تیبا یا ساینا ؛ کدام را بخریم؟ + جزئیات مهم فنی

طراحی ظاهری

تیبا نخستین خودرو با نشان سایپا است. پروژه ای که از اوایل دهه هفتاد میلادی در سایپا تعریف شد و قرار بود از سال ۱۳۸۳ وارد بازار شود، اما مشکلات مدیریتی در دومین غول خودروسازی کشور عرضه آنرا به تاخیر انداخت. سرانجام ” مینیاتور ” به عنوان میوه نهایی پروژه S۸۱ از سال ۱۳۸۹ وارد بازار شد. مدتی بعد، نام آن به ” تیبا ” تغییر یافت که در لغت نامه دهخدا به ” آهو ” معنا شده است. در پروسه طراحی تیبا، شرکت های مختلفی از کشورهای گوناگون، به کمک سایپا آمدند. شاید بیش ترین نقش بر عهده کره ای ها بود که اجازه استفاده از قطعات پلت فرم کیا ریو را به طرف ایرانی دادند. در بخش فنی هم آلمانی ها برای ارتقای پیشرانه پراید و خلق موتور تیبا، وارد عمل شدند. اما بحث برانگیز ترین بخش پروژه S۸۱ که طراحی بدنه آن بود، بر عهده ایتالیایی ها قرار گرفت! شاید با خود بگویید که حتما پای یک شرکت ایتالیایی تازه کار و دست چندم در میان بوده است! اما جالب است بدانید که استودیوی طراحی معروف ” ایتال دیزاین ” در طراحی ظاهری تیبا، نقش اصلی را ایفا کرده است!

خب با نگاهی به طراحی خاص چراغ های جلو و جلو پنجره کوچکی که فاصله زیادی با چراغ ها دارد هم می شد به ایتالیایی بودن طرح تیبا پی برد. اما کیفیت ضعیف اجرای این طرح توسط سایپا، وجود نام ایتال دیزاین در پشت پرده این خودرو را باور پذیر نمی کند! چراغ ها از گرافیک کریستالی ساده ای بهره می برند. جلو پنجره به ارزان ترین شکل ممکن طراحی شده است و فقط از یک قاب پلاستیکی نا مرغوب تشکیل می شود. بر خلاف سبک رایج در اکثر خودروها، جلو پنجره بخشی از کاپوت است و با باز شدن آن، بالا می رود. این سبک طراحی در کنار چراغ ها و جلو پنجره کوچک، ایتالیایی های خوش نامی همچون آلفارومئو و لانچیا را در ذهن تداعی می کنند. سپر تیبا طراحی قدیمی و از مد افتاده ای دارد و دو پروژکتور دایره ای نیز در کمال سادگی و بدون وجود قاب، در زیر آن جاسازی شده اند. شاید تنها المان های قابل توجه در نمای جلو، دو خط عضلانی روی کاپوت باشند که در راستای جلو پنجره شکل گرفته اند.

در نمای جانبی، قدیمی بودن تیبا بیشتر به چشم می آید. همچون تندر ۹۰، درهای بزرگی برای این خودرو طراحی شده اند که پنجره های مرتفعی هم دارند. در کل، ارتفاع سقف تیبا نسبت به هم کلاسانش، بیشتر است. فرم طراحی ستون ها، حالت تخم مرغی به بدنه تیبا داده اند که در نوع خود جالب توجه است. جزئیات ظاهری این بخش از تیبا، کاملا متناسب با یک اتومبیل اقتصادی طراحی شده اند. قطعاتی همچون زه روی درها و دستگیره های بیرونی که بسیار ساده به نظر می رسند. اما طراحی آینه های جانبی واقعا قابل قبول نیست و بیش از حد ابتدایی و بی کیفیت است. امضای طراح تیبا در نمای کناری، دو خط آبشاری بر روی گلگیرهای جلو و عقب است که اندکی از سادگی ظاهر خودرو کاسته اند. در زیر خودرو هم از رینگ های فولادی با قالپاق های پلاستیکی ۱۳٫۰ اینچی استفاده شده است.

در طرح اولیه تیبا، نمای عقب خودرو شباهت زیادی با خودروهای هم دوره خود از قبیل مزدا ۳۲۳ داشت. اما پیش از عرضه این خودرو به بازار داخل، طراحان سایپا بار دیگر آن را زیر تیغ جراحی بردند و چراغ های عقب را اندکی دستکاری کردند. طراحی عقب تیبا، پاشنه آشیل ظاهر بیرونی این سدان کوچک است. چراغ هایی کوچک با گرافیک ساده، درب صندوق بزرگ با یک ورم زیاد در قسمت بالایی و سپر کوچک و ساده همه آن چیزهایی هستند که طراحان تیبا برای شما در نظر گرفته اند! افزون بر قدیمی بودن طراحی چراغ ها، عمده ایراد ظاهری این بخش را می توان ارتفاع کم سپر عقب دانست که سبب می شود بسیاری از متعلقات فنی خودرو همچون انباره اگزوز و لاستیک زاپاس، از پشت هویدا باشند. سایپا در چند سال اخیر اقدام به طراحی یک فلاپ پلاستیکی کوچک برای قسمت پایین سپر عقب تیبا کرده است تا بلکه بتواند بخشی از متعلقات زیر خودرو را از چشم ها پنهان نگه دارد.

اما ساینا! نخستین فیس لیفت رسمی تیبا صندوق دار که سایپا از آن به عنوان محصولی جدید و مستقل از تیبا یاد می کند! طراحان سایپا در پروسه طراحی ساینا با اشراف کامل بر نقاط ضعف ظاهری تیبا، استایلی جدید را قلم زدند که هماهنگی بیشتری با سلیقه ایرانی ها دارد. در ساینا از آن ظاهر خاص و ایتالیایی پسند، فاصله گرفته شد و خودرویی عامه پسندتر از دل آن بیرون آمد. سایپا در ابتدا ساینا را بدون اسم و با کد سه رقمی ۲۳۲ رونمایی کرد. پس از مدتی بنا به یک همه پرسی، نام ” ساینا ” بر روی آن گذاشته شد. ساینا بر خلاف تیبا بدون کمک طراحان خارجی و به طور کامل توسط تیمی داخلی طراحی شده است. موفقیت سایپا در فروش این خودرو نشان از کارآمد بودن این فیس لیفت دارد. چراغ های جلو فرمی کشیده دارند و گرافیک داخلی آنها نیز نسبت به تیبا، زیباتر و مدرن تر است. جلو دیگر خبری از آن کاپوت کشیده هم نیست و یک جلو پنجره عریض تر در حد فاصل دو چراغ قرار گرفته است.

جلو پنجره ساینا نیز همچون تیبا، فاقد تزئینات کرومی است و تنها لوگوی بزرگ سایپا را در دل خود نگه می دارد. سپر جلو بلندتر از تیبا طراحی شده و در قسمت مرکزی آن، یک شبکه ورودی هوا به چشم می خورد. خطوط این شبکه تا کناره های سپر نیز ادامه یافته اند. اما در این قسمت، خبری از شبکه نیست و به صورت تو پر طراحی شده است. مه شکن ها بر خلاف گذشته درون یک قاب محافظ می شوند. در نمای کناری به نظر می آید که طراحان سایپا از ایجاد تغییرات عمقی عاجز بوده اند. بنابراین تفاوت چندانی با تیبا حس نمی شود! اما توجه بیشتر به جزئیات را می توان در این قسمت مشاهده کرد. خطوط رادیکال روی گلگیرها نسبت به گذشته نرم تر شده اند. چراغ راهنمای روی گلگیر هم به حالت مثلثی در آمده است. آینه های کناری از مهم ترین تغییرات این نما هستند که کیفیت و ظاهر به مراتب بهتری نسبت به تیبا دارند. در ساینا از رینگ های ۱۴٫۰ اینچی استفاده شده که بنا به سفارش مشتری، در دو نوع فولادی و آلومینیومی قابل ارائه است.

 در نمای عقب، تیم طراحی به خوبی از کاستی های طراحی تیبا آگاهی داشته است. بنابراین در ساینا از یک سپر بلند استفاده کرده اند که دیگر ارتفاع زیاد و نا معقولی از زمین ندارد و به زیبایی خودرو لطمه وارد نمی کند. بر روی سپر خطوط جدید و زیبایی به چشم می خورند و در دو طرف آن نیز، دو پروژکتور کوچک نصب شده اند. قسمت میانی سپر نیز به شکل یک دیفیوزر درآمده است تا چهره اسپرت تری داشته باشد. وجود دو سنسور پارک هم از مهم ترین آپشن های سپر عقب است. طراحی چراغ های عقب ساینا موافقان و مخالفان خود را دارد. اگرچه که قطعا نسبت به چراغ عقب های تیبا زیباتر اند، اما ابعاد و نوع قرار گیری آنها می توانست اندکی بهتر باشد. طراحی درب صندوق عقب هم اصلاح شده است و برای قسمت جا پلاکی، از یک فلاپ بزرگ استفاده کرده اند که دو چراغ عقب را به یکدیگر اتصال می دهد.

طراحی داخلی

هر چقدر که طراحی خارجی تیبا را ارزان و بی کیفیت می بینید، همان را برای طراحی داخلی اش ضرب در ۱۰ کنید! کابین تیبا در عمل مزیت چندانی نسبت به پراید به شما ارائه نمی دهد. داشبورد ساخته شده از پلاستیک های خشک و نا مرغوب که به صورت یک دست به رنگ خاکستری است و چشم سرنشینان را خسته می کند. طراحی کنسول مرکزی بسیار قدیمی و از مد افتاده به نظر می آید. همچون پراید و ریو، یک ساعت دیجیتال کوچک در بالای آن تعبیه شده است. کیفیت دکمه های روی کنسول را می توان فاجعه بار دانست! طراحی فرمان و دسته دنده اندکی قابل هضم تر از داشبورد به نظر می آید. رودری ها هم ظاهری معمولی دارند. صندلی های پارچه ای تیبا، از راحتی کافی برخوردار اند. صفحه کیلومتر طراحی ساده ای دارد، اما نور پردازی آبی آن در شب، شاید تنها قسمت جذاب کابین باشد. اهرم تنظیم دستی آینه های کناری هم بسیار زشت طراحی شده است. کیفیت متریال کابین تیبا هرگز قابل قبول نیست و بهتر بود با توجه به قیمت بالاتر این خودرو نسبت به پراید، از مواد بهتری برای ساخت داشبورد آن استفاده می شد.

طراحی داخلی ساینا هر چند هنوز جای کار بسیار دارد، اما نسبت به پراید و تیبا یک پیشرفت چشم گیر است. اولین نکته مثبت کابین ساینا نسبت به برادرش، استفاده از رنگ مشکی برای داشبورد و دیگر قطعات است. پلاستیک های به کار رفته در ساخت داشبورد نیز اگرچه همچنان از نوع خشک اند، اما حداقل با لمس دست، حس بهتری به شما منتقل می کنند. جعبه داشبورد هم نسبت به قبل بزرگتر شده است. اما در طراحی کنسول مرکزی، از خودروهایی چون پژو ۲۰۶ الهام گرفته اند. کنسول به دو قسمت تقسیم شده است که در قسمت پایین، پنل سیستم صوتی و تهویه مطبوع وجود دارند. پنل سیستم تهویه این بار به شکل دیجیتال در آمده است و با برخورداری از یک نمایشگر، ظاهر به مراتب لوکس تری از کلید های چرخان تهویه تیبا دارد. در بخش بالای کنسول نیز دریچه های تهویه بزرگی به چشم می خورند که این بار، قابلیت باز و بسته شدن هم دارند! در بالاتر از آن، یک نمایشگر بزرگتر به تقلید از ۲۰۶ نصب شده است. طراحی فرمان و صفحه کیلومتر تفاوت خاصی با تیبا ندارد. اما رودری ها هم از نو طراحی شده اند و اسپرت تر از قبل به نظر می رسند. از دیگر تفاوت های مهم کابین ساینا، برقی شدن آینه ها و شیشه های عقب و نصب پشت سری های تنظیم شونده برای سرنشینان ردیف دوم است.

امکانات رفاهی و ایمنی

صحبت از وجود آپشن در دو مورد از ارزان ترین خودروهای بازار، شاید وقت تلف کردن باشد. اما در هر حال ممکن است برای کسی که میان خرید این دو خودرو مردد مانده است، همین تفاوت های جزئی تجهیزاتی هم مهم به نظر بیاید. تیبا آپشن رفاهی خاصی به خریدار خود ارائه نمی دهد و به کولر و شیشه های برقی جلو اکتفا می کند! البته اگر مه شکن های جلو و عقب و سیستم ضد سرقت را هم جزو آپشن ها بدانید، تیبا از آنها برخوردار است. اما ساینا از این لحاظ، وضعیت بهتری دارد. شیشه های عقب و آینه های جانبی نیز در ساینا به نوع برقی تغییر یافته اند. سیستم تهویه آن از نوع دیجیتالی است و دماسنج هوای بیرون از کابین نیز در بیشتر مدل های ساینا به چشم می خورد. سنسورهای پارک عقب هم از دیگر آپشن های کاربردی ساینا هستند.

در بحث ایمنی، هر دو خودرو وضعیت به نسبت مشابهی دارند. در هر دو از ۲ کیسه هوا برای راننده و سرنشین و ترمز ضد قفل ABS استفاده شده است. ایمنی هیچ یک از آنها نیز توسط هیچ نهاد یا سازمان معتبری مورد بررسی قرار نگرفته است. شاید در ساینا تنها به واسطه وجود سپر های مرتفع تر بتوان به اندکی استحکام بیشتر در تصادفات، دل خوش کرد. البته سایپا در زمان رونمایی ساینا ادعا کرده بود که این محصول، موفق به پاس کردن استاندارد اروپایی برخورد با عابر پیاده از جلو شده است! ادعایی که چندان جدی گرفته نشد و البته سایپا هم هیچ گاه مستندات دریافت گواهی این استاندارد را منتشر نکرد!

تجربه رانندگی

با توجه به اشتراک فنی بسیار زیاد تیبا و ساینا، در عمل نمی توانیم گزارش متفاوتی از تجربه رانندگی با آنها را داشته باشیم. بنابراین تجربه رانندگی با هر دو خودرو را به طور مشترک نقل می کنیم. این دو سدان ملی سایپا از پیشرانه ۱٫۵ لیتری ۸ سوپاپ استفاده می کنند. پیشرانه ای که به سفارش سایپا توسط شرکت FEV آلمان تولید شده است. همان شرکتی که طراحی و ساخت پیشرانه ملی ایران خودرو یا همان EF۷ را هم در کارنامه خود دارد. مهندسان FEV با افزایش حجم موتور پراید به ۱۵۰۰  سی سی، موفق به رساندن قدرت خروجی این پیشرانه به ۸۷ اسب بخار شدند. حال آنکه گشتاور آن هم به ۱۲۸ نیوتن متر رسیده است. سایپا برای انتقال قدرت در این خودروها از گیربکس پراید، با ضرایب اصلاح شده بهره گرفته است. بنابراین عجیب نیست که با مشخصات گفته شده، تیبا و ساینا از توانایی های حرکتی مناسبی برخوردار باشند. هر چند که متاسفانه هنوز این خودروها با پیشرانه ۸ سوپاپ عرضه می شوند و در صورت ارتقا پیشرانه به نوع ۱۶ سوپاپ، شتاب گیری آنها از وضع فعلی هم بهتر می شد.

سیستم تعلیق تیبا و ساینا در جلو کاملا مشابه با ریو است. در این پلت فرم بر خلاف پراید، میله موج گیر و و میله کششی به شکل مستقل از یکدیگر طراحی شده اند. بنابراین سواری نرم تری از پراید را می توان در آنها جستجو کرد. اما در عقب، سایپا از اکسل تیر پیچشی استفاده کرده است. هر چند که سواری تیبا و ساینا به واسطه چنین تعلیقی، نرم و خانوادگی شده است، اما همین نرمی زیاد در مانورهای ناگهانی و پیچ های تند، پایداری این خودروها را زیر سوال می برد. چرا که در صورت بالا بودن سرعت و عدم مهارت کافی راننده، عملا شاهد از کنترل خارج شدن قسمت عقب خودرو خواهیم بود. مصرف سوخت این دو برادر به گفته سازنده، در سیکل ترکیبی باید در حدود ۷٫۰ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر باشد. اما در عمل می بینیم که بسیاری از مالکان آنها از مصرف زیاد بنزین توسط اتومبیلشان، نالان اند. ناگفته نماند که گیربکس هر دو خودرو با مشکل بد جا رفتن دنده ها مواجه است که این مورد، حتی در نمونه های صفر کیلومتر هم مشاهده می شود. اما جعبه فرمان تیبا و ساینا نسبت به رقبای هم قیمت، عملکرد نرم و رضایت بخشی دارد.

سایپا تیبا

سایپا ساینا

سایپا ساینا

نقاط مثبت: طراحی ظاهری جوان پسند، طراحی داخلی جدید، امکانات رفاهی جدید، خدمات پس از فروش گسترده

نقاط منفی: کیفیت مونتاژ ضعیف، ایمنی تایید نشده، قطعات ظاهری کمیاب

سایپا تیبا

نقاط مثبت: قیمت ارزان، قطعات یدکی فراوان، خدمات پس از فروش گسترده، بازار خرید و فروش پررونق

نقاط منفی: طراحی ظاهری قدیمی، طراحی داخلی قدیمی، کیفیت مونتاژ ضعیف، کیفیت ساخت پایین کابین، امکانات رفاهی اندک، ایمنی تایید نشده