مجلسی که کمر به نابودی مردم ایران بسته است/ طرح «صیانت» چه بلایی سر مردم می‌آورد؟
بی‌شک یکی از اتفاقات مهم سال گذشته که سر و صدای زیادی بی پا کرد و باعث نگرانی مردم شد، طرح صیانت از فضای مجازی بود. طرحی که با کش و قوس‌های فراوان کلیات آن تصویب و سپس ابطال شد و اکنون مشخص نیست در چه مرحله‌ای قرار دارد. آیا قرار است مرکز پژوهش‌های مجلس و کمیسیون مشترک تکلیف آن را مشخص کنند یا صحن علنی مجلس؟
به گزارش منیبان؛ «قراره اینترنت رو تعطیل کنن؟»، «میگن فیلترشکن داشته باشیم باید بریم زندان»، «فیلترشکن چقدر جریمه داره؟»، «میگن نمیشه حتی دیگه تو واتساپ هم پیام داد»، «هرچی صفحه فروش اینترنتی بود باید ببنده بره» و... این جملات تنها بخشی از صحبت‌های مردمی‌ست که این روزها در تاکسی، مترو، بی‌آر‌تی شنیده می‌شود. چندماهی است که طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان های خارجی» در کشور بلوا به پا کرده و مخالفان آن از این طرح به عنوان طرح «مسدود سازی پیام رسان های خارجی» یاد می‌کنند. با دست به دست شدن جزئیات این طرح در رسانه‌ها، گزارشات، تحلیل‌ها و انواع و اقسام محتوای انتقادی با تمرکز بر اینکه مجلس به دنبال مسدود سازی پیام رسان های خارجی است مخالفت‌ها رونق گرفت و فعالان فضای مجازی و شاغلان کسب و کارهای اینترنتی از هر راهی استفاده کردند تا صدای اعتراض خود را به بهارستانی‌ها برسانند و اجازه ندهند با تصویب این طرح، در این شرایط اقتصادی که کرونا کبریتی بر آتش شده؛ شغل خود را از دست دهند و همین میزان درآمدشان نیز بر باد هوا برود.
این جوی که در فضای جامعه ایجاد شده و صدای اعتراض همگان را برانگیخته است مانعی برای نمایندگان انقلابی مجلس یازدهم نشد تا این طرح را مختومه اعلام کنند یا حتی از موضع خود کنار بکشند. باوجود اینکه هر از گاهی صحبت‌های ضد و نقیضی از آنها درباره این طرح مطرح می‌شد اما برخلاف شایعات، طرح هیچگاه از دستور کار خارج نشد و یکبار برای اولین بار قرار بود 4 مردادماه سال 1400 از مجرای اصل 85 قانون اساسی به تصویب برسد که انجام نشد و مردم در هاله‌ای از ابهام قرار گرفتند که آیا قرار است این طرح تصویب شود یا خیر؟
انتقال طرح صیانت به کمیسیون داخلی، برای تصویب پنهانی و غیرشفاف
لازم به ذکر است که اصل 85 قانون اساسی به مجلس شورای اسلامی اجازه می‌دهد در موارد ضروری طرح‌ها و لوایح را بدون مطرح کردن در صحن علنی و صرفا در کمیسیون‌های داخلی به تصویب برساند و مستقیم به شورای نگهبان ارسال کند. همانطور که از متن قانون مشخص است، باید موارد بسیار مهم و ضروری از مجرای این اصل قانون به تصویب برسند اما مجلس یازدهم با سوءاستفاده کردن از این اصل به طور کاملا مخفیانه و پنهانی طرح «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» را تصویب کرد بنابراین می‌خواستند به صورت محرمانه و غیرشفاف طرح صیانت را نیز تصویب کنند که در پی افزایش انتقادها و بی‌نتیجه ماندن اعتراضات نمایندگان مخالف طرح از مشخص نبودن طرح و شفاف نبودن روند بررسی آن قالیباف، رییس مجلس از نمایندگان خواست که جلسات کمیسیون مشترک را علنی برگزار کنند.
300 هزار کسب و کار کوچک و خانگی ثبت نشده در اینستاگرام با اجرای طرح صیانت به یغما می‌روند
به جرات می‌توان گفت یکی از اولین قشرهایی که از این طرح آسیب می‌بینند، شاغلان کسب و کارهای اینترنتی هستند که در چندسال گذشته بازار کار خود را پیدا کرده و از طریق سایت، صفحات اینستاگرامی، کانال‌های تلگرامی، واتساپی و... محصولات خود را به فروش می‌رسانند. با اوج گرفتن پاندمی کووید19 در کشور، شاهد رشد روزافزون این نوع مشاغل اینترنتی بودیم که انصافا خوش درخشیدند و در روزهایی که مردم مجبور بودند در خانه نشسته و برای جلوگیری از ابتلا خود و خانواده‌شان بیرون نروند، معطل مایحتاج خود نمانند و از طریق خرید اینترنتی وسایل مورد نیاز خود را تهیه کنند. دبیر انجمن کسب‌و‌کارهای اینترنتی می‌گوید: 300 هزار کسب و کارهای کوچک و خانگی ثبت نشده در اینستاگرام وجود دارد که هرکدام خرج یک نفر یا یک خانواده را می‌دهد. او از بین رفتن کسب و کارهای اینترنتی مردم را اولین آسیب اجرای این طرح می‌داند و می‌گوید: تمام شرکت‌های بزرگ بدون استثنا اکانتی در اینستاگرام دارند بنابراین تعداد کسب و کارهای فعال در این پلتفرم بسیار زیاد است درواقع 250 تا 300 هزار، کسب و کارهای کوچک و خانگی ثبت نشده داریم که از فرصت حضور در این پلتفرم استفاده کردند تا خود را توسعه و رونق ببخشند. زیان بسته شدن فضای مجازی محدود به کسب و کارهای کوچک نمی‌شود و دامنه وسیعی دارد و حتی شرکت‌های بزرگ نیز متضرر خواهند شد اما زیان بیشتر به کسب و کارهای خانگی و خرد وارد می‌شود، چراکه راه‌های ارتباطی محدودی دارند و با بسته شدن همان راه‌ها، کسب و کارشان نیز از بین می‌رود. دبیر انجمن کسب‌و‌کارهای اینترنتی کشور اجرای این طرح را همانند طرح فیلترینگ تلگرام محکوم به شکست می‌داند و معتقد است در شرایط فعلی به دلیل فشار تحریم و تورم، موتور اقتصادی با جان کندن روشن است و این فشار‌ها نیز به مثابه یک خنجری در پشت است.
«آموزش مجازی» قربانی طرح صیانت خواهد شد
همه ما حداقل یک دانش آموز یا یک دانشجو در خانه یا اطرافمان داریم و در چندسال اخیر با شروع پاندمی کرونا با مقوله‌ای به اسم «آموزش مجازی» روبه روه شده‌ایم. پس از گذشت چندماه از شروع کرونا در کشور، آموزش و پرورش و وزارت علوم برنامه‌هایی را طراحی کردند تا دانش آموزان و دانشجویان ادامه سال تحصیلی خود را در بستر آنها ادامه دهند اما تاثیر پیام رسانهای دیگر در این روند غیرقابل کتمان است تا جایی که بسیاری از اساتید ترجیح می‍‌‌دهند کلاس‌های درسی خود را در گروه‌های این پیام رسان‌ها برگزار کنند تا هم تبادل اطلاعات راحت‌تر باشد هم اینکه محصلین بتوانند از فایل‌های بارگذاری شده در هر زمانی که می‌خواهند، استفاده کنند. اختلال در روند «آموزش مجازی» اولین هشداری است که داوود محمدی، دبیر کمیسیون تحقیقات و آموزش مجلس دهم به آن اشاره کرد. محمدی که طرح مذکور مجلس یازدهم را برخلاف مصلحت سیاسی و شرایط کنونی جامعه می‌داند، معتقد است نمی‌توان جلوی اینترنت را گرفت و آن را بست. او می‌گوید ما با پدیده جهانی شدن رو به رو هستیم و این اتفاق فقط با «اینترنت» مهیا می‌شود درواقع این اینترنت است که دنیای ما را کوچک کرده و مفهوم زمان و مکان را از بین برده است پس ما باید خودمان را با جهانیان وفق دهیم. اگر می‌خواهیم فضای مجازی و اینترنت را ساماندهی و مدیریت کنیم و امکان بیشتری را برای مردم به وجود بیاوریم، راهش ایجاد محدودیت نیست چون به لحاظ علمی و تکنولوژی اصلا امکان بستن اینترنت و محروم کردن مردم از آن وجود ندارد.
این نماینده سابق مجلس از بین رفتن آموزش مجازی که در دوران پاندمی کرونا افزایش پیدا کرده را اولین قربانی اجرای طرح مجلس یازدهم می‌داند. به گفته او امروزه در دنیا یکی از عوامل اشاعه علم، ایجاد ارتباط بین محافل علمی است که در فضای مجازی محقق می‌شود. در روزهای شیوع ویروس کرونا ما شاهد تدریس معلمان و اساتید در بستر فضای مجازی بودیم تا آنها از درس عقب نیفتند درواقع در همه جای دنیا شیوه آموزش مجازی به جود آمد تا محصلین در خانه بدون استرس مبتلا شدن به کرونا، مطالب درسی را فرابگیرند، طبیعتا با محدود شدن اینترنت و از بین رفتن پیام رسان‌ها بستر آموزش مجازی برای دانش آموزان و دانشجویان از بین خواهد رفت و از این حیث ضربه خواهیم خورد.
این عضو سابق کمیسیون آموزش معتقد است این اقدام مجلس یعنی تصویب چنین طرحی در شرایط کنونی جامعه نادرست بود و اصلا به صلاح کشور نیست البته او تاکید می‌کند هرچند نمایندگان مدعی هستند دنبال ایجاد محدودیت و مسدودسازی نیستند اما مفاد طرح نگران کننده است و باعث اعتراض مردم شده است.
با طرح صیانت، ایران را از صنعت توریسم حذف می‌کنند
حتی رییس جامعه گردشگری الکترونیکی طرح صیانت مجلس را طرحی آسیب‌رسان به صنعت گردشگری کشور توصیف کرده و ضمن اشاره به تضاد آن با پروژه «مقابله با ایران‌هراسی» اعلام کرده که اجراکنندگان این طرح، ایران را حذف می‌کنند. حسن تقی‌زاده انصاری در انتقاد به طرح صیانت گفته است که بیش از ۹۰ درصد جذب گردشگر و آشنایی علاقه‌مندان به سفر از طریق فضای مجازی اتفاق می‌افتد. در دنیای امروز، گردشگر بدون تحقیق مقصدی را برای سفر انتخاب نمی‌کند و این شناخت از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی محقق می‌شود. چنان‌چه در این فضا محدودیتی به‌وجود آید بازار گردشگری را از دست می‌دهیم و باعث می‌شویم کشورهای همسایه گردشگران ما را به‌راحتی جذب کنند و کشور ما از فهرست مقاصد گردشگری خارج شود.
انصاری با اشاره به آسیبی که این طرح بر کسب و کارهای گردشگری وارد می‌کند هم گفته است کسب و کارهای گردشگری ارتباط تجاری آنی با شرکای داخلی و خارجی دارند و خدمات خود را طریق شبکه‌های اجتماعی معرفی و عرضه می‌کنند. حجم زیادی از بازاریابی‌های گردشگری دیجیتالی انجام می‌شود بنابراین اگر این فضا محدود شود فرصت معرفی ایران گرفته می‌شود و نمی‌توانیم دیگر از این ظرفیت و فرصت برای معرفی ایران استفاده کنیم.
رشد آسیب‌های اجتماعی به دنبال محدود شدن پیام رسان‌ها/ خرج زندگی 95 درصد از زنان سرپرست خانوار که از کسب و کارهای اینترنتی ارتزاق می‌کنند را چه کسی می‌دهد؟
چندسال اخیر با رشد شبکه‌های اجتماعی بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در فضای مجازی و پیام رسان‌ها به تصویر کشیده شدند و همین رسانهای شدن آنها باعث شد جدا از مسئله فرهنگسازی، قوانین بسیار خوب و کارآمدی تصویب شود برای مثال پس از کشته شدن رومینا به دست پدرش هم لایحه تشدید مجازات پدر در صورت قتل فرزند به تصویب رسید و هم لایحه حفظ کرامت و حمایت از زنان دربرابر خشونت در هیات دولت تصویب و به مجلس راه یافت و این روزها در حال طی کردن مسیر قانون شدن است. طبیعتا با محدود شدن فضای مجازی، آسیب‌های اجتماعی که تاکنون به محض بروز رسانهای می‌شدند و در بسیاری از مواقع با مسببین آن برخورد می‌شد در خفا رشد پیدا می‌کنند بدون اینکه کسی حتی متوجه آنها شود. این «هشداری» است که امیرمحمود حریرچی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و آسیب شناس اجتماعی بر آن تاکید کرده است. او معتقد است وقتی آسیب‌های اجتماعی به درستی مطرح شوند اطلاع و آگاهی مردم افزایش پیدا می‌کند و همین باعث فرهنگسازی می‌شود برای مثال در سال‌های اخیر دیدیم بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در بستر فضای مجازی مطرح شدند و جامعه شناسان و فعالان رسانهای سعی کردند با استفاده از آنها به مردم اطلاع رسانی کنند و زمینه رشد آگاهی آنها را فراهم کنند حال اگر پیام رسان‌ها را محدود کنیم دیگر بستری برای اطلاع رسانی و فرهنگسازی وجود نخواهد داشت.
تعطیل شدن کسب و کار اینترنتی زنان سرپرست خانوار و بیکار شدن آنها موضوعی است که حریرچی آن را نتیجه اجرای طرح مزبور می‌داند. او می‌گوید که براساس آمارها 95 درصد زنان سرپرست خانوار از طریق اینترنت کسب و کار راه انداختند برای مثال مواد غذایی خانگی، صنایع دستی و... در خانه درست می‌کنند و از طریق یک صفحه اینستاگرامی یا کانال تلگرامی به فروش می‌رسانند تا زندگی خود و فرزندانشان را بگذرانند طبیعتا اگر پیام رسان‌ها محدود شوند دیگر فضای برای کسب و کار اینترنتی این زنان باقی نخواهد ماند و آنهایی که به دلیل داشتن فرزند کوچک قادر به کار کردن بیرون از خانه نیستند دچار مشکلات زیادی خواهند شد.
چشمِ انتظار 85 میلیون نفر به کمیسیون فرهنگی 18 نفره و تصویب کلیات طرح و ابطال آن
درحالی که آسیب‌های اجرای این طرح دائما درحال یادآوری برای وکلای ملت در بهارستان بود و از مردم عادی گرفته تا دانش آموزان، دانشجویان، فعالان رسانهای، حقوقدانان، و کلا، مسئولین، صاحبان مشاغل اینترنتی، پزشکان و.... ضربه‌ای که با اجرای این طرح به حوزه‌شان وارد می‌شود را عنوان می‌کردند، نمایندگان انقلابی دست از موضع خود نکشیدند و درنهایت 3 اسفندماه سال 1400 از کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی خبر رسید که آنها با 18 رای موافق کلیات طرح را تصویب کردند. پس از اعلام این خبر غوغای عجیبی در فضای مجازی به پا شد و هنوز چندساعت نگذشته بود که معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی با صدور نامه‌ای، مصوبه طرح حمایت از حقوق کاربران در کمیسیون ویژه مجلس را باطل اعلام کرد.
احتمال بررسی طرح در صحن علنی مجلس
روز سه شنبه ۴ اسفندماه سال 1400 نمایندگان مجلس با امضای نامه ای به هیات رییسه مجلس، خواستار لغو بررسی طرح صیانت در کمیسیون مشترک و بازگشت طرح به صحن مجلس شدند، جلال رشیدی کوچی که از اعضای کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت است در بخشی از پیام توئیتری خود نوشت: «امروز درجواب دغدغه و مطالبه آحاد مردم شریف ایران اسلامی، وفق تبصره ۲ ماده ۱۶۷ آئین نامه داخلی مجلس تقاضای لغو بررسی طرح صیانت در کمیسیون مشترک و بازگشت طرح به صحن مجلس را مطرح کردم که تاکنون به امضا ۵۵ نفر از نمایندگان محترم رسیده است و در حال افزایش تعداد امضا می باشد.»
در جلسه علنی صبح روز چهارشنبه مجلس شورای اسلامی نیز تعدادی از نمایندگان خواستار بازگشت این طرح به صحن مجلس شدند، جلال رشیدی کوچی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت که تعداد امضا موافقان بازگشت طرح صیانت به صحن مجلس از ۱۱۶ امضا گذشت. به زودی لیست نمایندگان امضاکننده منتشر خواهد شد، پس از آن نیز صدیف بدری در صفحه شخصی خود در توئیتر خبر داد که تعداد امضاهای نمایندگان برای لغو مصوبه طرح صیانت از مرز ۱۵۰ امضا گذشت.
چه کسی قرار است سرنوشت ملت ایران را تعیین کند؟
حال باید منتظر تعیین سرنوشت نهایی این طرح باشیم. آیا رفت و بازگشت میان مرکز پژوهش‌های مجلس و کمیسیون مشترک قرار است آینده فضای مجازی کشور را تعیین کند یا درخواست بیش از ۱۵۰ نماینده مجلس برای بررسی این طرح در صحن علنی؟
