانی نیست.» این فوق تخصص ریه با بیان اینکه در مواجهه با ویروس کرونا این موضوع تجربه شد که جهش‌ها باعث افزایش شیوع بیماری می‌شد اما مرگ و میر ناشی از آن نیز کم می‌شد، تاکید کرد:«اینگونه جهش‌ها نگران‌کننده نیست بنابراین دقیق شدن اطلاعات در رابطه با این بیماری شایع شده در چین بسیار کمک‌کننده است. اما آنچه تا امروز گفته شده آن است که یک شبه‌آنفلوآنزا و یک بیماری سینه‌پهلو به نام هایکوپلاسما علت این بیماری بوده است. به بیان دیگر داده‌های موجود به نفع یک بیماری ناشناخته یا جهش جدید که باعث توسعه بیماری باشد، نیست. برخی جهش‌هایی که پیش‌تر در کرونا شاهد بودیم، مشکل‌ساز بود؛ مثلاً جهش دلتا بسیار خطرناک بود اما جهش‌های اُمیکرون خطرناک نبود.» رئیس کمیته علمی ستاد مبارزه با کرونا در پاسخ به این سوال که چرا سازمان جهانی بهداشت انقدر سریع وارد عمل شده و ابراز نگرانی کرده است؟ بیان کرد:«در ماجرای کرونا سازمان بهداشت جهانی موضوع را به موقع اعلام نکرد درحالی‌که باید به‌موقع شیوع این بیماری را اعلام می‌کرد و اطلاعات بیشتری نیز ارائه می‌کرد که این اقدام را انجام نداد. به نظر می‌رسد این سازمان با توجه به تجربه‌ای که در این زمینه کسب کرده و با توجه به سابقه قبلی‌اش، در تلاش است که وانمود کند به سرعت وارد عمل شده و بیماری را شناسایی کرده است.» او تاکید کرد:«البته سازمان بهداشت جهانی در همه جا پایگاه ندارد و براساس اطلاعاتی که کشورها در اختیار این سازمان می‌گذارند، واکنش نشان می‌دهد. گزارش اولیه مبنی بر بروز بیماری تنفسی را در چین مقامات این کشور در اختیار سازمان جهانی بهداشت گذاشته‌اند و این هشدار سازمان براساس گزارش چین است اما اگر چین گزارش نمی‌داد اینگونه نیست که سازمان با استفاده از روش‌های خاصی متوجه بیماری در قسمتی از جهان شود. بلکه اطلاعات منتشرشده همان کشور مبنای تصمیم‌گیری و گزارش‌دهی سازمان بهداشت جهانی است.»

نمی‌شود احتمال و نگرانی موجود را رد کرد

 حسین کرمانپور، مدیر اورژانس بیمارستان سینا نیز درباره این بیماری به هم‌میهن گفت: «سازمان جهانی بهداشت روی چند نقطه از جهان از جمله «چین» بعد از کرونا حساسیت ویژه‌ای دارد. البته باید این حساسیت را داشته باشد چراکه براساس شواهد و مدارک، خاستگاه کرونا چین است و اجازه می‌دهد که سازمان‌های ناظر دقت لازم را داشته باشند و ممکن است کرونا با ظاهر دیگری خود را نشان دهد.» او با اشاره به اینکه اگرچه چهار پنج ماه قبل سازمان جهانی بهداشت پایان وضعیت اورژانسی در جهان نسبت به کرونا را اعلام کرده است، افزود: «اما این دلیل نمی‌شود که غفلت کنیم. چراکه هر لحظه ممکن است یک سویه جدید یا نمونه جدید از کرونا با شکل جدید ظاهر شود و سازمان‌ها و مراکز بهداشتی را دور بزند. درست همانطور که کرونا این کار را کرد و حدود دو سال و نیم تمام جهان را به چالش کشید. طبیعی است که باید حساسیت مفرط داشته باشیم.» کرمانپور با بیان اینکه هر کشوری از جمله ایران باید حساسیت لازم را داشته باشد، تاکید کرد: «در غیراین‌صورت ممکن است اتفاقاتی بیفتد و تکرار پشت تکرار را تجربه کنیم. خوشبختانه در چند ماه گذشته در گروی انتشار مقالات و دانسته‌های جدید، اغلب کشورها شرایط خود را ارزیابی می‌کنند و نسبت به اتفاقاتی که می‌افتد واکنش سریع نشان می‌دهند تا مشکل حادی پیش نیاید.» مدیر اورژانس بیمارستان سینا افزود: «سازمان جهانی بهداشت حساس شده که بداند این ویروس جدید چیست که بیشتر ریه بچه‌ها را گرفتار و با ایجاد آب در ریه، کودکان را در بیمارستان‌ها بستری کرده است. موضوع بسیار مهم اینکه  مشخص شود این ویروس جدید است یا ارتباطی با کرونا دارد. برای سازمان جهانی بهداشت بسیار مهم است که در طول یک یا دو هفته آینده تشخیص دهد، این ویروس کرونا، آنفلوآنزا یا جدید است؛ شاید هم ترکیبی از این دو.» او تاکید کرد: «چین در یک منطقه سردسیری واقع شده و شیوع این بیماری در پکن رخ داده است. در هفته گذشته پکن گاهی دمای تا صفر درجه را هم تجربه کرده است درحالی‌که تهران کمتر از 9 درجه نشده است. سردی هوا باعث جمع شدن مردم در یک مکان می‌شود و احتمال انتقال ویروس را افزایش می‌دهد و طبیعی است که ممکن است جهش‌هایی رخ دهد و ظهور علائم جدیدی را در پی داشته باشد.» کرمانپور با اشاره به اینکه در ایران نیز شاهد رشد انتقال ویروس به تبع چنین شرایطی در جهان بودیم، گفت: «پیش‌بینی می‌شود ترکیب آنفلوآنزا و کرونا خود را بیشتر از قبل نشان دهد. چراکه بچه‌ها در طول دو، سه سال گذشته مدرسه نرفتند و مواجهه کمتری با همدیگر داشتند و از ماسک نیز استفاده می‌کردند، برای همین کمتر به ویروس آنفلوآنزا و کرونا گرفتار شدند. ویروس آنفلوآنزا و سرماخوردگی درمان ندارد. این بچه‌ها چون در سراسر دنیا، مواجهه بیشتری با هم پیدا کردند، زودتر سرما می‌خورند و به آنفلوآنزا دچار می‌شوند، تا دفعاتی که باید سال‌های قبل به این بیماری‌ها مبتلا شوند، جبران شود.» او افزود: «طبیعی است که بچه‌ها به دلیل مواجهه بیشتر و استفاده نکردن از ماسک ممکن است، دو تا سه بار سرما بخورند.» مدیر اورژانس بیمارستان سینا در پاسخ به این سوال که بیماری‌ای که در چین شیوع پیدا کرده، برای ایران هم تهدید محسوب می‌شود؟ گفت: «مثل کرونا نمی‌شود. این احتمال را رد می‌کنم. ولی با توجه به حساسیتی که سازمان جهانی بهداشت به‌عنوان ناظر روی این موضوع دارد، این بیماری زود کنترل می‌شود. مانند ویروس‌های جدیدی که به سرعت کنترل شد و ظاهر قبلی خود را نشان داد. حدود 13 تا 14 میلیارد دُز واکسن تاکنون توزیع شده است، بعید می‌دانم ظاهر نازیبایی که تجربه کردیم را دوباره در جهان شاهد باشیم.»