اقدامات ترکیه در سدسازی عامل خشکسالی شدید در عراق است

به گزارش منیبان، سدهای ساخته شده توسط ترکیه بر روی رودخانه‌های دجله و فرات، که هلال حاصل خیز بین‌النهرین را تشکیل می‌دهد منجر به  خشکسالی شدید و رسیدن به پایین‌ترین سطح آب در پایین دست در خاک عراق و سوریه شده است. بر اساس گزارش‌­های محلی، سطح آب مخزن سد تشرین در منبج در شمال سوریه ۸۵ درصد کاهش یافته است و این سد در خطر تعطیلی کامل قرار دارد. بر اساس قرارداد سال ۱۹۸۷، ترکیه باید حداقل ۵۰۰ متر مکعب آب در ثانیه از فرات به سمت سوریه پمپاژ کند، در حالی که سطح فعلی به ۲۰۰ متر مکعب در ثانیه کاهش یافته است.

در شمال سوریه با اکثریت کرد، سوری‌­ها برای حفظ معیشت خود با مشکل مواجه هستند. اسماعیل هلال که ماهیگیر است و تمام عمر خود را در نزدیکی دریاچه اسد زندگی می­کرد، به خبرگزاری فرانسه گفت که باید دست از کار بکشد زیرا دریاچه دیگر به قدر کافی ماهی ندارد. علی شبلی صیاد می­‌گوید: در گذشته می‌­توانستیم روزانه ۵۰ کیلو ماهی مصرف کنیم اما اکنون به سختی یک یا دو کیلو ماهی می‌­گیریم و گاهی اوقات هیچ.

گروه هلندی PAX مدعی شده که از سال ۲۰۲۲، سطح آب در این دریاچه چهار متر کاهش یافته است. اگرچه بخشی از کاهش آب به دلیل افزایش دما و تغییرات آب و هوایی است اما مهم­ترین عامل سیاست­‌های آبی ترکیه است. 

وینتروپ راجرز، روزنامه‌نگار اهل سلیمانیه برای فارین پالیسی نوشت: رودخانه سرچنار در عراق، که زمانی محل زندگی درختان بید و روباه بود، خشک شده است. این رودخانه در تابستان سوزان عراق و حتی در فصل بهار جریان ندارد و تنها می‌تواند به «جریان باریکی که در عمیق‌ترین قسمت‌های بستر سنگریزه می‌پیچد» برسد.

بر اساس گزارش سازمان بین‌­المللی مهاجرت سازمان ملل متحد  (UN IOM)، سوریه و عراق از جمله کشورهایی هستند که در برابر تغییرات آب‌و‌هوایی آسیب‌پذیرتر هستند.

راجرز افزود: به‌دلیل زمستان­‌های خشک که به آب­‌های زیرزمینی فرصت احیای مجدد خود را نمی­‌دهد، کردهای عراق مجبورند چاه‌هایی تا عمق ۷۰۰ متر حفر کنند. سه سد از بزرگترین سدهای ترکیه (آتاترک، کبان و کاراکایا) به همراه چندین سد دیگر بر روی رود فرات قرار دارند.  

دجله هم شش سد (ساخته شده توسط ترکیه) دارد که آب‌هایش را محدود می‌کند، از جمله جدیدترینش سد ایلیسو که در سال ۲۰۲۱ به بهره­‌برداری رسید و شهرک ۱۰۰۰۰ ساله حسن­کیف را زیر آب برد.

در حال حاضر سدهای عملیاتی بر روی دجله از ۲۰۰ میلیون مترمکعب تا ۱۹۰۰ میلیون مترمکعب ظرفیت مخزن دارند. پروژه جنوب شرقی آناتولی ترکیه (GAP) شامل ۲۲ سد است که بر روی رودخانه‌­های دوقلو ساخته شده‌­اند. 

این کشور همچنین به عنوان بخشی از عملیات ضد تروریستی خود، سدهای مختلفی بر روی رودخانه­‌های کوچک‌تر ساخته است که بنا بر گزارش­‌ها، مسیرهایی را که توسط مبارزان حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) استفاده می‌­شود، قطع می­‌کند.

در سال ۲۰۱۱ یکی از این سدها باعث خشک شدن چندین رودخانه در شمال عراق شد که روستاییان منطقه هفتانین عراق در آن زمان مجبور شدند باغات خود را رها کنند. عراق مرتباً از ترکیه می­‌خواهد که جریان آب را به این کشور افزایش دهد و اخیراً در ماه مارس این درخواست را تکرار کرد.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، علیرغم اینکه دجله تنها ۳۵ درصد از میانگین خود را در قرن گذشته در سال گذشته آب داشت تنها یک ماه اجازه افزایش جریان آب را داد.

اردوغان با اعلام این افزایش، درخواست ترکیه از عراق را نیز اعلام کرد که بغداد باید پ‌.ک‌.ک را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دهد.