ثبات به افغانستان چگونه برخواهد گشت؟

به گزارش منیبان؛ طی ۲ دهه اخیر که طالبان به صورت رسمی از ساختار قدرت افغانستان کنار گذاشته شد؛ در هیچ دوره ای خطر این جریان برای دولت مرکزی افغانستان به اندازه امروز احساس نمی شد.

صحنه تحولات افغانستان به عرصه ای برای درگیری و تهاجم جدی و هدفدار طالبان تبدیل شده و خطر جنگ داخلی در این کشور به صورت جدی مطرح است.

طبق آخرین گزارش ها، گروه طالبان تقریبا کنترل نیمی از مناطق افغانستان را در اختیار گرفته است. پرسش اصلی اینجا است که آیا تاخت و تاز طالبان در سرزمین کوهستانی افغانستان تداوم خواهد یافت و این گروه در نهایت موفق به کنترل کابل  خواهد شد؟

در این مقال در صدد بررسی میزان قوای نظامی گروه طالبان و نیروهای دولت مرکزی افغانستان هستیم و در نهایت اینکه وضعیت بحران در افغانستان در نهایت به چه سمت و سویی خواهد رفت.

واقعیت امر این است که با وجود تهاجمات طالبان و کنترل شهرهای جنوبی افغانستان، به لحاظ لجستیکی و نظامی، برتری با دولت افغانستان است. میزان نیروی نظامی، امنیتی، اطلاعاتی، هوایی، پلیس و نیروهای ویژه افغانستان رقمی در حدود ۳۰۷ هزار نفر است و از این تعداد نیروها ۱۸۰ هزار نیرو آمادگی حضور در صحنه عملیات را دارند.

در برابر، اطلاعات و برآوردهای دقیقی از ظرفیت نیروی نظامی طالبان در دسترس نیست اما گزارش ناظران شورای امنیت سازمان ملل می گوید طالبان نیروی نظامی آماده ای در حدود ۵۵ الی ۸۵ هزار در اختیار دارد.

به لحاظ منابع مالی وضعیت کاملا متفاوت است. حمایت های بین المللی و نهادهای جهانی از دولت مرکزی افغانستان نسبتا بالا است. در واقع حمایت های خارجی مهم ترین منابع مالی دولت مرکزی افغانستان است.

در بُعد نظامی این کشور به منابعی حدود ۵ الی ۶ میلیارد دلار دسترسی دارد. گفته می شود ۷۵ درصد نیاز منابع نظامی افغانستان را دولت آمریکا تامین می کند و اخیرا دولت بایدن اعلام کرده که با وجود خارج کردن نظامیان مستقر آمریکایی ازافغانستان به حمایت مالی و لجستیکی از کابل ادامه خواهد داد.

در برابر، منابع مالی طالبان چندان روشن نیست و برخی گزارش های بین المللی حاکی از آن است که طالبان در سال درآمد مالی در حدود ۳۰۰ میلیون الی یک و نیم میلیارد دلار از فروش مواد مخدر، اخاذی تجاری و اعمال مالیات در مناطق تحت کنترل این گروه کسب می کند.

در خصوص تجهیزات نظامی و لجستیکی هم وضعیت دولت افغانستان با طالبان متفاوت است و دولت مرکزی افغانستان موقعیت بسیار قوی تری در این عرصه دارد. میلیون ها دلار طی دو دهه اخیر در افغانستان صرف بازسازی ارتش و نیروهای نظامی این کشور شده است. نیروهای افغانستانی با استفاده از طیف گسترده ای از سلاح های ساخت کشورهای غربی ، از جمله سلاح های تهاجمی مدرن ، عینک های دید در شب ، خودروهای زرهی ، توپخانه و پهپادهای کوچک نظارتی ، برتری قابل ملاحظه ای نسبت به طالبان دارند. دولت مرکزی افغانستان در حوزه هوایی از دست بسیار بالاتری برخوردار است. ارتش این کشور دارای ۱۶۷ فروند هلیکوپترهای تهاجمی است. 

طالبان اما  عمدتا به لحاظ نظامی متکی به سلاح های کوچک و غیرپیشرفته است. منابع دریافتی سلاح طالبان بازار های سیاه است که هم آن تکنولوژی لازم را در برابر سلاح های مدرن ارتش افغانستان ندارد و هم به لحاظ مالی گران تر تمام می شود.

با تمام این تفاسیر مساله مهم دیگری که مطرح است، اینکه آیا برتری لجستیکی و نظامی برای پیروزی و مقابله با تهاجمات کافی است. درست است که روی کاغذ برتری با ارتش افغانستان است اما تجربه جنگ های نامنظم و فرسایشی گویای این حقیقت است که تعیین کننده اصلی نبرد، روحیه نظامی، اعتماد به نفس و انگیزه پیروزی است که به نظر می رسد طالبان با عقبه ایدئولوژیکی که دارد؛ وضعیتی مناسبی را دارا است.

موضوع مهم دیگر احتمال سقوط شهرهای استراتژیک افغانستان به دست طالبان است که همین باعث می شود نیروهای طالبان از ذخایر نظامی موجود افغانستان بیشترین بهره برداری و استفاده را برای ادامه نبرد به عمل آورند.

 اکنون بحران جنگ داخلی در افغانستان جدی تر از هر زمان دیگری مطرح است و نظاره گری قدرت های منطقه ای و بین المللی نسبت به این بحران صرفا باعث تشدید درگیری ها و به تبع آن گسترش موج آوارگی و پناهندگی در منطقه می شود. ضرورت دارد کشورهای منطقه به خصوص ایران، پاکستان، ترکیه که مقاصد اول، دوم و سوم  مهاجران افغانستانی هستند با تشکیل یک اتحاد منطقه ای به زمینه سازی برای برقراری صلح در افغانستان کمک کنند. سازوکارهای سازمان اکو که اتفاقا افغانستان هم یکی از اعضای این سازمان است؛ از جمله ظرفیت‌های پیش رو برای پایداری صلح در افغانستان است.