مسیر بازار بورس در دولت سیزدهم

به گزارش منیبان، تلاش بازار سرمایه برای صعود و تحکیم تحرکات مثبت خود برای سرمایه‌گذاران و بازگشت آن به شرایط مطلوب معاملاتی مدت‌هاست که آغاز شده است؛ به ویژه از زمانی که مباحث مربوط به انتخابات ایران مطرح شد انتظاراتی برای تغییر و تحولات مثبت پس از انتخابات آغاز و نشانه‌هایی هم از افزایش امیدواری در این بازار مشاهده می‌شد؛ به طوری که بهبود میانگین ارزش معاملات در سه ماه اخیر، روندی مطلوب را نشان می‌داد؛ البته در زمان‌هایی هم با افت شاخص سهام روبرو می‌شدیم.

کارشناسان این بخش با اشاره بر پایان ابهامات فضای انتخاباتی بر صعود شاخص بورس در آینده‌ای نزدیک تأکید داشته و برخی دیگر هم بر این باورند که فعلاً شرایط بازار بورس با تحولات مثبت ادامه‌دار روبرو نخواهد بود. از دیدگاه این گروه، مثبت شدن روند رشد شاخص کل بورس در برخی از روزهای معاملاتی بازار سرمایه به معنای بهبود وضعیت بازار و آینده روشن بورس نیست و تا زمانی که نحوه راهبری و اجرای راهبردهای اقتصادی در بستر بازار سرمایه به صورت سیاست‌گذاری شده و صحیح به اطلاع عموم فعالان بازار نرسد، وضعیت بورس همچنان نابسامان و نوسانی خواهد بود.

تأثیر انتخابات ریاست جمهوری بر مسیر بازار بورس

تازه‌ترین نظرسنجی اقتصادنیوز در رابطه با شرایط بازار بورس پس از انتخابات ریاست‌جمهور ایران، به سه نوع رفتار در بورس ایران اشاره می‌کند؛ بر اساس آن یک سوم از پاسخگویان روند را نزولی، یک‌سوم روند را متعادل و یک‌سوم دیگر هم‌روند شاخص را نزولی پیش‌بینی کرده‌اند. واقعیت آن است که همواره انتخابات، تأثیری مستقیم بر روند بازار سرمایه به‌جای گذاشته است.

شاخص بورس در شش انتخابات گذشته چهار دوره با تغییر مثبت و دو دوره با تغییر منفی همراه بود است. در سال ۱۳۷۶، شاخص بورس، در فاصله ماه‌های اردیبهشت تا شهریورماه که زمان استقرار دولت جدید است منفی ۱۴.۵ درصد افت کرد اما در انتخابات سال ۱۳۸۰ که به انتخاب مجدد سید محمد خاتمی منجر شد، شاخص در فاصله ماه‌های اردیبهشت تا شهریور رشدی برابر با ۷.۵ درصد را تجربه کرد.

واکنش شاخص بورس به انتخاب احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۴ منفی بود و کاهشی ۱۹.۵ درصدی در شاخص اتفاق افتاد، اما در سال ۱۳۸۸ بورس رشدی ۳۱.۵ درصدی را شاهد بود. در سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ نیز شاخص در حدفاصل اردیبهشت تا شهریور به ترتیب رشدی برابر با ۴۶ درصد و ۹ درصد را تجربه کرد. این بار، اما تحولات شاخص از پس ریزش یک میلیون واحدی شاخص کل بورس اوراق بهادار بسیار مهم‌تر از قبل شده است.

بورس در شرایط کنونی به غیر از تأثیرپذیری از انتخابات انجام‌گرفته در ایران تحت تأثیر مذاکرات وین هم قرار دارد و با انجام توافقات می‌توان انتظار داشت که در یک سال پیشرو اقتصاد ایران به مدار ثبت بازگردد؛ این امر سبب می‌شود شاخص بورس که در وضعیت عادی قرار دارد نیز متناسب با مثبت شدن شرایط اقتصادی، پذیرای رشد شود.

احتمال تحولات بازار بورس از اواخر تابستان

دراین‌باره علی حقی پور، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا از تخلیه حباب این بازار خبر می‌دهد و اظهار می‌کند: به نظر می‌رسد تا اواسط تابستان بازار بورس بر همین روال پیش رود و با به دست گرفتن دولت جدید و مشخص شدن نتایج مذاکرات، تغییراتی اساسی در این بازار حاکم خواهد شد. البته در صورتی که به غیر از ۲ عامل نام برده با اتفاقی پیش‌بینی نشده مواجه نشویم؛ در چنین شرایطی است که احتمالاً شاهد معاملات متعادل نمادها باشیم و این مورد هم به نوع سهم‌ها و سرمایه‌گذاری انجام‌گرفته وابسته است.

وی ادامه می‌دهد: به هر حال دولت جدید و رویکردی که به بازار بورس دارد در شرایط این بازار تأثیرات خود را خواهد داشت؛ با توجه به حساسیتی که نامزدهای رئیس‌جمهوری نسبت به بورس از خود نشان دادند، مشخص است که دولت جدید هم بر روند حرکتی این بازار، تأثیر بسیار خواهد داشت بنابراین باید مدت زمانی دیگر منتظر ماند تا تغییرات این بازار نمایان شود.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان می‌کند: هرچند بر اساس تجربه کشورهای موفق در بازار سرمایه باید دولت دخالت زیادی در این بخش نداشته باشد چرا که با سپردن بورس به بخش خصوصی به مرور زمان شاهد شرایط بهتری خواهیم بود.

حقی پور خاطرنشان می‌کند: بورس در هر شاخص و شرایطی که قرار گیرد افراد متمایل به سرمایه‌گذاری به ویژه تازه‌واردان برای ورود به این بازار دقت لازم را داشته باشند تا تجربه ناخوش سال گذشته تکرار نشود.

فاکتورهای تعیین قیمت سهام در ایران

شهرام معینی، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان نیز در رابطه با عوامل تأثیرگذار بر بازار بورس ایران به خبرنگار ایمنا می‌گوید: کارکرد بورس در دنیا مشخص است اما به چند دلیل مردم تصور می‌کنند که گران شدن سهام به معنای شرایط خوب این بازار است در حالی که بخش بزرگی از دلیل گرانی سهام به معنای آن است که اقتصاد در معرض ریسک‌های شدیدی قرار دارد.

وی خاطرنشان می‌کند: مانند شرایط این بازار در سال گذشته که سهم‌ها در وضعیت خوبی بود اما اقتصاد در معرض ریسک شدیدی بود. بر این اساس این باور که اگر قیمت سهام‌ها بالا رود یعنی آنکه شرایط بازار بورس مطلوب است چندان صحیح نیست. در کل بورس محلی برای مبادله ریسک است و اینکه با تغییر یک دولت شرایط آن بهتر یا بدتر می‌شود منطقی به نظر نمی‌آید.

این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: ایجاد شرایط خوب در بازار بورس بستگی به ورود شرکت‌های بیشتر به این بخش است بستگی به شفافیت بیشتر و مبادله انواع ریسک‌ها دارد.

معینی در رابطه با فاکتورهای تعیین‌کننده قیمت سهام‌ها در ایران اظهار می‌کند: در وهله نخست این موضوع مطرح است که نرخ ارز چقدر باشد که نه مرتبط با سیاست‌های بانک مرکزی بلکه به درآمدهای ارزی بازمی‌گردد؛ هر چقدر درآمد ارزی بالاتر و تثبیت شود بر نرخ سهام‌ها مؤثر است.

وی تصریح می‌کند: نکته دوم تورم است؛ اینکه به هر میزان تورم بالاتر رود میزان درآمد برخی از شرکت‌های بورسی هم بالاتر می‌رود و درنتیجه بر نرخ سهام‌ها هم افزوده می‌شود. عامل سوم، نرخ سود بانکی است؛ به هر میزان که نرخ سود بانکی پایین‌تر باشد به خصوص آنکه کمتر از نرخ تورم باشد نرخ سهام بالاتر می‌رود؛ زیرا افراد بیشتری متمایل به خروج سرمایه‌ها از بانک و ورود به بورس می‌شوند و هر چقدر سود بانکی بالاتر رود دارایی‌ها ارزان می‌شود.

این استاد اقتصاد تصریح می‌کند: حال این ۳ عامل تأثیرگذار در بازار بورس اگر کنترل شود شرایط بورس هم به تثبیت می‌رسد.

معینی توضیح می‌دهد: اگر فرض را بر این گذاریم که برجام انعقاد یابد با توقف افزایش نرخ ارز احتمال می‌رود که بورس هم به سمت بالا حرکت نکند. در واقع اگر ارز ثابت شود نرخ تورم هم کنترل می‌شود و نرخ بانکی نیز با این شرایط تطبیق پیدا می‌کند که مجموع این موارد، بر بورس تأثیرگذار خواهد بود.

وی خاطرنشان می‌کند: مگر آنکه دولت آینده شروع به اجرای طرح‌های زیاد و ایجاد بدهی‌هایی بالا برای دولت کند که این اقدامات به تورم بیشتر می‌انجامد و حتی با وجود برجام، شرایطی برای افزایش قیمت سهام به وجود می‌آید. با این اوصاف تا زمانی که نتیجه برجام مشخص نیست و دولت جدید هم کابینه خود را تشکیل نداده و سیاست‌هایش مشخص نشده است، نمی‌توان پیش‌بینی قاطعی در رابطه با آینده بازار بورس داشت.