nft چیست؟

به گزارش منیبان؛ واژه NFT مدتی است که در سایت‌های خبری بویژه در مقالات مرتبط با بازارهای مالی به چشم می‌خورد و به طور معمول همراه با مبالغ میلیون‌ دلاری یافت می‌شود. به همین دلیل ممکن است مانند بسیاری از افراد مختلف این سوال برای شما پیش آمده باشد که NFT چیست و چه کاربردهایی دارد. در این مطلب قصد داریم به سوالات پیرامون NFT پاسخ دهیم و نحوه ساخت NFT و فروش آن‌ را بررسی خواهیم کرد.

در ابتدای کار پیش از آن‌که بخواهیم به طور دقیق به NFT بپردازیم باید آن را به زبان ساده توضیح دهیم.

NFT یا توکن غیر قابل معاوضه (Non-Fungible Token) نوعی خاص از توکن‌های رمزنگاری است که با استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین گونه‌ای دارایی دیجیتال ایجاد می‌کند که قابل تکثیر نیست.

فرض کنید اثری را به کمک فتومونتاژ در فتوشاپ خلق کرده باشید و بخواهید آن را به فروش برسانید. هر شخصی می‌تواند یک کپی از اثر شما را در کامپیوتر خود داشته باشد و با دانلود آن اثر، هیچ حق مالکیتی نیز به شما پرداخت نشود. در مثالی دیگر فرض کنید تابلو نقاشی رنگ روغن کشیده باشید و بخواهید آن‌را به فروش برسانید.

در مثال اول یعنی عکس و در مثال دوم، تابلو نقاشی، هر دو را می‌توانید به یک NFT تبدیل کنید و با این تبدیل، حتی با از بین رفتن کالای فیزیکی – در اینجا تابلو نقاشی – خود اثر در قالب یک NFT از بین نمی‌رود و حق مالکیت آن در اختیار صاحب اصلی NFT حفظ می‌شود. اگر بخواهیم ساده‌تر از این توضیح دهیم باید گفت در صورتیکه تابلو نقاشی به یک عکس تبدیل و آن عکس در قالب یک NFT فروخته شود، این عکس دارای شناسانامه منحصر به فردی خواهد بود که حتی کپی‌های آن نیز برابر با اثر اصلی نخواهند بود.

به این ترتیب، حتی یک عکس با فرمت JPEG نیز می‌تواند به یک NFT تبدیل و فروخته شود. با توضیحات ارائه شده، تا حد قابل قبولی با این دارایی آشنا شده‌اید و می‌توان توضیحات کامل‌تری را ارائه داد.

در حقیقت، NFT به دارایی دیجیتالی می‌گویند که قابل جمع کردن باشد. این دارایی دیجیتال، ارزش خود را به صورت نوعی از رمزارز حفظ می‌کند. در حقیقت، همانطور که یک فرش دستبافت یا تابلوی نقاشی، ارزش خود را در طول زمان حفظ می‌کند و نوعی سرمایه‌گذاری به شمار می‌آید، در رابطه با NFT نیز همین امر صدق می‌کند که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

پیش از توضیح بیشتر، بهتر است با خود واژه NFT آشنا شویم که به معنای «ژتون (توکن) غیر قابل معاوضه» (non-Fungible Token | NFT) است و در حقیقت، ژتونی دیجیتال و نوعی رمز ارز مانند بیت‌کوین و اتریوم است. اما برخلاف یک سکه استاندارد در بلاک چین بیت‌کوین، NFT منحصر به فرد است و نمی‌توان آن‌ را معاوضه کرد.

NFT بخشی از بلاک چین اتریوم است.

غیر قابل معاوضه به چه معناست؟

ممکن است این سوال برای شما پیش آمده باشد که «غیر قابل معاوضه» (non-fungible) به چه معناست. در حقیقت، NFT را نمی‌توان مانند اسکناس به طور مستقیم رد و بدل کرد چراکه هیچ ۲ NFT با یکدیگر مشابه نیستند. برای درک بیشتر می‌توانید بلیت کنسرت را در نظر بگیرید، در یک کنسرت، هیچ دو بلیتی با یکدیگر برابر نیستند و هر بلیت، منحصر به فرد است و اطلاعات مشخصی مانند نام خریدار، تاریخ کنسرت و شماره صندلی (جایگاه) را شامل می‌شود. این اطلاعات سبب می‌شوند تا نتوان بلیت‌ها را با یکدیگر معاوضه کرد.

با توضیحات بالا می‌توان به اهمیت این توکن و تفاوت آن‌ها با سایر رمزارزها پی برد چراکه NFT اطلاعات اضافی را شامل می‌شود و ارزش آن‌را به بیش از یک ارز خالص و به قلمرو حقیقی آن می‌رساند. بنابراین، NFTها انواع مختلفی دارند اما می‌توانند به هنر دیجیتال، فایل موسیقی، ویدیو یا هر چیز منحصر به فردی اختصاص پیدا کنند که دارای ارزش باشد. به بیان ساده تر، NFTها نوعی کالای کلکسیونی به شمار می‌آیند اما بر خلاف این‌که به طور مثال یک تابلو رنگ روغن داشته باشید، یک عکس با فرمت JPG خواهید داشت.

برای اینکه درک بهتری از این توکن‌ها داشته باشید باید به خاصیت غیر قابل معاوضه آن‌ها اشاره کنیم. به طور مثال، یک بیت‌کوین همواره برابر با یک بیت‌کوین خواهد بود یا حتی یک اسکناس هزار تومانی نیز با اسکناس دیگر یکسان است. اما به طور مثال، یک تابلوی نقاشی کوبیسم اثر پیکاسو، ارزشی دارد که در حراجی مشخص و به بالاترین پیشنهاد داده می‌شود.

هنرمندانی که بخواهند آثار خود را به صورت NFT به فروش برسانند باید در یک فروشگاه ثبت نام و توکن‌های دیجیتالی را با بارگذاری و تایید اعتبار اطلاعات خود بر روی یک بلاک چین «ضرب» (Mint) کنند. این کار، هزینه‌ای در حدود ۴۰ تا ۲۰۰ دلار را شامل می‌شود و در ادامه، می‌توانند آثار خود را برای یک حراجی ثبت کنند. البته در ادامه مطلب نحوه این کار و فروش آثار را یاد می‌گیریم و اشاره خواهیم کرد که هزینه‌های این کار، بسیار بیشتر از ۲۰۰ دلار خواهد بود.

با توجه به اهمیت آشنایی با بازارهای مالی، «فرادرس» اقدام به انتشار فیلم آموزش آشنایی با بازارهای مالی کرده که لینک آن در ادامه آورده شده است.

تفاوت توکن قابل معاوضه و غیر قابل معاوضه چیست؟

با مطالعه مطالب بالا می‌دانیم که NFT یک توکن یا ژتون غیرقابل معاوضه است اما صرفا آن‌را تعریف کرده‌ایم و شاید برای درک معنای حقیقی، نیاز به توضیحات بیشتری داشته باشیم تا تفاوت توکن قابل معاوضه و غیرقابل معاوضه را درک کنیم.

تکنولوژی بلاک چین همواره با رمزارزها توصیف شده است. اگر به تازگی با بلاک چین آشنا شده باشید احتمالا گمان می‌کنید که این تکنولوژی تنها برای توسعه دارایی‌های رمزی مناسب است اما در حقیقت،‌ پتانسیل بکارگیری این تکنولوژی فراتر از رمزارزها است. در حال حاضر، دولت‌ها، شرکت‌ها و افراد می‌توانند شناسه‌ها، گواهینامه‌ها و داده‌های مختلف و حیاتی را بر روی بلاک چین قرار دهند. حتی دانشجویان می‌توانند مدرک تحصیلی خود را به صورت بلاک چین در اختیار داشته باشند که در تمام جهان شناخته شده باشد. اما چه اتفاقی سبب شده تا افراد به چنین قابلیت ویژه‌ای دسترسی داشته باشند. برای پاسخ به این سوال باید با توکن‌های قابل معاوضه و غیر قابل معاوضه آشنا شویم.

ژتون‌های غیرقابل معاوضه را به نوعی صاحب آینده بلاک چین می‌دانند و با این وجود در بسیاری از موارد با ژتون‌های قابل معاوضه نیز مقایسه می‌شوند. اما پیش از ادامه کار باید با مفهوم توکن یا ژتون آشنا شویم.

توکن چیست؟

توکن اشاره به نمایش مشهودی از حس، واقعیات یا کیفیت‌های مختلف دارد و افراد در زندگی روزمره با آن روبرو می‌شوند. به طور مثال، کلید هتل، اثبات یا نمایشی برای پرداخت هزینه اتاق به شمار می‌آید یا کارت شناسایی شما نشان دهنده استخدام شما در یک شرکت است. همچنین، گواهینامه رانندگی یک شخص بیان‌گر قبولی او در امتحانات رانندگی و صلاحیت او برای رانندگی است. به طور مشابه، توکن را می‌توان یک ماهیت وجودی خاص در فضای رمزنگاری توصیف کرد.

این توکن می‌تواند دارای ارزش، حق رای، سهام یا هر چیز دیگری باشد و محدود به یک نقش خاص نیست بلکه می‌توان نقش‌های مختلفی را به آن اختصاص داد. یک توکن می‌تواند بیانگر ویژگی یا دارایی خاص از یک شرکت باشد و برای شرکت این امکان وجود دارد که به سرمایه‌گذاران خود در مزایده‌های عمومی، توکن بدهد.

اهمیت توکن چیست؟

حال این سوال پیش می‌اید که نقش و اهمیت توکن‌ها در چیست و چرا برای آشنایی با NFT باید در ابتدا با توکن آشنا باشیم. همانطور که گفته شد، توکن‌ها محدود به نقش خاصی نیستند و کاربردهای زیادی دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

    توکن نقش یک دروازه برای ورود به برنامه‌ها و خدمات بلاک چین دارد.

    توکن‌ها در تایید صلاحیت اشخاص در برخی از حق رای‌ها نقش دارند.

    توکن می‌تواند در تجربه کاربر نقش مهمی داشته باشد. به طور مثال، به کمک توکنِ کاربران در یک مرورگر اینترنت می‌توان خدمات مختلفی را به آن‌ها ارائه داد.

    از نقش‌های مهم توکن می‌توان به رد و بدل کردن دارایی‌ها (ارزش‌ها) اشاره کرد. در حقیقت، از توکن در بلاک چین برای تبدیل ارزش استفاده شده است.

    علاوه بر تمامی کابردهای بالا، توکن می‌تواند بیانگر مالکیت یک کالای خاص باشد و همین کاربرد است که تفاوت توکن‌های قابل معاوضه با توکن‌های غیرقابل معاوضه را نشان می‌دهد.

مبنای تفاوت توکن‌ها بر چه اساس است؟

هیچ شکی نیست که بلاک چین تکنولوژی مناسبی برای مدیریت دارایی‌های دیجیتال با انواع مختلف است چراکه امنیت بالایی دارد. همچنین، توکن‌هایی که منحصر به فرد باشند و به جای ارزش بتوانند داده و اطلاعات در خود نگهداری کنند، نسبت به سایر توکن‌ها ترجیح داده می‌شوند. این نوع از توکن‌ها که با نام توکن غیر قابل معاوضه شناخته می‌شوند در اتریوم با استاندارد ERC تعریف می‌شوند. در نتیجه، به خوبی مشخص می‌شود که توکن‌های قابل معاوضه و توکن‌های غیرقابل معاوضه مانند NFT بر ذخیره‌سازی اطلاعات تمرکز دارند.

در تعاریف اقتصادی، یک دارایی قابل معاوضه، به قابلیت آن برای مبادله با سایر دارایی‌ها یا کالاها با ارزش یکسان اشاره دارد. معمول‌ترین مثال دارایی قابل معاوضه، پول و ارز است. به طور مثال، یک اسکناس ۵۰ هزار تومانی برای هر شخص به یک میزان ارزش دارد. طلا مثال دیگری از دارایی قابل معاوضه است چراکه یک اونس طلا در هر کشور، همان ارزش را در کشور دیگر خواهد داشت. اما همانطور که در ابتدای متن گفته شد، NFTها توکن‌هایی غیر قابل معاوضه هستند و نمی‌توان‌ آن‌ها را با توکن‌های دیگر معاوضه کرد و ارزش خود را از کالای اختصاص یافته به آن‌ها دریافت می‌کنند.

توکن‌های قابل معاوضه همانطور که از نامشان پیداست، به راحتی با یکدیگر معاوضه می‌شوند و به عبارت دیگر، معاوضه این دارایی‌ها، معنی خاصی را بدست نمی‌دهد چراکه هردو دارای ارزش یکسان هستند یعنی به طور مثال، یک اسکناس ۵۰ هزار تومانی را نمی‌توان با اسکناس دیگری تعویض کرد چراکه ارزش هر دو یکسان است.

در مقابل، توکن‌های غیر قابل معاوضه، دارای «ارزش پیشنهادی یکتا» (Unique Value Proposition | UVP) هستند و هریک ، شناسه مخصوصی دارند تا از میان سایر توکن‌ها قابل شناسایی باشند. به دلیل همین ویژگی منحصر به فرد است که NFTها نایاب و کمیاب می‌شوند و به جهت تقاضای زیاد، ارزش بسیار بالایی پیدا می‌کنند. علاوه بر این، به کمک NFTها می‌توان علاوه بر تجارت، انتقال مالکیت نیز انجام داد.

نحوه کارکرد NFT به چه شکل است؟

NFTها بخشی از بلاک چین اتریوم هستند و در نتیجه، ژتون‌هایی به شمار می‌آیند که اطلاعات اضافه‌ای در آن‌ها ذخیره شده است. این اطلاعات اضافه، بخش مهم این رمزارزها را تشکیل می‌دهند و سبب می‌شوند تا هنر، موسیقی، ویدیو و مواردی از این دست را با فرمت‌های مختلف عکس، فیلم و موسیقی پوشش دهند. از آن‌جایی که این رمزارزها، ارزشی را در خود حفظ و نگهداری می‌کنند، می‌توان آن‌ها را خرید و فروش کرد و مانند انواع مختلف آثار هنری، این ارزش توسط بازار و تقاضا تنظیم می‌شود.

البته با توجه به مطالب بالا نمی‌توان گفت که تنها یک نسخه دیجیتال از اثر هنری NFT در بازار وجود دارد. همانطور که تابلوهای نقاشی اصیل و کپی‌شده در دنیا وجود دارند و خرید و فروش می‌شوند، مشابه‌ آن‌ نیز برای ‌NFTها وجود دارد که همگی به ارزش NFT اصلی (اصیل) نیستند. البته باید این نکته را هم اضافه کنیم که با دانلود یک عکس نمی‌توانید صاحب آن شوید چراکه این عکس، اطلاعات ذخیره شده‌ای را به همراه ندارد که بتواند بخشی از بلاک چین اتریوم باشد.

NFT را می‌توان از طریق پلتفرم‌های مختلفی خریداری کرد و بسته به نوع کالای خریداری شده، متفاوت خواهد بود. برای خرید نیاز به یک کیف پول مخصوص آن پلتفرم دارید و این کیف پول باید از طریق رمزارز شارژ شود. به دلیل تقاضای زیاد NFTها، آن‌ها را در رویدادها و حراجی‌های مختلفی به فروش می‌رسانند و برای این رویداد باید از قبل ثبت نام و کیف پول خود را شارژ کرده باشید و در نتیجه، جنبه حراج به بالاترین قیمت نیز خواهند داشت. در زیر، فهرستی از سایت‌های فروشنده NFT آورده شده است.

علاوه بر این، به تازگی از NFTها برای خرید‌های درون‌برنامه‌ای بازی‌ها نیز بهره می‌گیرند. این دارایی‌ها توسط بازی‌کنندگان خرید و فروش می‌شوند. به طور مثال، شمشیرهای یک کاراکتر مخصوص در بازی، پوسته‌های مختلف یا آواتارها همگی از جمله این دارایی‌ها به شمار می‌آیند.

چه کسانی از NFT استفاده می‌کنند؟

NFTها در حال حاضر طرفداران بسیاری دارند و هنرمندان، نام‌های تجاری و بازی‌کنندگان (بازی‌های ویدیویی) با فرهنگ‌های مختلف از NFT بهره می‌گیرند. NFT به طور اساسی در حوزه متاورس استفاده می‌شود و پروژه‌های ارز دیجیتال متاورس مانند «دیسنترالند» و «سندباکس» از این توکن‌های برای تعریف هویت برای دارایی‌ها و آواتارها استفاده می‌کنند. در حقیقت، روزانه افراد بسیاری به فروشگاه‌های شامل NFT علاقه‌مند می‌شوند.

فضایی جدیدی که NFT برای هنرمندان ایجاد کرده، شیوه جدیدی از خلق و نمایش آثار هنری بوجود آورده است. به طور مثال، گربه رنگین‌کمانی در تصویر زیر به قیمتی برابر با ۶۹۰ هزار دلار فروش رفته است.

همانطور که گفته شد، از NFTها در بازی‌های ویدیویی برای خریدهای درون‌برنامه‌ای نیز استفاده می‌شود. تا پیش از ظهور NFT،‌ مالکیت این خریدها – مانند شمشیرها و پوسته‌ها و … – به شرکت سازنده بازی اختصاص داشت در صورتیکه به کمک NFT، چنین دارایی‌هایی به بازی کننده منتقل می‌شود و او می‌تواند در پلتفرم بازی بسته به نوع بازار،‌ آن‌را به فروش برساند. به بیان ساده‌تر، بازی‌هایی که به تازگی بر اساس NFT ساخته می‌شوند، صنعت بازی‌ها را دچار تحول خواهند کرد.

انتظار می‌رود هنرمندان شناخته شده، به کمک NFTها صاحب ارزش بسیار زیادی شوند. به عنوان نمونه،‌ یک تابلوی نقاشی برای تبدیل شدن به NFT سوزانده شد تا ثابت شود حتی با سوزاندن نسخه اصلی، ارزش ذاتی تابلو از بین نمی‌رود و این ارزش متعلق به NFT است.

علاوه بر کاربردهای بالا، NFTها به منبع درآمدی برای نام‌های تجاری تبدیل شده‌اند. به طور مثال، یک شرکت، تصویری مانند زیر را در یک بازار در کمتر از  ۳۰ دقیقه به فروش رساند. هر NFT فروخته شده شامل کارت هدیه‌ای به میزان ۵۰۰ دلار بود که صاحب اصلی می‌توانست آن‌را خرج کند. اما این کارت‌ها (تصاویر) در حال حاضر قیمتی برابر با ۳۵۰۰ دلار دارند و شامل هیچ کارت هدیه‌ای هم نیستند.

nft چیست؟

حال می‌دانیم که به کمک NFT می‌توان حتی برای عکس‌ها یا توییت‌ها نیز ارزش مشخصی را در نظر گرفت. به طور مثال، «جک دورسی» (Jack Dorsey) از بنیان‌گذاران تویتتر، اولین توییت خود را به مبلغی برابر با 2,915,835.47 دلار به فروش رساند.

ساخت NFT چگونه انجام می‌شود؟

تا اینجا با NFT آشنا شده‌ایم و موارد استفاده از آن را شناخته‌ایم. حال این سوال پیش می‌آید که چگونه یک NFT  بسازیم و در فروش آن نقش داشته باشیم. خوب است بدانید که سازنده تصویر زیر، این تصویر را به قیمت ۳۶۰۰ دلار به فروش رساند.

به بیان ساده،‌ این امکان وجود دارد که هر شخصی بتواند اثر هنری خلق کند و با تبدیل آن به NFT روی بلاک چین آن اثر را به فروش برساند. حتی می‌توان درصدی را به عنوان کمیسیون در نظر گرفت که با فروش مجدد آن، این کمیسیون به شما برسد. همانند خرید NFTها، برای ساخت آن‌ها نیز به کیف پولی پر از رمزارز نیاز دارید و همین امر، ساخت آن‌را دشوار می‌کند.

هزینه‌های پنهان این کار، قیمتی نجومی دارند چراکه سایت‌ها به ازای هر فروش، «اجرت گاز» (Gas Fee) برای تکمیل تراکنش را نیز علاوه بر هزینه خرید و فروش، دریافت می‌کنند. همچنین باید کارمزدها، نرخ‌های تبدیل و نوسان آن‌ها را نیز در نظر بگیرید. با در نظر گرفتن تمامی این موارد ممکن است به این نتیجه برسید که هزینه‌های پرداختی، بسیار بیشتر از پول دریافتی حاصل از فروش NFT خواهد بود. البته به این نکته هم توجه داشته باشید که درصد کمیسیون برخی از سایت‌ها با دیگری متفاوت است که می‌توان با کمی جستجو، برآورد هزینه انجام داد.