علت خاموشی ها در تهران چیست؟
با وجود تکذیب وزارت نیرو، ظهر روز گذشته برق برخی مناطق مختلف تهران قطع شد. این درحالی است که تقریبا از اوایل اردیبهشت ماه امسال بود که سیل وعده‌ها درباره «خط قرمز بودن خاموشی در بخش خانگی» سرازیر شده بود. خط قرمزی که از آن عدول شده و حتی خطر قطع برق گسترده آن در کنار صنایع زمزمه می‌شود. اما علت این خاموشی‌ها در تهران چیست؟
به گزارش منیبان، به باور کارشناسان صنعت «عدم اصلاح قیمت برق»، «عدم سرمایه‌گذاری گسترده» و «تحریم» از جمله علل بنیادین خاموشی در کشور است. اما گذشته از این چالش‌ها در سال جاری آنچه منجر شده، «بار شبکه» یا به تعبیر دیگر «حجم مصرف» نسبت به سال گذشته بیشتر شود؛ عدم تغییر «ساعت رسمی» کشور در اولین روز بهار است.
اواخر سال گذشته به رغم هشدار‌های متعدد کارشناسان، دولت و مجلس تصمیم گرفتند، ساعت رسمی کشور تغییر نکند. همین سیاست منجر شده، امروز «بار شبکه» بیش از پیش افزایش پیدا کند. طبق اعلام وزارت نیرو روز گذشته برای اولین بار، افزایش فشار به تجهیزات نیروگاهی و تهدید شبکه برق رخ داده است. رشدی که زمزمه خاموشی گسترده در هفته‌های آتی در تهران و بسیاری از شهر‌های کشور را بیشتر کرده است. هرچند برای پیشگیری از این اتفاق تاکنون سیاست‌گذار ساعت کار کارکنان دولت را دو بار تغییر داده است. ابتدا دستور اصلاح ساعت کار در قالب تغییر ساعت از ۸ به ۶ داده شد. برنامه‌ای که به دلیل مشکلات عدیده ناشی از آن مجددا اصلاح شد و به ساعت ۸ برگشت. برنامه بعدی کاهش ساعت کار حضوری کارکنان دولت بود.
سپس به ادارات دولتی نسبت به مصرف برق هشدار داده شد و برنامه خاموشی صنایع تدوین شد. اما امروز به رغم کاهش ساعت کار حضوری کارکنان دولت، قطع برق ادارات پرمصرف و قطع برق صنایع، خاموشی به خانه‌ها نیز سرایت کرده است.
خاموشی در تهران
همزمان با هشدار‌های وزارت نیرو در مورد رکوردزنی میزان مصرف برق، روز دوشنبه ۱۹ تیر گزارش‌هایی از قطع برق مناطقی از تهران به گوش رسید. خاموشی‌ای که تا حوالی ساعت ۱۷ زمان نگارش این گزارش ادامه داشت. این موج بی‌برقی در پایتخت در شرایطی روزگذشته اتفاق افتاد که وزیر نیرو گفته بود «در هفته بسیار گرمی به سر می‌بریم و بر اساس گزارش‌های هواشناسی این شدت گرما در طول ۱۱ سال بی‌سابقه است».
به گفته محرابیان، «روز یکشنبه رکورد ۷۲ هزار مگاوات در مصرف برق به ثبت رسیده و روز دوشنبه احتمالا مصرف برق به حدود ۷۲ هزار و ۴۰۰ مگاوات برسد که نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته حدود شش هزار مگاوات افزایش مصرف داشته است.»
وزیر نیرو در اظهاراتش به خاموشی‌های روز دوشنبه اشاره‌ای نکرد. اما طبق بررسی سایت «اکوایران» دست‌کم در مناطق یک، چهار، پنج و شش پایتخت برای دقایق یا حتی ساعاتی برق برخی محله‌ها قطع شده است. البته در برخی محله‌ها «تعمیرات و سرویس دوره‌ای» بهانه قطع چندساعته برق عنوان شده است. پیش یا همزمان با قطعی برق هم برای برخی شهروندان در تعدادی از محله‌های تهران پیامکی با این عنوان آمده بود که: «*شرکت توزیع برق تهران بزرگ٭- مشترک گرامی به نشانی... به دلیل تعمیرات پیشگیرانه و سرویس دوره‌ای شبکه، احتمال قطع برق اشتراک شما در محدوده زمانی ۰۱:۳۰:۰۰ تا ۰۴:۳۰:۰۰ وجود دارد.» این پیامک شنبه شب هم در برخی مناطق دیگر تهران برای یکسری از شهروندان ارسال شده بود. برخی منابع می‌گویند، ارسال پیامک‌هایی از این دست به تلفن همراه برخی مشترکان برق پایتخت، موضوع تازه‌ای نیست و در برخی محله‌ها در یک ماه اخیر این موضوع تکرار شده است.
قطعی برق ۲۰ مجتمع
روزگذشته به غیر از اینکه برق برخی مناطق تهران قطع شد. طبق اعلام شرکت توانیر، ۲۰ مجتمع تجاری پایتخت نیز با خاموشی مواجه شدند. در خبر این شرکت اعلام شد: مرکز تجاری اطلس‌مال، مجتمع تجاری تماس، بازار مبل ایران۳، مجتمع تجاری ستین و مجتمع تجاری گلدیس با قطع برق روبرو شدند.
مرور تاریخ؛ وعده‌های توخالی
مرور وعده‌های دولت نشان می‌دهد که ۲۵ اردیبهشت ماه محسن منصوری معاون اجرایی رییس‌جمهور می‌گوید: خاموشی در بخش خانگی خط قرمز دولت بوده، مدیریت مصرف برق در بخش خانگی و توزیع پیک مصرف در طول شبانه‌روز از دیگر اقداماتی است که وزارت نیرو در دستور کار قرار داده و با این اقدام به پایداری شبکه برق کمک کرده است. او با مثبت ارزیابی کردن وضعیت تولید و توزیع برق کشور می‌گوید: وقتی شاخص‌های رشد را بررسی می‌کنیم شاهد این هستیم که در بسیاری از بخش‌ها همانند صنعت برق وضعیت رو به رشدی داریم و این واقعیت بعضا توسط اندیشکده‌ها و مراکز مطالعاتی خارجی و معاند نیز مورد تایید قرار می‌گیرد. معاون اجرایی رییس‌جمهور تاکید کرده بود: تمرکز وزارت نیرو روی توسعه صنعت برق و افزایش تولید سبب شد تا در این دو سال به اندازه تمام دولت قبل نیروگاه ایجاد شود.
او مدعی شده بود: توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کنار مدیریت برق صنایع و ایجاد تعهد برای صنایع بزرگ به منظور خودکفایی در تولید برق از جمله اقداماتی بود که سبب شد، وضعیت صنعت برق به ثبات برسد. منصوری همچنین ادعا کرده بود: حفظ پایداری شبکه برق و تامین برق کافی برای بخش‌های مختلف مصرف‌کننده در سال گذشته بی‌نظیر بود و در حالی رخ داد که در سال‌های قبل ما شاهد خاموشی‌های گسترده در کشور بودیم.
در ۱۶ اردیبهشت هم پیش فرض مقامات دولتی عدم خاموشی در بخش خانگی بود. البته از طرفی هم سخن از واردات برق می‌زدند. در آن مقطع مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق اعلام می‌کند: در صورتی که در مصرف خانگی صرفه‌جویی نشود، ناترازی برق به بخش‌های صنعت و کشاورزی وارد می‌شود ولی وقتی این بخش‌ها خیلی خوب فعالیت کنند می‌توان انرژی بیشتری به سایر بخش‌ها منتقل کرد. او ادامه می‌دهد: ناترازی ما هنوز تمام نشده و مجبور هستیم برنامه‌های مدیریت مصرف را به قوت خود ادامه دهیم و مانند سال گذشته آن‌ها را اجرا کنیم. اما وقتی مشترکان خانگی همراهی کنند از این فشار کاسته می‌شود. رجبی‌مشهدی در بخش دیگری از سخنانش گفته بود: در حال حاضر میزان واردات ما بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ مگاوات است. البته افزایش واردات در این برهه از زمان نیازمند زیرساخت است. چون چنین اقداماتی به سادگی نیست و باید شبکه برق وجود داشته باشد و در زمانی که نیازمند واردات هستیم کشور مبدا هم از ظرفیت کافی برخوردار باشد که معمولا اینگونه نیست.
۱۶ خردادماه نیز اطلاعیه مشترک وزارتخانه‌های صمت و نیرو درخصوص برنامه تامین برق صنایع کشور در تابستان سال جاری منتشر شد. طبق این برنامه صنایع به سه گروه تقسیم شده‌اند؛ برق گروه اول که شامل واحد‌های صنعتی کوچک است و بیش از ۹۰ درصد واحد‌های صنعتی و تولیدی کشور را شامل می‌شود بدون هیچ محدودیتی تامین خواهد شد.
گروه دوم واحد‌های صنعتی مستقر در شهرک‌های صنعتی و واحد‌های صنعتی خارج از شهرک‌های صنعتی هستند و برق آن‌ها از ۲۰ خرداد تا ۱۷ شهریور صرفا نصف روز در هفته و از ساعت ۱۱ تا ۲۳ قطع می‌شود. ضمن اینکه امکان جبران این محدودیت در باقی ساعات کاری و سایر روز‌های هفته وجود دارد و گروه سوم نیز صنایع بزرگ است که در توضیح نحوه تامین برق این واحد‌ها آمده است که «مشارکت این واحد‌ها از طریق جابه‌جایی بخشی از بار مصرفی آن‌ها از ساعات اوج به ساعات غیر اوج و نیز مدیریت زمان بهره‌برداری از تجهیزات وابسته به انرژی در برنامه‌های مدیریت مصرف بوده.»
هرچند برنامه و زمان‌بندی قطع برق صنایع اعلام شده است، اما به نظرمی‌رسد آنچه در عمل رخ خواهد داد بیش از این‌ها خواهد بود. همان زمان حمیدرضا صالحی، دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته در این باره به سایت «اقتصادآنلاین» می‌گوید: با توجه به تجربه سال‌های گذشته و عدم سرمایه‌گذاری‌های لازم نسبت به مصرفی که هر سال در حال افزایش است، نمی‌توانیم بگوییم که امسال نسبت به سال‌های قبل میزان قطعی‌ها کمتر می‌شود.
اما یک اتفاق افتاده و ساعت کاری ادارات تغییر کرده و این باعث می‌شود ساعت پیکی که از ساعت یک به بعد شروع می‌شد را دیگر نداشته باشیم و این کمک‌کننده خواهد بود تا صنایع وضع بهتری داشته باشند. صالحی می‌افزاید: رشد مصرف ما نسبت به سال‌های قبل بالاست و این باعث می‌شود هر حرکتی اندک پوششی بدهد تا برق صنایع کمتر به اجبار قطع شود. اما در کل نمی‌توان گفت چنین اقداماتی نتیجه‌بخش بوده و باید به سمت سرمایه‌گذاری برویم و بتوانیم این فاصله را که هر سال بزرگ‌تر می‌شود یک‌بار برای همیشه به یک تعادلی برسانیم تا گپی پیش نیاید و موجب عدم نفع صنایع نشود. او می‌گوید: موضوع عدم تغییر ساعت یک مقدار نظمی که در مصرف داشتیم را تغییر داده، تغییر ساعت که قبلا انجام می‌شد یک جهتی می‌داد که چگونه بتوانیم مدیریت مصرف خوبی داشته باشیم یا بهینه مصرف کنیم، اما عدم تغییر ساعت به نفع کم مصرف کردن نخواهد بود و باید ساعت کاری ادارات، مدارس و صنایع را تغییر دهیم تا به اندازه‌ای که خود ساعت را جابه‌جا می‌کردیم جبران شود.
جدیدترین درخواست
روز گذشته شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ در اطلاعیه‌ای خطاب به شهروندان تهرانی گفت: به رغم اجرای تمامی تمهیدات فنی ممکن، حفظ پایداری شبکه توزیع برق در شرایط فعلی نیازمند همراهی همه‌جانبه مشترکان با خادمان خود در صنعت برق است. برهمین اساس از تمامی مشترکان خود در شهر تهران درخواست دارد با حداکثر صرفه‌جویی در مصرف برق به پایداری شبکه توزیع برق کمک کنند. در ادامه این اطلاعیه آمده است: توانیر برق ۶۸ دستگاه اجرایی پرمصرف شهر تهران که اقدام به کاهش مصرف برق نکرده‌اند را قطع کرده است.
