چرا تقاضا برای سوختهای فسیلی افزایش یافته است؟
سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) از احتمال افزایش روند تولید نفت با افزایش تقاضای خرید آن بدنبال کاهش نسبی شیوع ویروس کرونا در جهان و فراهم شدن زمینه رونق دوباره فعالیت های اقتصادی خبر داده است.
به گزارش منیبان، این تصمیم اوپک در حالی است که تبعات زیست محیطی ناشی از افزایش اکتشاف و توسعه میدان ها و معادن سوخت های فسیلی از جمله تشدید بحران گرمایش زمین، به نگرانی ها در میان مردم و دانشمندان دامن زده است.
«بیل گیتس» و «وارن بافت» دو میلیاردر آمریکایی تصمیم گرفته اند روی نسل جدیدی از نیروگاه های هسته ای سرمایه گذاری کنند. آنها قرار است فناوری جدیدی موسوم به رآکتورهای «ناتریوم» را در نیروگاهی در ایالت وایومینگ آزمایش کنند. وایومینگ مرکز استخراج ذغال سنگ در آمریکا است. بخش مهمی از برق این کشور توسط نیروگاه های ذغالی تولید می شود. اکنون در پوشش آرمانهای محیط زیستی و کاهش گازهای گلخانه ای، شرکتهای بزرگ در حال گسترش نیروگاه های اتمی هستند که تا همین اواخر هدف خشم هواداران محیط زیست بود.
شرکت «ترا پاور» متعلق به بیل گیتس اعلام کرده است که این پروژه در وایومینگ ظرفیت تولید بین 345 تا 500 مگاوات برق داشته و هزینه ساخت آن یک میلیارد دلار است. سال گذشته دولت آمریکا 80 میلیون دلار برای توسعه این فناوری به شرکت «ترا پاور» کمک کرده است.
هفته گذشته هفته دشواری برای شرکتهای نفی بود.
یکم ژوئن، دولت بایدن مجوز حفاری چاه نفت در منطقه حفاظت شده آلاسکا را که توسط دولت ترامپ صادر شده بود معلق کرد. در هلند، دادگاهی با این استدلال که تولید گازهای گلخانه ای ناقض حقوق بشر است به شرکت نفتی هلندی «شل» دستور داد تولید اینگونه گازها را کاهش دهد. بر اساس این حکم شرکت «شل» باید تصعید گازهای گلخانه ای را تا سال 2030 به میزان 45 درصد سال 2019 برساند. رای این دادگاه به عنوان یک رای تاریخی و ایجاد کننده زمینه حقوقی برای زیر فشار گذاشتن شرکتهای نفتی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. شرکت شل که گفته است به این رای اعتراض خواهد کرد، ممکن است در دادگاه تجدید نظر برنده شود اما شرکتهای نفتی کشورهای در حال توسعه با افزایش ریسک اینگونه دعاوی حقوقی، بیشترین صدمه را از جمله از طریق کاهش سرمایه گذاری متحمل خواهند شد.
در مقایسه با شرکتهای آمریکایی، شرکتهای نفتی اروپایی بیش از بقیه تحت فشار لابی های محیط زیستی قرار دارند. شرکت نفتی انگلیس «بی پی» اکنون خود را متعهد به افزایش 40 درصدی تولید انرژی تجدید پذیر کرده و به احتمال زیاد در مناقصه دولت انگلیس برای ایجاد مزرعه توربین های بادی در دریای ایرلند برنده خواهد شد. همچنین شعبه آلمانی شرکت «شل» قول داده است در سال 2021 نزدیک به 10 مگاوات برق پاک از طریق هیدروژن تولید کند. روشن است که 10 مگاوات فقط جنبه تبلیغی دارد.
اینها در حالی است که کارشناسان انتظار دارند، با توجه به افزایش تقاضا، اعضای اوپک به اضافه روسیه در نشست اول ژوئیه خود تصمیم بر افزایش تولید بگیرند. بر اساس توافق فعلی، اعضای اوپک و روسیه تصمیم دارند تولید خود در ماه ژوئن را 700 هزار و در ژوئیه 840 هزار بشکه در روز افزایش دهند. مصرف جهانی نفت حدود 100 میلیون بشکه در روز است.
آژانس جهانی انرژی (که نباید آن را با آژانس بین المللی انرژی اتمی اشتباه گرفت) در گزارش 18 ماه می سال جاری خواستار آن شده است که به منظور رسیدن به اهداف زیست محیطی سال 2050، مطلقاً همه عملیات کشف و توسعه میادین نفتی باید متوقف شوند.
آژانس جهانی انرژی یا IEA یک سازمان مستقل مستقر در پاریس است که در سال 1974 در پاسخ به بحران نفتی 1973 و از روی مدل سازمان همکاری اقتصادی و توسعه OECD تاسیس شده و زیرمجموعه سازمان ملل نیست. این سازمان قبلاً بارها به دلیل ایجاد مانع برای سیاستهای زیست محیطی مورد انتقاد قرار گرفته و برخلاف ظاهرش سابقه درخشانی در حمایت از آرمانهای محیط زیستی ندارد. فقط کشورهای عضو OECD می توانند عضو IEA باشند. به جز آمریکا و شاید تا حدی نروژ، هیچ کشور عمده تولید کننده نفتی در این سازمان عضو نیست و البته هیچ کشور صادر کننده ای. این سازمان به طور تاریخی برای مقابله با اوپک تاسیس شده است.
اوپک در مخالفت با گزارش این سازمان گفته است «این ادعا که نیازی به سرمایه گذاری جدید در بخش نفت و گاز پس از سال 2021 و بحران کرونا وجود ندارد، در تناقض با سایر گزارشهای این سازمان بوده و می تواند موجب بروز بی ثباتی در بازار نفت شود.» گزارش سازمان جهانی انرژی بر این فرض استوار است که تقاضا برای سوختهای فسیلی هرگز به میزان قبل از همه گیری کرونا در سال 2019 برنخواهد گشت. در مخالفت با آن، پیشبینی های اوپک نشان می دهد که تقاضا برای نفت از 100 میلیون بشکه در روز در 2019 به 109.3 میلیون بشکه در سال 2040 خواهد رسید.
مدیر شرکت نفتی دولتی ابوظبی، سلطان احمد الجابر می گوید چشم انداز اقتصادی جهان نسبتاً مثبت بوده و ما شاهد بازگشت بازار به حالت عادی و افزایش تقاضا به 95 میلیون بشکه در روز هستیم. گفتنی است تقاضا برای نفت در سال 2020 به 91 میلیون بشکه در روز رسیده بود. پیش از کرونا این رقم 99.7 میلیون بشکه بود. الجابر این سخنان را در نشست مجازی دو هفته پیش «اجلاس جهانی انرژی» به میزبانی دانشگاه کلمبیا (نیویورک) مطرح کرده است.
در همین حال گفته می شود آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان منتظر ادامه گفتگوها با طرف آمریکایی در مورد خط لوله گاز روسیه به آلمان، موسوم به «نورد استریم 2» است. این خط لوله پیوسته مورد اعتراض آمریکا بوده و حتی شرکتهای دست اندر کار احداث آن از سوی آمریکا تحریم شده بودند. دولت بایدن برخی از این تحریم ها را معلق کرده اما آلمان انتظار دارد با گفتگوهای بیشتر، نظر مثبت آمریکا را به این پروژه جلب کند.
به نظر می رسد همان گونه که برخی از اعضای اوپک مطرح می کنند، رسیدن به انرژی پاک یک مسیر طولانی است و تا سالها، جهان همچنان به نفت و گاز نیاز خواهد داشت. دراین میان به نظر می رسد در پس ایده های محیط زیستی، رقابت شدیدی بین کشورهای تولید کننده و مصرف کننده نفت در جریان است.
