باغبانی شهری: افزایش امنیت غذایی در دوران کرونا و پساکرونا
مسعود لطیفیان و دکتر شکراله حاجی وند_اعضای هیأت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی
شیوع ویروس کرونا که به ابعاد پاندمی رسیده زنجیره تامین غذای شهری را به طرق مختلف مختل کرده است. این پاندمی با کاهش درآمد و افزایش ناامنی شغلی توانایی مردم را تیز برای دسترسی به غذا محدود کرده است. استراتژیهای قرنطینه در سراسر جهان باعث افزایش وقفههایی در حمل و نقل، کمبود نیروی کار و دسترسی محدود به بازار شده مواد غذایی شده است. یکی از تهدیدات اصلی این پاندمی برای کشورهای در حال توسعه گرسنگی است، زیرا اگر قرنطینه ادامه داشته باشد، افراد بیشتری به جای بیماری به دلیل گرسنگی جان خود را از دست خواهند داد. در شرایط قرنطینه تقریباً 40 درصد از جمعیت شهری نمیتوانند برای بیش از 14 روز غذا ذخیره کنند. پاندمی کرونا بر اهمیت تولید محلی غذا و باغبانی شهری افزوده است. "باغبانی شهری" کشت میوه، سبزیجات، قارچ، سبزی و گیاهان معطر و زینتی است که به راحتی در یک شهر و اطراف آن رشد می-کنند. پاندمی کرونا و قرنطینه، مزایایی را برای شهرنشینانی که در خانهها میوه و سبزیجات میکارند، ایجاد کرده است و فرصتی برای تقویت باغبانی شهری فراهم نموده است. بسیاری از محصولات باغی برای تولید در باغبانی شهری ایدهآل هستند زیرا فضای کمی را اشغال میکنند و در واحد سطح عملکرد مناسب، ارزش غذایی بالایی و چرخههای تولید کوتاهی دارند. به عنوان مثال، یک دوره زمانی کوتاه (60 تا 90 روز) یا حتی کمتر برای برخی محصولات سبزی برگی کافی است. برنامه جهانی غذا مدعی شده است که ناامنی غذایی شدید به دلیل کووید-19 افزایش خواهد داشت و تعداد افرادی که تحت تأثیر ناامنی غذایی قرار دارند، دو برابر خواهد شد.
در این شرایط باغبانی شهری فرصتی را برای عرضه میوه و سبزیجات سالم و مطمئن به شهرها فراهم می کند. این امر با کاهش نوسانات قیمت در بازارها تحت شرایط همه گیر COVID-19 در تثبیت قیمت مواد غذایی مفید خواهد بود. پرورش سبزیجات در باغبانی شهری عرضه مداوم مواد غذایی را با استانداردهای بالای ایمنی غذایی امکان پذیر می¬کند. باغبانی شهری برای عملکرد روان سیستم های تامین غذایی در طی شرایط بحران مفید خواهد بود. برآورد شده که می توان 35.5 درصد از سبزیجات مورد نیاز را باغ های پشت بام خانه ها تولید کرد.
پایداری باغبانی شهری به مدیریت مناسب استفاده از فضاهای موجود، مانند فضاهای خالی، پشت بام، چمن و مکان های تجاری ارائه شده برای باغبانی شهری و همچنین ابتکارات فردی در تولید میوه و سبزیجات بستگی دارد. استفاده از آب می تواند یک نگرانی در توسعه باغبانی شهری باشد. مطالعه بازیافت آب خانگی نشان داده که «آب خاکستری» حاصل از سینکها و دوشها در خانه میتواند برای باغبانی شهری استفاده شود، اما باید فیلتر گردد. 76% از آب خاکستری برای باغبانی شهری قابل استفاده است. پشت بام سبز 95 درصد در کاهش گرما و 26 درصد تلفات حرارتی را کاهش می دهد. پشت بام های سبز با محافظت از خانه ها در برابر اشعه ماوراء بنفش و استرس حرارتی، طول عمر غشای سقف را تا 40 تا 50 سال در مقایسه با سقف های معمولی افزایش می دهند.
علاوه بر این، باغبانی شهری میتواند به مردم کمک کند تا از نظر جسمی قوی تر و از نظر روحی غنی تر شوند. باغبانی شهری را می توان یک مؤلفه کلیدی برای ارتقای سلامت عمومی جامعه در نظر گرفت. پتانسیل استفاده نشده زیادی در شهرهای ایران برای زیرساختهای سبز شهری در تولید سبزیجات و میوهها وجود دارد که در صورت برنامه ریزی صحیح برای توسعه باغبانی شهری ضمن تأمین غذای پایدار برای ساکنان شهری، حفاظت از محیط زیست و افزایش امنیت غذایی را به دنبال دارد.