مذاکرات وین در ایستگاه پایانی/نتیجه این ماراتن چه خواهد بود؟
برآیند اظهارنظرهای مثبت و امیدبخش شرکت کنندگان در پنجمین دور مذاکرات فشرده و مستمری که پیرامون بازگشت به اجرای کامل برجام در وین و در مراحل پایانی جریان دارد، انتظارات را برای تحقق این امر تا پیش از پایان دولت حسن روحانی افزایش داده است.
به گزارش منیبان، علی ربیعی سخنگوی دولت دیروز (سه‌شنبه) در جمع خبرنگاران تصریح کرد که هیچ مانع عمده ای بر سر مذاکرات احیای برجام نیست. او ابراز امیدواری کرد که تا پیش از انتقال تصدی دولت، احیای کامل برجام اعلام شود.
توافق هسته‌ای ایران و گروه موسوم به ۱+۵ و اتحادیه اروپا در سال ۱۳۹۴ به امضا رسید و به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد تأیید شد. اما دونالد ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ به طور یکجانبه به مشارکت آمریکا در این توافق پایان داد و تروریسم اقتصادی را با هدف فشار حداکثری علیه مردم ایران اعمال کرد.
دیپلمات‌های ارشد کشورهای عضو برجام طی یک ماه گذشته در وین گردهم آمده‌اند تا درباره اقداماتی که طرفین برای بازگشت به نص صریح توافق برجام باید انجام دهند، گفت‌وگو کنند. دور پنجم مذاکرات برجام سه‌شنبه هفته گذشته با از سرگیری نشست کمیسیون مشترک برجام آغاز شده و در چند روز گذشته چندین نشست دوجانبه و چند جانبه در سطح معاونین و مدیران سیاسی و همینطور در سطوح کارشناسی میان هیات های ایران با هیات های اتحادیه اروپایی، سه کشور اروپایی و هیات های چین و روسیه برگزار شده است.
سخنگوی دولت با اشاره به دست یابی طرفها به «توافق اصولی» پیرامون احیای برجام می‌گوید: طبیعی است که بخاطر پیچیدگی‌هایی که در اثر تحریم‌های متعدد در دولت ترامپ ایجاد شد و اینکه اقدامات ترامپ بی‌پاسخ نبود و ما پیشرفت‌های هسته‌ای خود را دنبال کرده‌ایم، این دو اتفاق باعث شده جزییات زیادی مورد بررسی و بحث قرار بگیرد. وی با این حال تصریح کرد که هیچ کدام از این موانع غیرقابل عبور نیستند و با اراده سیاسی در پایتخت‌ها این اختلاف‌های جزئی هم به پایان خواهد رسید.
سخنگوی دولت خاطرنشان کرد که دولت دوازدهم مصمم است رسالت خود را انجام داده و کشور را بدون تحریم‌های غیرقانونی تحویل دولت آینده بدهد.
سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز شب گذشته با اشاره به برخی اختلاف نظرها در مذاکرات وین پیرامون احیای برجام، بر لزوم بهره‌گیری از دیپلماسی در مسیر اجرای کامل توافق هسته‌ای ایران تاکید کرد.
پیتر استانو در نشست خبری از بروکسل گفت: «دستگاه سیاست خارجی اتحادیه به عنوان هماهنگ کننده برجام همچنان متعهد است هر کاری را که ممکن است انجام دهد تا این توافق دوباره به روند عادی برگردد.»
وی با بیان اینکه اتحادیه بر اساس تعهداتی که نسبت به عدم درز محتوای مذاکرات وین دارد نمی تواند جزییات مفاد و موارد مورد بحث را یک کنفرانس خبری بازگو کند افزود: «برخی از مسائل دشوار وسخت هنوز باقی مانده است اما ما راهمان برای کسب هدف نهایی یعنی اجرای کامل توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ توسط همه طرفها و امضاکنندگان را ادامه خواهیم داد.»
گزارش‌ها از آخرین وضعیت مذاکرات در وین حاکیست که متن‌ها درباره توافق نهایی برای احیای برجام تهیه شده و مذاکره کنندگان سرگرم رایزنی درباره «اختلافات بارز» هستند. جزئیات زیادی درباره این اختلافات منتشر نشده اما برخی رسانه‌های غربی این مساله را به تحریم‌های غیر هسته‌ای علیه ایران نسبت می‌دهند که در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ وضع شد و تهران خواستار لغو تمام آنهاست.
ایران اصرار دارد که تمام تحریم‌ها باید «بدون توجه به تمایزات و نام گذاری‌های بی منطق و خوسرانه رفع شوند» جمهوری اسلامی همچنین به دنبال ضمانتی است که « اقدامات قبلی آمریکا دوباره تکرار نشود» و تاکید دارد زمانی به اجرای کامل برجام باز می‌گردد که رفع تحریم‌ها راستی آزمایی شده باشد.
ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رئیس هیات ایرانی در مذاکرات برجام می‌گوید: گفت‌وگوها پیچیدگی‌های زیادی دارد و به موضوعات اصلی مورد اختلاف رسیدیم" اما فکر می‌کنیم تاکنون پیشرفت‌های خوبی داشتیم و مسیر خوبی را طی کردیم.
دیروز خبرهای ضد و نقیضی درباره تنفس مذاکرات و بازگشت هیات‌ها به پایتخت‌ها منتشر شد. «لارنس نورمن» خبرنگار وال استریت ژورنال که روند مذاکرات برجام در وین را دبنال می کند، در توئیتی نوشت: تا جایی که اطلاع دارم، برنامه فعلی این است که مذاکره کنندگان درحال برنامه ریزی یک تنفس برای فردا یا روز پنجشنبه هستند تا به پایتخت های خود برگردند.
این برنامه به گفته او ممکن است تغییر کند «اما سوال مهم اینجاست: روند مذاکرات از چه زمانی از سر گرفته خواهد شد و آیا قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران از سرگرفته می شود؟» این درحالیست که برخی منابع مطلع اعلام کردند سیدعباس عراقچی، امروز مطالبی را درخصوص روند مذاکرات مطرح خواهد.
خبرها از وین حاکیست که تمام هیات‌ها در مذاکرات روی موفقیت گفت‌وگوها برای احیای برجام متمرکز هستند. ونگ کوان نماینده چین از همه طرف های ذیربط خواسته تا قاطعیت سیاسی را در مذاکرات برای احیای توافق هسته ای ایران نشان دهند. میخائیل اولیانوف رئیس هیات روس هم دیروز اعلام کرد که زمینه‌های مورد اختلاف پیرامون احیای برجام به طور چشم‌گیری کاهش یافته است.
به گفته او «موضوعات باقی‌مانده پیچیده هستند و برای یافتن راه حل به رویکرد مبتکرانه و مسئولانه نیاز است.» این دیپلمات روس همچنین دیروز اعلام که در ملاقات با هیات آمریکایی مستقر در وین گفت‌وگوهای صریحی را درباره مسائل باقی‌مانده و ضروری برای احیای کامل اجرای برجام داشته است.
«علی ربیعی» می‌گوید: مذاکرات وین در چارچوب سیاست‌های کلی نظام و با هدایت مقام معظم رهبری تا رسیدن به نتیجه مطلوب ادامه خواهد داشت. وی تصریح کرد: ما نه اجازه می‌دهیم که گفت‌وگوها فرسایشی شود و نه تعجیلی برای رسیدن به توافق داریم. ملاک و سنجه ما حقوق ملت و تامین منافع عالی مردم و نظام است.
سخنگوی دولت با بیان اینکه «تیم گفت‌وگو کننده ما نیز در همین چارچوب حرکت کرده و دستورالعمل‌های مرکز را مطابق النعل بالنعل جلو برده است» افزود: اگر گفت‌وگوها نیاز به تصمیماتی در تهران داشته باشد، قطعا این تصمیمات در پایتخت گرفته می‌شود.
به گفته وی، مذاکرات به مرحله‌ای رسیده که باید در مورد تعداد معدودی از مسائل کلیدی تصمیم‌گیری شود و این مسائل هم دقت و وسواس و زمان مورد نیاز خود را می‌طلبد.
