10 ماموریت جدید برای بانک مرکزی

به گزارش منیبان، در جریان این بازدید که با حضور رییس کل بانک مرکزی، معاونان فناوری اطلاعات و مدیران آن برگزار شد، ابراهیم رییسی، ۱۰ ماموریت برای تحول و ارتقای نظام پولی برشمرد. رییس‌جمهور در این جلسه تقویت ارزش پول ملی، اصلاح ناترازی بانک‌ها، توقف رشد سالانه نقدینگی، اصلاح سبد ذخایر ارزی متناسب با نیاز‌های سرمایه‌گذاری و تجاری کشور، توسعه دامنه وثایق و تسهیل فرآیند وثیقه‌گذاری، فعال‌سازی حساب تجاری، تقویت سامانه‌های نظارتی و تامین سرمایه درگردش واحد‌های تولیدی را از جمله ماموریت‌های اصلی بانک مرکزی بیان کرد.

در سرفصل ماموریت‌های محول شده به بانک مرکزی، «مدیریت نقدینگی» و «خلق پول» عنوان شده. شاخصی که در آمار‌های ارایه شده توسط بانک مرکزی، شرایط چندان مساعدی ندارد. میزان بدهی دولت به بانک مرکزی در تیر ماه سال جاری نسبت به پایان سال گذشته، ۱۴ درصد رشد کرده و در همین مدت زمان، بدهی بانک‌ها هم به بانک مرکزی ۲۰.۵ درصد افزایش یافته است.

در کل، میزان نقدینگی نیز به ۵۲۵۰.۱ هزار میلیارد تومان رسیده که در دوران رکود فعلی، مانند بمب ساعتی از بازاری به بازار دیگر می‌چرخد و تورم‌زاست. در بازدید دیروز رییس‌جمهور از بانک مرکزی، به نظر می‌رسد که وی به خوبی متوجه مشکل بزرگ سیستم پولی کشور شده است. رییسی عنوان کرد که نقدینگی اگر با مدیریت به سمت تولید هدایت شود نگران‌کننده نیست، اما اگر به سمت سوداگری در بازار حرکت کند تبعات ویران‌کننده‌ای خواهد داشت. وی «هدف‌گذاری نقدینگی زیر ۲۵درصد» از سوی بانک مرکزی را اقدام بسیار مهم دیگر نظام پولی کشور دانست که کنترل و مدیریت آن موجب مهار تورم خواهد شد.

رییسی همچنین ناترازی بانک‌ها را از عوامل تورم عنوان کرد و اظهار داشت: بانک مرکزی باید بخش نظارتی خود را تقویت کند تا بتواند با برنامه‌ریزی سیاست‌های پولی و ضدتورمی را اجرا کند. رییسی در ادامه «رفع مشکل سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی» را اقدام مهم بانک مرکزی خواند و افزود: بخشی از دلایل تعطیلی واحد‌های تولیدی مشکل سرمایه در گردش است که اگر مرتفع شود منجر به افزایش تولید و اشتغال خواهد شد. رییس‌جمهور همچنین از رییس کل بانک مرکزی خواست تا تلاش خود را به کار گیرد تا اصول بانکداری اسلامی با دقت و نظارت کامل در قرارداد‌ها و عقود بانکی اجرا شود.

رییسی نظارت و کنترل بر ارز و کالا با هدف جلوگیری از سوداگری در بازار از سوی بانک مرکزی را مورد تاکید قرار داد و گفت: اگر کسی به دنبال اخلال در بازار است باید برخورد شود، اما باید بدانیم فعال اقتصادی نیاز به حمایت و تشویق دارد و نباید هر اقدامی را به عنوان تخلف تلقی کرد. رییس‌جمهور «توجه ویژه به حاکمیت ریال» را مورد تاکید قرار داد و گفت: استفاده از ارز‌های مختلف خصوصا در مبادلات با کشور‌های همسایه و پیمان‌های دو جانبه پولی می‌تواند به تامین با ثبات کالا و افزایش مبادلات کمک و کشور را در مقابل تکانه‌های دلار مصون کند.

هدف‌گذاری رشد ۳۰درصدی نقدینگی تا پایان سال

رییس کل بانک مرکزی نیز در این بازدید، وعده مهمی داده است. علی صالح‌آبادی از هدف‌گذاری برای رشد ۳۰ درصدی نقدینگی در پایان سال خبر داده و عنوان کرده که «برای کنترل رشد نقدینگی و پایه پولی نیز کمیته پایش پایه پولی و نقدینگی در بانک مرکزی تشکیل شده که به طور مستمر تغییرات این شاخص‌ها را بررسی کرده و در صورت انحراف از نرخ‌های هدف‌گذاری شده نسبت به انجام اقدامات اصلاحی اقدام می‌کند.» البته رشد نقدینگی به گفته آمار‌های بانک مرکزی هم‌اکنون حدود ۳۵ درصد است و حالا در نخستین گام در دولت رییسی، گویا هدف‌گذاری شده که تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کند.

با این حال، اعداد نگران‌کننده‌ای که از اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی و همچنین بدهی دولت به بانک مرکزی در گزارش اخیر بانک مرکزی منتشر شده، راه را برای کاهش رشد نقدینگی سخت‌تر می‌کند.

بدهی دولت به بانک مرکزی به معنای آن است که دولت برای جبران کسری بودجه و تامین نیاز‌های جاری خود دست در جیب بانک مرکزی کرده است. در این حالت، استقراض دولت از بانک مرکزی با رشد پایه پولی و افزایش نقدینگی همراه می‌شود که می‌تواند تورم‌زا باشد، چون بانک مرکزی، مابه‌ازای عددی که دولت قرض می‌گیرد باید «پول» چاپ کند. از سوی دیگر، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در انتهای خرداد ماه حدود ۱۴۵ هزار میلیارد تومان بوده و در عرض یک ماه این بدهی به حدود ۱۷۶ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. یعنی در این یک ماه، ۳۱ هزار میلیارد تومان، «پول» جدید چاپ شده است.

با این حال، رییس کل بانک مرکزی می‌گوید: دولت استقراض جدیدی از بانک مرکزی نداشته است. او می‌افزاید: کنترل رشد پایه پولی و نقدینگی، تنظیم رابطه مالی دولت با بانک مرکزی و مدیریت انتظارات تورمی از مهم‌ترین اقدامات بانک مرکزی در زمینه کنترل تورم است. صالح‌آبادی با بیان اینکه خالص مطالبات بانک مرکزی از دولت از ۶۵ همت در ۴ ماهه ابتدایی سال گذشته به ۴۷ همت در مدت مشابه سال جاری کاهش پیدا کرده است، تاکید کرد: دولت حدود ۲۸ همت از سپرده‌های خود نزد بانک مرکزی استفاده کرده است و استقراضی از بانک مرکزی نداشته و استفاده از تنخواه را به حداقل رسانده است.

وی ادامه داد: رشد پایه پولی نیز که در تیر ماه ۱۴۰۰ به ۴۲.۶درصد رسیده بود در حال حاضر به ۲۶.۲ رسیده و رشد نقدینگی نیز از ۴۲.۸ درصد به ۳۴.۹ درصد کاهش یافته است. رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه تسهیلات پرداختی بانک‌ها در ۴ ماهه اول امسال به ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است، افزود: ۶۶درصد تسهیلات بانکی در حوزه سرمایه در گردش پرداخت شده است؛ این در حالی است که میزان کل تسهیلات پرداختی در چهار ماهه سال گذشته ۷۳۸ همت بوده است.

دکتر صالح‌آبادی تامین مالی قاعده‌مند و وثیقه محور، کنترل اجزای ترازنامه بانک‌ها و جلوگیری از خلق نقدینگی خارج از ضوابط، اصلاح ساختار نظام مالی و سرمایه‌ای بانک‌ها، تسهیل دسترسی عموم مردم به خدمات بانکی و توسعه شمولیت مالی و نیز توسعه ابزار‌های تامین مالی زنجیره‌ای را از اقدامات مهم بانک مرکزی در زمینه اصلاح نظام بانکی دانست.

وی تصریح کرد: در همین راستا کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها، اتصال سامانه سمات به سایر سامانه‌های داخل و خارج از بانک مرکزی، الزام به افزایش سرمایه بانک‌ها، تکمیل پروژه ادغام بانک‌های نظامی و الزام ۱۰ بانک به ارایه طرح تجدید ساختار اختصاصی انجام شده است. صالح‌آبادی همچنین ثبات‌بخشی به بازار ارز، اتصال سامانه‌های ارزی بانک مرکزی به گمرک و مالیات، حفظ و تقویت ذخایر ارزی و انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه را از اهم اولویت‌های بانک مرکزی در حوزه ارز دانست و خاطرنشان کرد: ایجاد تعادل در بازار ارز در دستور کار بانک مرکزی است.

صالح‌آبادی با اشاره به تامین ۲۶ میلیارد دلار ارز برای واردات کالا و خدمات طی ۵ ماهه ابتدایی سال جاری گفت: این میزان در مدت مشابه سال گذشته ۱۹ میلیارد دلار بوده است. رییس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: میزان برگشت ارز حاصل از صادرات نیز طی ۵ ماهه نخست سال جاری به ۹۱درصد رسیده است.