چرا عوارض دز دوم واکسن کرونا شدید تر است؟

به گزارش منیبان؛ براساس اعلام متخصصان و سازمان بهداشت جهانی، احتمال دارد که عوارض جانبی بعداز تزریق دز دوم واکسن کرونا، شدیدتر از دز اول باشد. البته گاهی هم این عوارض طبیعی بوده و ممکن است ناشی از واکنش‌های سیستم ایمنی باشد.

دکتر مایکل چاکوویچ، متخصص زنان و زایمان از مرکز پزشکی وکسنر دانشگاه ایالتی اوهایو، می‌گوید« تغییرات زیادی در عوارض جانبی پس از واکسن‌های کووید -۱۹ وجود دارد. طبق آزمایشی که در بریتانیا انجام شد، تنها ۲۲ درصد از افراد بعد از دوز دوم واکسن فایزر_بیون تک عوارض جانبی سیستمیک مانند خستگی، سردرد یا لرز داشتند.»

شصت و هشت درصد هم فقط واکنش‌های موضعی مانند درد یا حساسیت در محل تزریق داشتند.

بااین حال عوارض ناشی از واکسن‌ها با یکدگیر متفاوت هستند. مثلا عوارض واکسن‌های ویروس کشته یا غیرفعال شده، عوارض کمتری نسبت به واکسن‌های جدید از نوع RNA  دارند.

اما درمقابل میزان اثربخشی واکسن‌های RNA، چون فایزر و مدرنا بیشتر واکسن‌های ویروس کشته شده نظیر سینوفارم و اسپوتنیک هستند.

علت عوارض ناشی از دز دوم واکسن کرونا

همانطور که گفته شد، در آزمایش‌های بالینی واکسن فایزر و مدرنا بیشتر شرکت‌کنندگان علائمی مانند سردرد، تب و بدن درد بعد از دوز دوم داشته اند. شدید شدن این عوارض می‌تواند به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن به واکسن‌ها باشد.

هنگامی که فرد دز اول واکسن کرونا را دریافت می‌کند، پروتئین ویروسی به نام پروتئین سنبله توسط واکسن تولید می‌شود که برای بدن جدید است. در این هنگام بدن پروتئین را به‌عنوان یک آنتی‌ژن شناسایی می‌کند و با التهاب در محل تزریق واکنش نشان می‌دهد به همین دلیل است که دریافت اولین دوز اغلب سبب ایحاد درد در ناحیه بازو می‌شود.

سلول‌هایی که باعث ایجاد التهاب در بازو می‌شوند، سیگنال‌هایی به بدن ارسال می‌کنند که حاوی این پیام است: «آنتی‌بادی‌هایی علیه پروتئین سنبله ایجاد کن.»

پس ممکن است این فرآیند باعث التهاب در سایر قسمت‌های بدن شده که درنهایت منجر به سردرد، خستگی و تب بعد از دریافت اولین دوز واکسن در برخی افراد می‌شود.

پس از دریافت دز د اول، حالا نوبت دز دوم واکسن کرونا رسیده و افراد می‌خواهند بدانند که علت عوارض ناشی از تزریق واکسن دوم چیست؟

درواقع هنگامی که شخص دوز دوم واکسن را دریافت می‌کند، بدن او آنتی‌بادی‌ها و سلول‌هایی که پروتئین سنبله را از دوز اول دریافت کرده را به یاد می‌آورد. هنگامی که سلول‌ها با آن روبرو می‌شوند، این پروتئین را تشخیص داده و خیلی سریع واکنش قوی‌تری را شروع می‌کنند.

این پاسخ ناگهانی، سبب ایجاد التهاب گسترده می‌شود که می‌تواند منجر به علائم شبیه آنفلوآنزا هم شود. اما نکته مبثت موضوع این است که این فرآیند می‌تواند آنتی‌بادی‌های بیشتری ایجاد کند که در آینده از بدن فرد محافظت می‌کنند.

تزریق دز دوم واکسن کرونا در بدن هر فرد متفاوت است. مثلا افرادی که تاکنون به بیماری کووید ۱۹ مبتلا نشده اند، دز اول سیستم ایمنی را تقویت می‌کند و دومی به‌عنوان تقویت‌کننده اولی عمل می‌کند.

اما در افرادی که قبلا دچار این بیماری شده اند، دز دوم کارایی سیستم ایمنی را تثبیت می‌کند و اولین تزریق ممکن است مانند تقویت‌کننده عمل کند.

عوارض در گروه دو متفاوت است و ممکن است اولین واکسن علائم بیشتری نسبت به افراد سالم ایجاد کند. بااین حال مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، همچنان واکسیناسیون کامل را توصیه می‌کند.

همچنین برخی از عوامل هم هستند که احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهند.

به اعتقاد کارشناسان، افراد جوان احتمالاً عوارض جانبی را بیشتر تجربه می‌کنند، زیرا سیستم ایمنی قوی تری دارند. همچنین احتمال بروز عوارض جانبی شدیدتر در زنان بیشتر از مردان است.

به گفته دکتر مسعود مردانی، متخصص بیماری‌های عفونی، داشتن درد و تب علامت طبیعی و شایعی است، اما اگر قرمزی یا حساسیت به لمس در موضع تزریق بعد از ۲۴ ساعت بدتر شود یا عوارض جانبی به حدی شدید باشد که فرد را نگران کند یا زمانی که عوارض بعد از چند روز از بین نروند، باید به پزشک مراجعه کرد.

او می‌گوید: «عوارض جانبی می‌تواند توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزمره را تحت تاثیر قرار دهد، اما باید در طی چند روز از بین بروند. اگر فرد نیاز به تسکین فوری درد‌های عضلانی، درد در محل تزریق، تب داشته باشد، استامینوفن و مسکن می‌تواند مصرف کند و ایجاد تب بعد از واکسیناسیون کاملاً عادی است و طی ۴۸ ساعت از بین می‌رود.»

مردانی افزود: «برخی افراد بعد از تزریق واکسن کووید -۱۹، هیچ دردی را در محل تزریق مشاهده نمی‌کنند و همچنین به هیچ وجه احساس درد ندارند و این طبیعی است.»

عوارض ناشی از تزریق واکسن دوم خوب است؟

با وجود این که دریافت دوز دوم واکسن کرونا بسیار مفید است و ایمنی افراد در برابر گونه‌های جهش یافته مانند گونه دلتا را افزایش می‌دهد، اما عوارضی را ایجاد می‌کند که ممکن است شدید‌تر از دریافت دوز اول واکسن باشد.

بااین حال این عوارض نگران کننده نبوده و پس از گذشت چند روز رفع می‌شود.

متخصصان معتقدند که دریافت دز دوم از اهمیت زیادی برخوردار است و باعث می‌شود فرد در برابر عامل بیماری ایمن شود.

به گفته آن‌ها دز دوم واکسن سیستم ایمنی بدن را قوی‌تر و آماده‌تر می‌کند. یعنی سلول‌های حافظه با تزریق دوز دوم آنتی ژن را تشخیص می‌دهند و با واکنش سریع پاتوژن را از بین می‌برد. همین هم باعث باعث بروز عوارض جانبی شدیدتری نسبت به دز اول می‌شود.

عوارض جانبی ناشی از دریافت دوز اول واکسن کرونا شامل احساس درد در محل تزریق، تب خفیف، خستگی و ضعف است.

بسیاری از افراد نیز پس از دریافت دوز دوم واکسن کرونا احساس خستگی می‌کنند. عوارض جانبی ناشی از دریافت دوز دوم واکسن کرونا شامل حالت تهوع، استفراغ، سردرد و لرز نیز می‌شود. ممکن است افراد واکنش‌های آلرژیک و آنافیلاکسی را نیز پس از دریافت دوز اول یا دوم واکسن کرونا تجربه کنند.