بهترین وامی که می‌توان از آن بهره برد را بشناسید
در پستهای گذشته توضیح دادیم که امروزه افراد به جای وام گرفتن از بانک‌ها که هم پروسه زمانبری است و هم برای پیدا کردن ضامن و چک و سفته زحمت زیادی میطلبد، به سمت وام قرض‌الحسنه خانوادگی تمایل پیدا کردهاند. این نوع از وام‌های خانگی در جامعه به دو نوع قابل دسترسی است: وام قرض‌الحسنه خانگی و وام پس انداز خانگی. ما در این مطلب از سایت ضامن قصد داریم توضیح دهیم که وام پس‌انداز خانگی چیست و چه تفاوتی با وام قرض الحسنه دارد.
به گزارش منیبان؛ نوع اول آن که به نام صندوق قرض‌الحسنه قرعه‌کشی یا وام قرعه‌کشی نیز شناخته می‌شود، در پستهای گذشته به صورت کامل توضیح داده شده است (رجوع کنید به صندوق قرض‌الحسنه خانوادگی، جزئیات صندوق قرض‌الحسنه، اساسنامه صندوق قرض‌الحسنه خانوادگی، تشکیل صندوق قرض‌الحسنه و توصیههای کلیدی تشکیل صندوق قرض‌الحسنه خانوادگی).
اما نوع دیگری از وام‌های قرض‌الحسنه نیز در جامعه متداول شده است که بیشتر به نام وام پس‌انداز شناخته می‌شود. صندوق‌های وام پس‌انداز تفاوت ماهوی با صندوق‌های قرض‌الحسنه قرعه‌کشی دارند که در این مقاله توضیح داده شده است.
وام پس انداز خانگی چیست و چگونه کار می‌کند؟
در جواب سوال وام پس انداز خانگی چیست باید بگوییم که نوعی صندوق پس انداز خانگی است. در صندوق پس‌انداز نیز مانند صندوق قرض‌الحسنه قرعه‌کشی اعضای معتمد خانواده و یا سازمان دور هم جمع می‌شوند. اعضای صندوق در هر دوره قسط خود را به عنوان سپرده واریز میکنند. این نوع صندوق از لحاظ زمانی محدودیت ندارد و قابلیت این را دارد که سال‌ها به طول بکشد. در طول صندوق هم ممکن است اعضای جدیدی وارد صندوق بشوند یا اینکه برخی از اعضا از صندوق خارج شوند. ضمن اینکه برخلاف صندوق قرض‌الحسنه قرعه‌کشی اقساط پرداختی اعضای صندوق ممکن است در طول زمان افزایش داشته باشد.
در هر دوره زمانی (ماهانه یا هفتگی) اعضا اقساط خود را پرداخت میکنند و مبالغ اقساط در صندوق جمع می‌شود. بعد از یک استراحت زمانی مشخص (که توسط مدیر صندوق تعیین می‌شود؛ مثلا ۶ ماه)، وام‌دهی‌ها شروع می‌شود. دریافت وام افرادی هم که از اواسط صندوق به عنوان عضو جدید وارد می‌شوند، از این قانون تبعیت می‌کند. برای مثال اگر عضو جدیدی وارد صندوق شود، باید ۶ ماه اقساط خود را پرداخت کند و متعاقبا می‌تواند وام دریافت کند. این استراحت زمانی می‌تواند صفر هم باشد؛ در این صورت هر عضو به محض افزوده شدن به صندوق پس‌انداز می‌تواند وام قرض‌الحسنه دریافت کند.
در این صندوق‌ها وام‌دهی (مقدار وام، تعداد قسط و …) توسط مدیر صندوق مدیریت می‌شود. برای مثال اگر قسط پرداختی هر عضو برابر ۵۰ هزارتومان باشد، این فرد پس از ۶ ماه به مقدار ۳۰۰ هزارتومان پس‌انداز دارد؛ بنابراین در اولین نوبت وام نیز می‌تواند به مقدار ۹۰۰ هزارتومان از صندوق وام دریافت کند. این وامها معمولا بازپرداخت ۱۰ ماهه دارند. بنابراین این عضو صندوق که به مقدار ۹۰۰ هزارتومان وام دریافت کرده است، در هر ماه علاوه بر ۵۰ هزارتومان قسط صندوق، ۹۰ هزارتومان نیز قسط وام خود را پرداخت می‌کند. البته همانگونه که عنوان شد مقدار وام اختصاص‌یافته به هر عضو صندوق و تعداد اقساط، توسط مدیر صندوق انتخاب می‌شود.
برندههای وام پس انداز خانگی هم مانند صندوق قرض‌الحسنه قرعه‌کشی از سه طریق انتخاب مدیر، قرعه‌کشی و یا رای‌گیری تعیین می‌شوند.
تفاوت‌های اصلی وام پس انداز خانگی با وام قرض‌الحسنه خانگی چیست؟
از اصلیترین تفاوت‌های دو نوع صندوق وام پس انداز و صندوق قرض‌الحسنه می‌توان به تفاوت در مقدار قسط و وام‌دهی‌ها، تعداد نفرات و محدودیت زمانی صندوق اشاره کرد:
تعداد اعضا:
معمولا صندوق وام پس انداز خانگی نسبت به صندوق قرض‌الحسنه قرعه‌کشی تعداد بیشتری از افراد را دور هم گرد میآورد. به صورت متوسط می‌توان گفت صندوق‌های قرض‌الحسنه قرعه‌کشی معمولا ۱۰ عضو دارند، در حالی که تعداد ۱۰۰ عضو برای صندوق‌های پس‌انداز، رایج است.
قسط صندوق:
معمولا مبلغ اقساط صندوق‌های وام پس انداز خانگی کمتر از صندوق‌های قرض‌الحسنه قرعه‌کشی است. برای مثال صندوق‌های پس‌انداز معمولا اقساط بین ۵۰ تا ۱۵۰ هزارتومان دارند، در حالی که صندوق‌های قرض‌الحسنه قرعه‌کشی معمولا اقساط بیشتری دارند. با توجه به اینکه معمولا تعداد اعضای صندوق‌های پس‌انداز بیشتر است، در هر دوره مقدار پول زیادی نیز در صندوق جمع می‌شود و بنابراین دست مدیر صندوق برای وام‌دهی به افراد بازتر است.
تفاوت دیگر صندوق وام پس انداز خانگی با صندوق قرض‌الحسنه قرعه‌کشی از لحاظ قسط پرداختی در این است که اقساط صندوق پس‌انداز قابلیت این را دارند که در چندین سال به صورت پله به پله افزایش داشته باشد. برای مثال ممکن است صندوق پس‌انداز با قسط پرداختی ۵۰ هزارتومان شروع شود و در طول چندین سال این قسط به ۱۵۰ تومان ماهانه برسد. این افزایش سبب می‌شود که موجودی صندوق نیز در طول زمان افزایش یابد و افراد بتوانند وام‌های بیشتری بگیرند. این در حالی است که صندوق قرض‌الحسنه قرعه‌کشی مقدار ثابتی دارد و اقساط پرداختی فرد در طول صندوق ثابت است.
محدودیت زمانی اقساط:
هر کدام از اعضا در صندوق‌های قرض‌الحسنه، به تعداد سهم خود وام دریافت میکنند و بعد از اینکه همه اعضا وام خود را دریافت کردند، صندوق تمام می‌شود. اما صندوق وام پس انداز خانگی ماهیت متفاوتی دارد و با توجه نظر اعضای صندوق می‌تواند سال‌ها طول بکشد.
تعداد و مقدار وام‌دهی‌ها:
قرعه کشی در صندوق‌های قرض‌الحسنه، عضو صندوق فقط می‌تواند به تعداد سهم خود برنده وام قرض‌الحسنه شود. اما که در صندوق‌های وام پس انداز خانگی افراد می‌توانند به دفعات و در زمان‌های مختلف وام پس‌انداز قرض‌الحسنه دریافت کنند.
ضمن اینکه در صندوق قرض‌الحسنه قرعه‌کشی، در هر دوره مقدار وام ثابتی به عضو برنده وام تعلق میگیرد. در حالی که بنا به ماهیت صندوق پس‌انداز با توجه به این که هم مقدار اقساط در حال افزایش است و هم اینکه سپرده هر شخصی در طول زمان افزایش مییابد، موجودی صندوق نیز در طی زمان، افزایش پیدا می‌کند و بنابراین مقدار وام‌های قرض‌الحسنه نیز افزایش مییابد.
وجود وام ضروری در صندوق وام پس انداز خانگی :
قرعه کشی در صندوق‌های قرض‌الحسنه تنها یک نوع از وام‌دهی وجود دارد. در هر دوره وام‌دهی، یک فرد بر اساس قرعه‌کشی، انتخاب مدیر و یا رای‌گیری وام قرض‌الحسنه خود را دریافت می‌کند. در صندوق‌های وام پس انداز خانگی علاوه بر اینکه این نوع از دریافت وام قرض‌الحسنه قرار دارد؛ امکان دریافت وام ضروری نیز وجود دارد. به این ترتیب هر عضو صندوق که با توجه به ضرورت، نیاز به دریافت وام دارد می‌تواند از مدیر صندوق درخواست وام ضروری کند. به این ترتیب هر فرد می‌تواند بر اساس نیازهای ضروری خود از وام ضروری استفاده کند و در ماههای بعد نیز اقساط این وام ضروری را بازپرداخت نماید.
اساسنامه صندوق وام پس انداز خانگی به چه نحوی است؟
یکی از راههای شفاف کردن ساز و کار وام‌های پس انداز خانگی و جلوگیری از بروز اختلافات، نوشتن اساسنامه برای صندوق‌ها است.
در پستهای گذشته در مورد اساسنامه صندوق قرض‌الحسنه خانوادگی توضیحات لازم را دادیم. اما صندوق وام پس انداز خانگی سیستم متفاوتی نسبت به صندوق قرض‌الحسنه قرعه‌کشی دارد و بنابراین اساسنامه آن نیز متفاوت است.
ما در این مطلب برای کمک به مدیران صندوق در تدوین اساسنامه، یک مجموعه از قوانینِ ایجاد و مدیریت صندوق پس‌انداز پیشنهاد دادیم. لازم به ذکر است مدیر و اعضای صندوق می‌توانند در هر کدام از قوانین نظر خود را اعمال نمایند.
قوانین پرداختیهای اعضای صندوق و وام قرض‌الحسنه اعطاشده:
هر عضو موظف است تا تاریخ سر رسید دوره صندوق حداقل به مقدار سهم خود، به صندوق پول انتقال دهد.
در هر دوره وام‌دهی باید همه افراد وام را دریافت کنند تا دور جدید وام‌دهی شروع شود. عضو صندوق پس‌انداز نمیتواند همزمان دو وام از صندوق دریافت کند.
حداکثر مقدار وام اضطراری برابر با ۵% موجودی صندوق است.
حداکثر کارمزد وام‌های قرض‌الحسنه صندوق به اعضا، ۴% سالانه و حداقل مقدار آن ۰% میباشد. این کارمزد به “حساب صندوق” افزوده می‌شود. این سود توسط مدیر تعیین می‌شود.
هر عضو صندوق در هر دوره علاوه بر سهم پرداختی مبلغی تحت عنوان حق عضویت میپردازد.
قوانین ورود به صندوق:
عضو جدید صندوق وام پس انداز خانگی نسبت به اعضای قبلی مقدار سهم بیشتری (برای مثال ۱.۵ برابر سهم پرداختی اعضای سابق صندوق) میپردازد. این روند تا زمانی که به صلاحدید مدیر سهم پرداختی همه اعضای صندوق همسانسازی شود، ادامه مییابد.
قانون خروج از صندوق:
عضو صندوق وام پس انداز در صورتی می‌تواند از صندوق خارج شود که هیچ اقساطی از وام وی باقی نمانده باشد.
تصفیه حساب با فردی که درخواست خروج از صندوق را دارد، به موجودی صندوق و صلاحدید مدیر بستگی دارد. در صورتی که موجودی صندوق (به دلیل وام‌دهی به اعضای صندوق) کمتر از سپرده فرد باشد، تصفیه حساب به صورت قسطی خواهد بود.
در صورتی که مدیر درخواست خروج از صندوق را داشته باشد، میبایست مدیریت صندوق را به فرد دیگری محول کند.
قوانین انحلال صندوق:
در صورتی صندوق قابل انحلال است که تمامی اقساط وام‌های پرداختشده، تسویه شده باشد.
مدیر تنها در صورتی می‌تواند صندوق را منحل کند که همه اعضای صندوق این انحلال را تایید کنند.
در صورت انحلال صندوق علاوه بر سپرده عضو، سهمی از حساب صندوق به کیف پول فرد انتقال داده خواهد شد.
جمع بندی
صندوق‌های پس‌انداز، یکی از بهترین راه حلهای دریافت وام برای افرادی است که سختیهای دریافت وام بانکی برایشان چندان قابل تحمل نیست و زحمت پیدا کردن ضامن و چک و سفته را بر نمیتابند. ضمن اینکه این وامها به صورت قرض‌الحسنه میباشند و در صورتی که سودی برای وام صندوق پس‌انداز تعریف شده باشد، نسبت به وام‌های بانکی بسیار کمتر است و در نهایت نیز، سود این وامها به خود اعضای صندوق بازپرداخت می‌شود.
علی رغم مزیتهای بسیار صندوق پس‌انداز، مدیریت این صندوق‌ها با توجه به تعداد اعضای آن کار آسانی نیست. بنابراین نیاز به یک نرمافزار برای مدیریت صندوق وام خانگی بسیار احساس می‌شود.
